ในช่วงที่ผ่านมามีการนำเสนอข่าวการตรวจสอบการดำเนินงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) โดยคณะกรรมการติดตามและตรวจสอบการใช้จ่ายงบประมาณภาครัฐ (คตร.) ว่ามีการใช้เงินผิดวัตถุประสงค์ จากนั้นได้มีการแถลงข่าวของกองทุน สสส. จากนั้นอีก 4 วัน ผู้จัดการกองทุน สสส. ประกาศลาออก
อย่างไรก็ตามในเรื่องนี้ เมื่อวันที่ 3 กันยายน 2558 สำนักงานตรวจเงินแผ่นดิน(สตง.) ได้ทำหนังสือรายงานการประเมินผลการใช้จ่ายเงินและทรัพย์สิน ปี 2557 กองทุนสสส. ถึงนายกรัฐมนตรี โดยรายงานระบุว่า การบริหารงานที่ผ่านมายังไม่บรรลุผลตามวัตถุประสงค์การจัดตั้งและเป้าหมายตามแผน มีความไม่โปร่งใสในการดำเนินงาน และขาดการรายงานและติดตามผลของโครงการที่ได้เงินสนับสนุน โดยมีรายละเอียดดังนี้
1. ผลการดำเนินงานลดอัตราการสูบบุหรี่และอัตราการดื่มสุราของคนไทยไม่เป็นไปตามเป้าหมาย ในรายงานระบุว่า ตามแผนหลักระยะ 3 ปี (ปี 2555-2557) เป้าหมายในปี 2557 ต้องลดเหลือ 18.63% (ลดลง 10% จากปี 2552) แต่ผลสำรวจของสำนักงานสถิติ พบว่าปี 2556 และปี 2557 คนไทยมีอัตราการสูบบุหรี่ 19.94 และ 20.7% ตามลำดับ แสดงว่าอัตราการสูบบุหรี่ของคนไทยไม่ได้ลดลงตามเป้าหมายของ สสส.
ขณะที่อัตราการดื่มสุราของคนไทย ตามแผนหลักระยะ 3 ปี (ปี 2555 -2557) กำหนดเป้าหมายปี 2557 เหลือน้อยกว่า 28.5% แต่ผลการสำรวจของสำนักงานสถิติแห่งชาติพบว่าปี 2556 และปี 2557 คนไทยมีอัตราการดื่มสุรา 32.2% และ 32.3% ตามลำดับ เทียบกับปี 2550 อยู่ที่ระดับ 30% แสดงว่ามีอัตราเพิ่มขึ้น ไม่ได้ลดลง และไม่ได้ตามเป้าหมายของ สสส. (คลิกที่ภาพเพื่อขยาย)
ที่สำคัญการจัดทำแผนหลักระยะ 3 ปี (ปี 2555-2557) และแผนการดำเนินงานปี 2557 ไม่มีรายละเอียดโครงการ กล่าวคือ ทั้งแผนหลักและแผนการดำเนินงาน มีการกำหนดเพียงแผนและวงเงินงบประมาณของแต่ละแผน แต่ไม่มีการกำหนดจำนวนและวงเงินงบประมาณของโครงการที่จะดำเนินการ ทำให้ไม่สามารถใช้เป็นเครื่องมือในการบริหาร ติดตามผล และประเมินผล ได้อย่างอย่างมีประสิทธิภาพ
ส่วนแผนการดำเนินงานปี 2557 ไม่มีการกำหนดเป้าหมายและตัวชี้วัดที่สอดคล้องกับแผนหลักระยะ 3 ปี อาทิ แผนหลักระยะ 3 ปี กำหนดเป้าหมายและตัวชี้วัดการลดอัตราการสูบบุหรี่และการดื่มสุราของคนไทย ในปี 2557 ต้องลดลง 10% จากปี 2550 และให้น้อยกว่า 28.5% แต่แผนการดำเนินงานปี 2557 ไม่มีการกำหนดเป้าหมายและตัวชี้วัดดังกล่าว
นอกจากนี้ การอนุมัติเงินอุดหนุนโครงการไม่เป็นไปตามวัตถุประสงค์การจัดตั้ง สสส. และไม่โปร่งใส ได้แก่
1. มีการให้เงินอุดหนุนโครงการสวดมนต์ข้ามปี วงเงิน 33.45 ล้านบาท โดยส่วนใหญ่เป็นค่าจ้างจัดงานและประชาสัมพันธ์ เป็นเงิน 23.19 ล้านบาท และโครงการสนับสนุนการส่งคนไปปฏิบัติงานในองค์การอนามัยโลก ประเทศสวิตเซอร์แลนด์ วงเงิน 3.84 ล้านบาท โดยเป็นการตามภารกิจของกรมสรรพาสามิต โดยทั้งสองโครงการไม่ได้ช่วยสร้างเสริมและสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพและการลดการสูบบุหรี่และการดื่มสุราของประชาชนตามวัตถุประสงค์การจัดตั้งกองทุน สสส.
