ThaiPublica > เกาะกระแส > ADB เสนอแนะแนวทางจัดการ “ขยะติดเชื้อ” ช่วงโควิด-19 ชี้ต้องกำจัดอย่างเร่งด่วน

ADB เสนอแนะแนวทางจัดการ “ขยะติดเชื้อ” ช่วงโควิด-19 ชี้ต้องกำจัดอย่างเร่งด่วน

11 พฤษภาคม 2020


เจ้าหน้าที่จากสถาบัน Research Institute for Tropical Medicine ในฟิลิปปินส์ กำลังใส่ถุงขยะติดเชื้อลงในตู้อบความร้อนเพื่อฆ่าเชื้อและกำจัด ซึ่งถุงที่ผ่านการฆ่าเชื้อแล้วจะมีสำนักงานสิ่งแวดล้อมและทรัพยากรธรรมชาติมาจัดเก็บไป ที่มาภาพ: https://www.eco-business.com/news/adb-coronavirus-could-leave-major-southeast-asian-cities-with-1000-extra-tonnes-of-medical-waste-per-day/

ในช่วงการระบาดของโควิด-19 ที่มณฑลหูเป่ย สาธารณรัฐประชาชนจีน มีขยะทางการแพทย์ซึ่งเป็นขยะติดเชื้อเพิ่มขึ้น 600% จาก 40 ตันต่อวันเป็น 240 ตันต่อวัน ซึ่งกลายเป็นภาระหนักให้กับการจัดการกับขยะทางแพทย์ซึ่งเป็นขยะติดเชื้อที่ใช้อยู่ทั้งการขนส่งและโครงสร้างพื้นฐานการกำจัดขยะทางการแพทย์ในบริเวณรอบๆ โรงพยาบาล

ประเทศอื่นๆ ก็อาจจะประสบความท้าทายในลักษณะนี้เช่นกัน ดังนั้น ระบบการจัดการกับขยะทางการแพทย์ที่เพิ่มขึ้นจึงมีความสำคัญมาก เพราะช่วยลดการระบาดของโควิด-19 และการอุบัติขึ้นของโรคอื่นได้

ธนาคารเพื่อการพัฒนาเอเชีย (Asian Development Bank: ADB) จึงได้รวบรวมข้อคิดและข้อเสนอแนะการจัดการกับขยะทางการแพทย์มาจัดทำแผ่นพับ Managing Infectious Medical Waste during the COVID-19 Pandemic เพื่อให้รัฐบาลใช้เป็นแนวทางในการจัดการกับความท้าทายใหม่นี้ได้อย่างรวดเร็ว

  • เอดีบี แนะกำจัด “ขยะทางการแพทย์” อย่างเหมาะสม ช่วยรับมือ COVID-19 ระบาด
  • สิ่งที่รัฐบาลควรพิจารณามีดังต่อไปนี้

    หนึ่ง สำรวจว่าประเทศของเรามีหลักเกณฑ์หรือแนวทางการจัดการขยะติดเชื้ออะไรอยู่บ้าง
    บางประเทศอาจมีกฎหมายและหลักเกณฑ์ปฏิบัติในการกำจัดขยะติดเชื้อจากโรงพยาบาลและจากครัวเรือนบังคับใช้อยู่แล้ว ก็ให้ปฏิบัติตามหลักเกณฑ์และกฎหมายที่มีอยู่ พร้อมกับพิจารณาว่า จำเป็นต้องขยายขีดความสามารถเพิ่มขึ้นหรือไม่เพื่อให้สอดคล้องกับข้อบังคับ ส่วนประเทศอื่นที่ต้องการความช่วยเหลือในการปฏิบัติตามหลักเกณฑ์ระหว่างประเทศ อาจศึกษาจากคำแนะนำขององค์การอนามัยโลก (World Health Organization: WHO) อนุสัญญาบาเซล (Basel Convention) และโครงการสิ่งแวดล้อมแห่งสหประชาชาติ (United Nations Environment Programme: UNEP)

    สอง ปัจจุบันมีเครื่องมืออุปกรณ์กำจัดขยะติดเชื้ออะไรบ้าง
    โดยทั่วไปการกำจัดขยะติดเชื้อในปริมาณปกติก่อนที่จะเกิดการระบาด จะใช้วิธีการฝังกลบแบบถูกหลักสุขาภิบาล ใช้เตาเผาขยะทางการแพทย์ และการใช้ความร้อน แต่ในกรณีที่ระบบปัจจุบันมีข้อจำกัดหรือปริมาณขยะมากเกินขีดความสามารถก็อาจจะใช้เตาเผาเคลื่อนที่ เตาเผาอุตสาหกรรม และเตาเผาปูน

    สาม ระบบและความสามารถของการขนขยะติดเชื้อที่มีอยู่เป็นอย่างไร
    การขนขยะติดเชื้อที่ปลอดภัยหมายถึง รถขนต้องมีการฆ่าเชื้อ พนักงานขับและคนเก็บขยะต้องผ่านการฝึกอบรม มีเส้นทางขนโดยเฉพาะ รวมทั้งมีระบบติดตามรถ ขณะที่การฝึกอบรมต้องจัดให้มีสำหรับทีมงานที่ต้องจัดการกับขยะทางการแพทย์ติดเชื้อจากครัวเรือน

