1721955
20 กันยายนที่ผ่านมาหลายคนน่าจะได้ข่าวกรณีเปิดตัววันแรกเหยียบกันเกือบตาย เมื่อผู้คนต่างแห่แหนกันไปร้าน Pop Mart สาขาแรกในไทยเพื่อซื้ออาร์ตทอยรุ่นพิเศษที่ผลิตมาจำกัดเพียง 140 ตัว บทความคราวนี้เราจึงอยากแนะนำให้ผู้อ่านมารู้จักโลกของอาร์ตทอย รวมถึงสินค้าจาก Pop Mart ด้วยว่าอะไรทำให้ผู้คนคลั่งใคล้ในความคิ้วของพวกมันกันนัก
Pop Mart เป็นบริษัทผลิตของเล่นจากจีนที่จดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์ฮ่องกง ค่ายนี้มีชื่อเสียงด้านของเล่นสะสมที่มักนำเสนอขายในรูปแบบกล่องสุ่ม ไฟแนนเชียลไทมส์เคยอธิบายเกี่ยวกับบริษัทจีนแห่งนี้ว่า “ยกระดับการซื้อของเล่นไปสู่พฤติกรรมของผู้บริโภครุ่นใหม่ที่มีฐานะร่ำรวยในจีน และได้เครดิตไปมากโขจากการสร้างตลาดจากสิ่งที่เรียกว่าของเล่นโดยฝีมือนักออกแบบขึ้นชื่อ”
Pop Mart ก่อตั้งขึ้นในจีนเมื่อปี 2010 โดย หวัง หนิง กลยุทธ์แรกเริ่มมาจากเทรนด์วัฒนธรรมของเยาวชนรุ่นใหม่ในจีน จนเวลาผ่านไปมีสาขาเพิ่มมากขึ้นถึง 288 สาขา และมีเครื่องจำหน่ายอัตโนมัติ Robo Shop มากกว่า 1,800 เครื่องภายในประเทศ (ปัจจุบันในไทยเองมีหลายห้างที่วางเครื่องขายแบบตู้กดของ Pop Mart ด้วย) ด้วยกลยุทธ์ทางการขายแบบกล่องสุ่มผลักดันให้บริษัทที่จดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์ฮ่องกงมูลค่า 676 ล้านเหรียญสหรัฐในปี 2020 พุ่งมูลค่าในเวลานั้นไปอยู่ที่เจ็ดพันล้านเหรียญสหรัฐ อย่างไรก็ตามการเติบโตของรายได้ในช่วงปีนั้นชะลอตัวและหุ้นของบริษัทก็ตกลงต่ำกว่าราคาเสนอซื้อ
ทำให้บริษัทตัดสินใจขยายการเติบโตออกไปนอกเหนือจากตลาดในจีน โดยไฟแนนเชียลไทมส์รายงานในปีที่ผ่านมาว่า “Pop Mart จะเปิดสาขาในต่างชาติจำนวน 40-50 แห่ง ในนิวซีแลนด์ ออสเตรเลีย อังกฤษ ฝรั่งเศส เกาหลีใต้ ไต้หวัน สิงคโปร์ มาเลเซีย และล่าสุดในประเทศไทย นักวิเคราะห์หุ้นบางคนกังขาต่อความสามารถของบริษัทในการขยายธุรกิจไปยังประเทศตะวันตก ในขณะที่ผู้บริหารของบริษัทยืนยันว่าการพัฒนาการตลาดที่กำลังเติบโต เป็นจุดมุ่งเน้นที่สำคัญของบริษัท และแย้งว่าผลิตภัณฑ์ของ Pop Mart มีความแตกต่างจากค่ายอื่น ๆ จากโลกตะวันตกที่มีอยู่”