2. มีกรรมการผู้ทรงคุณวุฒิในคณะกรรมการ สสส. และผู้ทรงคุณวุฒิเพื่อกลั่นกรองทางวิชาการ จัดตั้งมูลนิธิหลายแห่งและได้เงินอุดหนุนโครงการจากกองทุน สสส. และบางโครงการที่ได้รับเงินอุดหนุนมีผู้ที่เกี่ยวข้องกับการอนุมัติโครงการ ผู้ประสานงานโครงการ และเจ้าหน้าที่กองทุน สสส. ร่วมเดินทางไปศึกษาดูงานในต่างประเทศกับผู้ได้รับทุนตามโครงการ ทำให้มีข้อร้องเรียนหรือกล่าวหาในเรื่องผลประโยชน์ทับซ้อน
3. มีการจ่ายเงินอุดหนุนโครงการเป็นค่าจ้างบุคคล โดยไม่ผ่านกระบวนการสรรหาตามหลักการบริหารงานบุคคล ไม่เป็นไปตามกรอบอัตรากำลังของกองทุน สสส. และบางตำแหน่งไม่เป็นไปตามตามวัตถุประสงค์การจัดตั้งกองทุน สสส.
4. การจ่ายเงินงวดแรกให้โครงการที่อุดหนุนในอัตราสูง โดยยังไม่มีการดำเนินงาน กล่าวคือมีการจ่ายเงินในอัตราสูง 50-100% ของวงเงินที่อนุมัติ ทำให้เกิดความเสียหายต่อเงินของรัฐ เนื่องจากมีโครงการดังกล่าวจำนวนมากที่ครบกำหนดระยะเวลาการดำเนินงานแล้ว แต่ยังไม่แล้วเสร็จตามข้อตกลง
5. ไม่มีการรายงานและติดตามผลการดำเนินงานโครงการที่อุดหนุน โดยมีเพียงการรายงานความก้าวหน้าโครงการและสรุปปัญหาและอุปสรรคโดยผู้ประสานงานโครงการ ทำให้มีโครงการที่ครบกำหนดตามระยะเวลาการดำเนินงานแล้ว ตั้งแต่ปี 2550 -2557 แต่ยังไม่สามารถปิดโครงการได้ 1,194 โครงการ
อย่างไรก็ตาม สตง. ยังได้วิเคราะห์เปรียบเทียบรายได้และรายจ่ายของกองทุน สสส. สิ้นสุดตามปีงบประมาณ วันที่ 30 กันยายน 2546-2557 สรุปได้ว่ารายได้จากเงินบำรุงกองทุน ซึ่งจัดเก็บจากผู้เสียภาษีจากสุราและยาสูบ มีแนวโน้มเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่องทุกปี จากปี 2546 กองทุน สสส. มีรายได้ 1,919.97 ล้านบาท ปี 2557 มีรายได้ 4,064.75 ล้านบาท ขณะที่รายจ่ายสำหรับเงินอุดหนุนโครงการต่างๆ มีแนวโน้มเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่องทุกปีเช่นกัน และมีบางปีที่รายจ่ายสูงกว่ารายได้จากเงินบำรุงกองทุน เช่นในปี 2548, 2549, 2551, 2552, 2553, 2557 ตัวอย่างปี 2552 มีรายจ่ายมากกว่ารายได้ถึง 539.4 ล้านบาท ปี 2557จำนวน 601.18 ล้านบาท
ในรายงานระบุว่า ทาง สตง. เสนอให้พิจารณาทบทวนการนำส่งเงินบำรุงกองทุน สสส. จากเงินรายได้จากการจัดเก็บภาษีสุราและยาสูบ ควรนำเข้าสู่ระบบงบประมาณแผ่นดินและมีกลไกการป้องกันการแทรกแซงจากฝ่ายการเมืองและฝ่ายอื่นๆ เพื่อให้การใช้จ่ายเงินของรัฐเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ
ข่าวหรือบทความที่เกี่ยวข้อง