    สี่ ประเมินแนวโน้มปริมาณขยะติดเชื้อทางการแพทย์โดยเทียบกับของจีน
    ตารางด้านล่างแสดงการคาดการณ์ปริมาณขยะในบางประเทศอาเซียนเทียบจากจีน ซึ่งมีน้อยรายที่มีขีดความสามารถในการกำจัดปริมาณขยะที่เพิ่มขึ้น รัฐบาลจึงต้องพิจารณาหาแนวทางในการจัดกับปริมาณขยะที่เพิ่มขึ้นให้เร็วที่สุด

    ห้า มาตรการที่ควรนำมาใช้เพื่อให้มีการปฎิบัติสอดคล้องกับหลักเกณฑ์ที่มีอยู่
    อาจจะต้องพิจารณออกมาตรการความปลอดภัยเพิ่มเติม เพื่อให้แน่ใจว่าระบบการขนขยะและการกำจัดขยะมีการดำเนินการด้วยความระมัดระวัง มีระบบติดตามและแยกแยะ มีใบอนุญาตกำจัดขยะที่ถูกต้อง มีการจดบันทึกและติดตามการปล่อยก๊าซเรือนกระจก

    หก มาตรการฉุกเฉินนี้จะบังคับใช้นานเท่าไร
    ในอู่ฮั่น การจัดการกับขยะทางการแพทย์ในระดับสูงสุดใช้เวลาเกิน 60 วัน ประเทศอื่นๆ ก็จะมีช่วงเวลาฉุกเฉินนี้ที่แตกต่างกัน ขึ้นอยู่กับนโยบายเฉพาะด้านและการคาดการณ์การติดเชื้อ

    ข้อเสนอแนะมีดังนี้

    บริการกำจัดขยะมูลฝอยของเทศบาลทั่วไป

  • ปรับเปลี่ยนเวลาการจัดเก็บขยะมูลฝอย ให้สอดคล้องกับจำนวนเจ้าหน้าที่ที่มีอยู่ หลังจากจัดสรรกำลังคนและทรัพยากรส่วนหนึ่งไปจัดการกับขยะติดเชื้อทางการแพทย์
  • ควรหลีกเลี่ยงการรีไซเคิลเพื่อป้องกันการติดเชื้อในคนจากขยะติดเชื้อจากครัวเรือน
  • ขยะทั้งหมดในเขตเทศบาลควรถือว่าเป็นขยะที่ไม่สามารถรีไซเคิลได้ และควรกำจัดด้วยการเผาหรือฝังกลบแบบถูกหลักสุขาภิบาล และแหล่งฝังกลบที่มีการเก็บขยะแบบไม่เป็นทางการจะต้องมีการจัดการที่มากขึ้นและระวังความปลอดภัยสูงขึ้น

    ขยะติดเชื้อจากครัวเรือน

  • แนะนำให้ครัวเรือนที่มีบุคคลที่อยู่ภายใต้การสืบค้นโรค (Person Under Investigation: PUI) หรือ บุคคลที่อยู่ในการเฝ้าระวัง (Person Under Monitoring: PUM) อาศัยอยู่ด้วยนั้นแยกขยะทางการแทพย์ทุกประเภท ทั้งหน้ากากอนามัย ผ้าเช็ดทำความสะอาด กระดาษชำระ
  • ถ้าเป็นไปได้หน่วยงานที่รับผิดชอบดูแล PUI/PUM ควรจัดหาถุงเหลืองสำหรับใส่ขยะทางการแพทย์และบริการจัดเก็บขยะที่เกิดขึ้นจาก PUI/PUM
  • ขยะติดเชื้อจาก PUI/PUM ควรใส่ถุงซ้อน รวบม้วนปากถุงก่อนมัด และฉีดฆ่าเซื้อถุงใบนอกด้วยน้ำยาคลอรีน 0.5% (น้ำยาฟอกขาวในครัวเรือน 1%)
  • กรณีที่มีระบบการจัดเก็บขยะติดเชื้อโดยเฉพาะ ก็ควรมีการกำจัดขยะติดเชื้อในถุงซ้อนทันที
  • กรณีที่ไม่มีระบบการจัดเก็บขยะติดเชื้อโดยเฉพาะ ขยะในถุงซ้อนนั้นต้องจัดเก็บไว้ 72 ชั่วโมงก่อนกำจัดพร้อมกับขยะทั่วไป
  • ขยะติดเชื้อในโรงพยาบาล ศูนย์การแพทย์ และศูนย์แพทย์ฉุกเฉิน
    รัฐหรือหน่วยงานท้องถิ่นต้องประเมินปริมาณขยะที่จะเพิ่มขึ้น