อย่างไรก็ตามในปีล่าสุดนี้ Pop Mart ได้รับการคุมเข้มอย่างมากในประเทศจีน บริษัทอยู่ภายใต้แรงกดดันด้านกฎระเบียบในจีนอย่างหนักโดยเฉพาะด้านเนื้อหาที่จะนำเสนอสู่ตลาดโลก รวมถึงพบว่าที่ผ่านมาในจีนมีเด็กจำนวนมากเสพติดถึงขนาดใช้เงินเกินกว่าครึ่งหนึ่งของเงินรายได้ของครอบครัวเพื่อทุ่มทุนซื้อกล่องสุ่ม Pop Mart
ล่าสุดมีการออกกฎห้ามขายกล่องสุ่มให้กับเด็กอายุต่ำกว่า 8 ปี ส่วนเด็กโตต้องได้รับความยินยอมจากผู้ปกครอง เนื่องจากการสุ่มเป็นกลยุทธ์ที่สุ่มเสี่ยงต่อการเสพติด ถึงขนาดกระทรวงมหาดไทยในสิงคโปร์ตั้งกฎเหล็กว่ามูลค่าสูงสุดของกล่องสุ่มต้องไม่เกิน 100 เหรียญสิงคโปร์ (ราว 2,600 บาท ขณะที่ในไทยไม่มีการจำกัดราคา ซึ่งราคาสูงสุดที่วางขายในไทยตอนนี้อยู่ที่ราวสี่หมื่นบาท) ความสำเร็จนี้ทำให้เกิดบริษัทผลิตของเล่นกล่องสุ่มออกมาอีกมากมายในจีน
ในจีนมีการขายในราคากล่องละ 59-69 หยวน (ราว 300-350 บาท) โดยของเล่นจะถูกผลิตออกมาเป็นชุด ในหนึ่งชุดมีหลายตัวหลากรูปแบบ หนำซ้ำยังมีแบบลับที่หายากเป็นพิเศษ คือด้วยความน่ารักของมัน หลายคนจึงอยากล่าหามาสะสมให้ครบเซ็ต ทีนี้เมื่อการซื้อเป็นแบบสุ่มมาในกล่องที่เราไม่มีทางรู้ว่าข้างในจะได้แบบไหน บวกกับสนนราคาที่ไม่ได้แพงเกินเอื้อมจนเกินไป จึงยิ่งง่ายต่อการเสพติดง่ายต่อการจ่ายโดยไม่ยั้งคิด
แต่เดิมเลยในปี 2010 Pop Mart เป็นเพียงร้านขายสินค้าเบ็ดเตล็ดจำพวกเครื่องเขียน ตุ๊กตา ถุง กระเป๋า คิ้ว ๆ น่ารัก ๆ แต่นายหวังหนิง มาจับจุดได้เมื่อมีสินค้าชนิดหนึ่งขายดีเป็นพิเศษในช่วงปี 2014 ที่กวาดรายได้ไปมากถึง 1 ใน 3 ของสินค้าทั้งหมด จนปี 2015 สินค้านี้ยังขายดีหนักไปมากถึง 2 ใน 3 ของสินค้าทั้งร้าน นั่นคือกล่องสุ่มตุ๊กตา Sonny Angle
Sonny Angle เป็นผลงานศิลปินชาวญี่ปุ่น โทรุ โซเอยะ มาในรูปนางฟ้าเด็กตัวน้อย ถือกำเนิดเมื่อวันที่ 15 พฤษภาคม 2004 เวอร์ชั่นแรกสุดเป็นตุ๊กตาขนาด 7 นิ้ว ที่จะเปลี่ยนแต่รูปแบบของหมวก ต่อมามีการเปลี่ยนเสื้อ แต่ยังคงเปลือยท่อนล่างเอาไว้เสมอ Sonny ได้แรงบันดาลใจมากจากตุ๊กตาคิวพี ต่อมากลายเป็นอาร์ตทอยขนาดจิ๋ววางขายไปกว่า 33 ประเทศทั่วโลก โดยแต่ละเซ็ตจะมีตัวหายาก 1 ตัวเรียกว่า Robby ที่เขาวางกลยุทธ์ไว้ให้ผู้ซื้อมีโอกาสได้เพียง 1 ต่อ 144 ตัว
เมื่อเดือนเมษาที่ผ่านมานี้ นิวยอร์กไทมส์ เขียนบทความทำไมผู้คนถึงรักตุ๊กตาจิ๋วนี้ โดยอธิบายว่า “Sonny เป็นตุ๊กตาฑูตสวรรค์อายุ 2 ขวบที่ออกแบบมาเพื่อเป็นเพื่อนตัวน้อยสำหรับผู้หญิงวัยทำงาน 20 กลาง ๆ ที่ต้องรับมือกับความเครียดในวัยผู้ใหญ่”
