ปฏิรูปการศึกษา?....อะไรควรทำเป็นอย่างแรก

ศาสตราจารย์ ดร.พิริยะ ผลพิรุฬห์

มีคนมักเปรียบเปรยว่า “ปัญหาการศึกษาไทยเหมือนกับคนตาบอดคลำช้าง” ซึ่งหมายถึง “คนที่รู้อะไรด้านเดียวหรือนัยเดียวแล้วเข้าใจว่าสิ่งนั้นเป็นอย่างนั้น” การศึกษาก็เช่นกัน ใครอยู่ตรงไหน รับผิดชอบตรงไหน ก็มองว่าตรงนั้นเป็นปัญหา แต่ลืมไปว่าการศึกษาเป็นเรื่องใหญ่ เกี่ยวข้องกับคนหลายคนและกลุ่ม การจะนำการตัดสินใจของคนๆ เดียวมาใช้นั้นอาจจะเป็นสิ่งที่ไม่ถูกต้อง

ยกตัวอย่างเช่น ในมุมมองของรัฐบาลแบบหอคอยงาช้างอาจมองว่าปัญหาการศึกษาเกิดขึ้นจากปัญหาเชิงโครงสร้างในกระทรวงศึกษา ซึ่งความเชื่อนี้ก็จะทำให้รัฐบาลไปให้ความสำคัญกับการจัดตั้งหน่วยงานใหม่ ยุบหน่วยงานเดิม ในมุมมองของบางคนอาจจะมองว่าปัญหาการศึกษาเกิดจากการมีครูที่ไม่มีคุณภาพมาสอน คนเก่งไม่เลือกที่จะมาประกอบอาชีพครู ทางแก้ไขก็จะไปเน้นกับการเพิ่มเงินเดือนและสวัสดิการของครูเพื่อหวังว่าจะเป็นการดึงดูดให้คนเก่งๆ ออกมาเป็นครูมากขึ้น หรือบางคนอาจจะบอกว่าปัญหาการศึกษาเกิดจากเด็กไม่สามารถคิดวิเคราะห์เป็น เป็นต้น

ด้วยปัญหาการศึกษาที่มีอยู่ได้มีข้อสรุปจากหลายภาคส่วนว่า การศึกษาไทยจำเป็นต้องได้รับการปฏิรูปขนานใหญ่ไม่ว่าจะเป็น

ผมขอถามคำถามง่ายๆ ครับ (โดยตั้งคำถามแบบ O-NET Style) ภายใต้แนวคิดการปฏิรูปทั้งสี่ด้านนี้ ถ้าจะต้องเลือกทำควรทำข้อใดก่อน??

ไม่มีถูกทุกข้อนะครับ อย่างที่บอก ข้อสอบนี้เป็นแบบสไตร์ O-NET ต้องตอบให้ตรงใจผู้ถาม
ถ้าได้คำตอบแล้ว ค่อยดูเฉลยต่อไป

เฉลย – ข้อ ง. เราต้องปฏิรูปการประเมินผลเสียใหม่ คนในแวดวงการศึกษาไปดูงานประเทศฟินแลนด์กันกี่รอบแล้ว ไปดูที่ญี่ปุ่นกันกี่ครั้ง มีประเทศไหนที่พัฒนาแล้วเขาประเมินผลเด็กด้วยการสอบกันบ้าง (โดยเฉพาะการสอบแบบประเภทท่องจำแบบบ้านเรา) จนล่าสุดประเทศสิงคโปร์ก็เป็นอีกประเทศหนึ่งที่เพิ่งประกาศออกมาว่าจะให้ความสำคัญกับการใช้คะแนนสอบลดลง เพราะการสอบมากๆ นอกจากจะเป็นการสร้างความเครียดให้กับเด็กและครอบครัวแล้ว ยังเป็นการบั่นทอนความคิดสร้างสรรค์ของเด็ก และยิ่งเป็นปัจจับที่ทำให้ธุรกิจโรงเรียนกวดวิชาเบ่งบานขึ้น

แนวทางเดียวในการปฏิรูปการศึกษาที่ผมคิดออกก็คือ การยกเลิกการสอบสำหรับเด็กประถมศึกษา (หรืออย่างน้อยให้ความสำคัญกับการสอบลดลง) เด็กวัยนี่เราเรียนให้เค้าสนุกให้เค้ารักการเรียน เอาเวลาที่เหลือไปเล่น หรือไปทำกิจกรรมที่เหมาะสมกับการพัฒนาของแต่ละคน แต่การสอบที่ไร้ประโยชน์ทำให้เด็กไทยเกลียดการเรียน เครียด ขาดโอกาสในการเอาเวลามามีความสุขกับครอบครัว หรือไปพัฒนาในด้านอื่นๆ

ถ้ามีการเปรียบเปลี่ยนวิธีการประเมินผลอย่างเช่นการสอบๆๆ ไปเป็นการประเมินแบบอื่นๆ แล้ว เราจะสามารถปฏิรูปหลักสูตรได้ เป็นหลักสูตรที่สร้างสรรค์ ไม่เรียนแบบท่องจำ และไม่สร้างความเครียด เราจะสามารถปฏิรูปรูปแบบการเรียนการสอนใหม่ๆ ได้ ไม่ใช่เรียนแล้วสอบ แต่เรียนแล้วพัฒนา และเราจะสามารถปฏิรูปครูผู้สอนได้ จากครูนักสอนและสอบๆๆ เป็นสอนและพัฒนา

ดังนั้นถ้าระบบการศึกษายังคงวงเวียนอยู่แต่การจับเด็กมาสอบๆๆ ในห้อง โดยที่ข้อสอบนั้นไม่ได้มีประโยชน์อะไรกับเขาในอนาคตแม้แต่น้อย หรือการให้การบ้านไปทำที่บ้านที่ยากเกินกว่าความสามารถของเด็ก (ซึ่งสุดท้ายพ่อแม่ก็ทำให้อยู่ดี) สิ่งเดียวที่การศึกษาทิ้งไว้ให้กับประเทศก็คือการทำร้ายเด็กด้วยการสอบและการบ้านแบบนี้ และเราจะไม่สามารถไปปฏิรูปในด้านอื่นๆ ที่จำเป็นได้เลย

ถ้าโรงเรียนยกเลิกการสอบ ปัญหาโรงเรียนกวดวิชาก็จะหมดไป

ถ้าโรงเรียนยกเลิกการสอบ เด็กก็จะไม่เครียด ไม่ไปโดดตึกหรือผูกคอตายตามข่าว

ถ้าโรงเรียนยกเลิกการสอบ เด็กจะมีเวลามากขึ้นมีความสุขกับครอบครัวและมีโอกาสในการพัฒนาศักยภาพด้านอื่นๆ พ่อแม่ไม่กดดันลูก

ถ้าโรงเรียนยกเลิกการสอบ ครูเองก็จะมีความสุข เอาเวลาตรวจข้อสอบไปคิดพัฒนาเด็กด้านอื่นๆ

ถ้าโรงเรียนยกเลิกการสอบ โดยสรุป ทุกคนจะได้ประโยชน์หมด

การสอบคือระบบการศึกษา 1.0 (Education 1.0) เป็นระบบที่ล้าหลังและไม่ทำให้เกิดการพัฒนา

ถ้าเด็กโตอย่างเด็กมัธยมหรือมหาวิทยาลัยจะมีการสอบก็มีไป แต่เด็กประถม การสอบคือการบั่นทอนโอกาสในการพัฒนา ดังนั้น อยากแก้ไขปัญหาการศึกษาของประเทศต้องยกเลิกการสอบสอบและสอบที่ไร้สาระครับ