    ขยะทางการแพทย์ทุกอย่างต้องมีการกำจัดให้สอดคล้องกับกฎหมายหรือหลักเกณฑ์ที่ใช้ปฏิบัติอยู่ แต่จากประสบการณ์การกำจัดขยะของมณฑลหูเป่ย พบว่าการขนส่งและองค์ประกอบของระบบกำจัดขยะเป็นด่านแรกที่รับภาระหนัก

    การขนส่ง
    รถขนขยะควรมีตู้เก็บขยะที่แยกส่วนจากคนขับรถ และต้องเป็นตู้ที่มีพื้นผิวเรียบไม่ดูดซึม ไม่ติดเชื้อและปิดล็อก รวมทั้งควรมีการบันทึกหมายเลขเครื่องยนต์ หรือหมายเลขตัวถัง เพื่อควบคุมได้

    การกำจัด
    ขยะติดเชื้อควรแยกโดยเจ้าหน้าที่โรงพยาบาลขณะที่มีการจัดเก็บและใส่ถุงซ้อน พร้อมฉีดฆ่าเซื้อถุงด้วยน้ำยาคลอรีน 0.5% ก่อนที่จะเก็บในพื้นที่จัดเก็บชั่วคราวในโรงพยาบาล แต่วิธีการกำจัดอาจจะแตกต่างกันออกไปในแต่ละโรงพยาบาล โดย

  • ฆ่าเชื้อด้วยการใช้ความร้อนหรือรังสีก่อนที่จะกำจัดในพื้นที่ที่ได้รับอนุญาต
  • กำจัดด้วยเตาเผาภายในโรงพยาบาลหรือในศูนย์ หรือจัดไว้เฉพาะด้านห่างไกลจากโรงพยาบาล
  • กรณีที่พื้นที่หรือแหล่งกำจัดขยะเดิมเริ่มมีภาระมากเกินความสามารถ ก็มีทางเลือกที่ขยายขีดความสามารถชั่วคราวด้วยการใช้

  • เตาเผาเคลื่อนที่ หรือตู้อบความร้อนเพื่อเสริมระบบพื้นฐานที่มีอยู่
  • เตาเผาปูนซีเมนต์หรือเตาเผาอุตสาหกรรมอาจจะใช้เป็นเครื่องกำจัดขยะชั่วคราวได้ ซึ่งรัฐบาลจีนประสบความสำเร็จในการใช้เตาเผาปูนซีเมนต์

  • สำหรับมาตรการชั่วคราว สิ่งอำนวยความสะดวกที่ปลอดภัยสามารถใช้เป็นที่เก็บชั่วคราว หากคาดการณ์ว่าจะมีทรัพยากรฉุกเฉินเสริมพร้อมใช้งานในระยะปานกลาง
  • ข้อบัญญัติพิเศษกับประเทศที่มีระบบจัดการขยะนอกระบบในปริมาณมาก
    การแยกขยะในขั้นกลางจะส่งผลให้อัตราการติดเชื้อสูงขึ้นและมีการแพร่กระจายของขยะติดเชื้อ จึงควรเลี่ยงความเสี่ยงของการจัดการกับขยะติดเชื้อหลายขั้นตอน ความเสี่ยงนี้จะสูงมากในกลุ่มแรงงานนอกระบบ

    ต้องกำจัดอย่างเร่งด่วน

    นายสตีฟ ปีเตอร์ส ผู้เชี่ยวชาญด้านพลังงานจากขยะของ ADB ซึ่งเป็นผู้เขียนข้อแนะนำนี้ ให้ความเห็นว่า

    หากไม่กำจัดขยะติดเชื้ออย่างเร่งด่วน สถานการณ์เลวร้ายอาจเกิดขึ้นได้ เมื่อประเมินจากสิ่งที่เกิดขึ้นในอู่ฮั่น และจะประสบกับภาระหนัก ภาวะที่ตึงมือ และกลุ่มคนที่เปราะบางที่สุดในชุมชนจะได้รับผลกระทบมากที่สุด

    นายปีเตอร์สกล่าวว่า การใช้เตาเผาขยะควรเป็นวิธีการสุดท้ายในการกำจัดขยะที่เกิดจากการรักษาผู้ป่วยโรคโควิด-19 และแนะนำรัฐบาลให้รวบรวมขยะและจัดเก็บขยะติดเชื้อไว้ชั่วคราวในคอนเทนเนอร์ที่มีระบบเก็บความเย็น หากไม่สามารถกำจัดได้ทันที เมื่อครบระยะการจัดเก็บ โดยปกติอยู่ในช่วง 60-90 วัน ขยะที่เหลือสามารถนำไปเข้าเตาเผาปูนซีเมนต์ได้ ซึ่งจะได้ปูนซีเมนต์ออกมา เช่นเดียวกับที่จีนทำ

    อุณหภูมิที่สูง สภาวะความเป็นด่างสูงและในสภาพแวดล้อมที่การเผาไหม้สูงจะช่วยป้องกันการเกิดควันพิษตลอดกระบวนการ นายปีเตอร์ส
    กล่าว