ความที่คิวพีเป็นโลโก้มายองเนสจากญี่ปุ่น หลายคนจึงมักเข้าใจผิดว่าตุ๊กตาคิวพีมีต้นกำเนิดจากญี่ปุ่น แต่จริง ๆ แล้วมันถูกวาดขึ้นโดยศิลปินนักวาดภาพประกอบชาวสหรัฐ โรส โอนีล เมื่อปี 1909 ที่ตีพิมพ์ภาพของเธอครั้งแรกในนิตยสาร Ladies’ Home ฉบับธันวาคม 1909 โอนีลอธิบายว่า “คิวพีเป็นฑูตสวรรค์ตัวกลม มีเป้าหมายสอนให้ผู้คนร่าเริงและใจดีต่อกัน ชื่อคิวพีมาจาก คิวปิด หรือกามเทพของชาวโรมันโบราณ และเริ่มผลิตออกมาเป็นตุ๊กตาวางจำหน่ายครั้งแรกที่เยอรมันในปี 1912
จากการที่ Pop Mart ขาย Sonny Angel จนตีตลาดแตก หวังหนิงจึงได้ไอเดียกล่องสุ่ม และโหวตถามในแพลตฟอร์มเว่ยป๋อว่าแฟนอาร์ตอยากเห็นของเล่นกล่องสุ่มของใคร เสียงส่วนใหญ่ชี้ไปที่ Molly ผลงานออกแบบของศิลปินดังชาวฮ่องกง เคนนี่ หว่อง ทำให้ในปี 2016 Pop Mart ทำสัญญาวางจำหน่าย Molly 12 ราศี และซีรีส์อื่น ๆ อีกกวาดรายได้ช่วงปี 2017-2019 ไปมากถึง 1,600 ล้านหยวน
(ราว 7,800 ล้านบาท)
Molly เป็นผลงานที่เคนนี่ออกแบบมาตั้งแต่ปี 2006 โดยไอเดียมาจากการทำกิจกรรมการกุศลวาดรูปร่วมกับน้อง ๆ หนู ๆ มีเด็กคนหนึ่งที่มาร่วมกิจกรรมนี้ดวงตากลมโต และผมกระดกเป็นลอนทำให้เคนนี่ได้ไอเดียจากหนูน้อยมอลลี่คนนี้
อีกหนึ่งซีรีส์ดังของ Pop Mart คือ Labubu the Monsters ผลงานของศิลปินฮ่องกงที่เติบโตในเนเธอร์แลนด์ แต่ปัจจุบันอาศัยอยู่ในเบลเยี่ยม กาสิง หลุง ที่หยิบเอาตำนานความเชื่อตามเทพนิยายนอร์ดิก เป็นสัตว์ประหลาดหลากหลายชนิดในนาม Labubu, Zimomo, Tycoco, Spook และ Pato โดยเจ้า Labubu เป็นสัตว์ประหลาด หูยาว ฟันหยัก ใจดี ชอบช่วยเหลือคนที่กำลังลำบาก แต่ในขณะเดียวกันก็มักจะเผลอทำสิ่งเลวร้ายโดยไม่ตั้งใจ
Dimoo ออกแบบโดยศิลปินจีน อาหยาน เติ้ง Dimoo เป็นเด็กชายตาโต ตัวเล็ก ผู้อยู่ในภาวะหวาดกลัวและสับสนต่อโลกแห่งความเป็นจริง เขาเป็นเด็กขี้อายและหวาดกลัวต่ออนาคตที่ยังมาไม่ถึง แต่ในความฝันเขาเป็นเด็กกล้าหาญ ชอบท่องโลกกว้างทำความรู้จักกับเพื่อนใหม่ ๆ ในแดนแห่งความฝันนี้เองเขาได้พบกับ Mother Cloud ผู้ที่วาง Baby Cloud ไว้บนหัวเขาและมันสามารถเปลี่ยนเป็นรูปลักษณ์ต่าง ๆ ได้ คอยเป็นเพื่อน ปกป้อง และติดตาม Dimoo ไปทุกแห่งหน
SKULLPANDA มีรูปแบบการดำรงอยู่ที่โดดเด่น เนื่องจากมันสามารถเดินทางไปมาระหว่างดาวเคราะห์ได้อย่างเป็นอิสระ ด้วยปฏิกิริยาแบบฟิสชั่นทำให้มันมีบทบาทแตกต่างกันไป มีประสบการณ์ชีวิตที่แตกต่างกันด้วย ครั้งใดที่คุณมองเห็นเจ้า SKULLPANDA คุณจะเหมือนต้องมนต์สะกดด้วยพลังที่อธิบายไม่ได้ พวกมันอาศัยอยู่ในความมืดมิด ว่างเปล่า และไม่มีที่สิ้นสุด SKULLPANDA กำลังมาแรงแซงเพื่อน ๆ เคยทำสถิติยอดจำหน่ายสูงสุดหกหมื่นชิ้นภายในหนึ่งวินาทีตอนวางจำหน่ายซีรีส์กล่องสุ่ม Ancient Castle
Pucky ตั้งชื่อตามสไปรท์(สัตว์จำพวกนางฟ้าชนิดหนึ่งในนิทาน)จอมซน ตัวละครในนิยายของเช็คสเปียร์ A Midsummer Night’s Dream ซึ่งอิงตามรูปลักษณ์ของรูปปั้นตัวปั๊ก (Pick) ที่พบได้ตามเทพนิยายอังกฤษ มันแสดงถึงการบรรจบกันระหว่างโลกแห่งจินตนาการและความเป็นจริง Pucky เป็นนักสำรวจธรรมชาติและโลกแห่งจิตวิญญาณ มีสีสันและความอ่อนไหวที่มาพร้อมกับความมืดหม่น บนโลกแห่งความโดดเดี่ยวแต่อบอุ่นใบนี้ เป็นผลงานของศิลปินไม่เปิดเผยตัวตนนักวาดภาพประกอบชาวฮ่องกงผู้สำเร็จการศึกษาด้านงานออกแบบจากแคนาดา
แม้ว่า Crybaby จะไม่ใช่ IP ประจำที่เซ็นสัญญากับ Pop Mart แต่นี่คือผลงานของศิลปินสาวไทย ที่มีบางส่วนวางขายใน Pop Mart ด้วย มอลลี่ มด-นิสา ศรีคำดี ที่มาในคอนเส็ปต์เมื่อคนเราร้องไห้ด้วยเหตุผลที่ต่างกัน บางทีการร้องไห้ก็ไม่ได้แปลว่าเสียใจเสมอไป Crybaby ไม่ใช่ทั้งเด็กผู้ชายหรือเด็กผู้หญิง อันที่จริงมันไม่ใช่มนุษย์ด้วยซ้ำไป มันคือการแสดงออกอันลึกซึ้งของจิตใจ เมื่อการหัวเราะไม่ใช่วิธีเดียวที่จะทำให้คุณรู้สึกดีขึ้น การร้องไห้ก็เยียวยาคุณได้เช่นกัน
หวังหนิง ซีอีโอเจ้าของ Pop Mart ที่ปีนี้มีอายุเพียง 35 ปี ให้สัมภาษณ์ว่า “การพัฒนาอย่างรวดเร็วของเศรษฐกิจจีนทำให้เกิดประโยชน์สองประการทั้งในและต่างประเทศ หนึ่งคือการเติบโตของการผลิตของจีน และอีกหนึ่งคือการเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วของตลาดจีน…ในด้านของ อาร์ต ทอย ผู้ผลิตในจีนสามารถสร้างมาตรฐานสำหรับอุตสาหกรรมของ อาร์ต ทอย ได้ และตลาดจีนก็สามารถเข้าถึงศิลปินที่มีอนาคตของเรามากมาย และเพิ่มการเข้าถึงและช่วยให้ศิลปินขยายสู่ตลาดโลกได้ สำหรับตลาดต่างประเทศ เราจะได้รับประโยชน์จากการผลิตและการตลาดของจีน เรากำลังมองหาศิลปินของเล่นที่ดีที่สุดในโลก และเราต้องการเริ่มพัฒนาและบ่มเพาะพวกเขาและผลิตภัณฑ์ของพวกเขา เพื่อที่เราจะสามารถส่งออกพวกเขาไปยังตลาดต่างชาติได้”
