จากที่เคยดูทรุดโทรมจนเกือบจะเป็นเมืองร้าง แต่มาวันนี้ย่านเมืองเก่าสงขลากลับฟื้นคืนเสน่ห์มีชีวิตชีวาน่าค้นหาขึ้นมาอีกครั้งหนึ่ง และปัจจุบันนี้ คนในชุมชนกำลังร่วมกันผลักดันให้เมืองประวัติศาสตร์แห่งนี้เป็นเมืองมรดกโลก
ย่านเมืองเก่าสงขลานั้นมีประวัติศาสตร์ความเป็นมายาวนานนับร้อยปี เป็นแหล่งชุมชนเก่าแก่ที่สวยงาม ตึกเก่า อาคารโบราณ ร้านค้า หรือแม้แต่บ้านช่องน้อยใหญ่ ต่างมีความโดดเด่นด้านสถาปัตยกรรมที่สะท้อนความหลากหลายทางวัฒนธรรม ทั้งยังเป็นแหล่งเรียนรู้ด้านภูมิปัญญาท้องถิ่น ไม่ว่าจะเป็นข้าวของเครื่องใช้ อาหารการกิน การแต่งกาย การใช้ชีวิต ซึ่งล้วนเป็นอัตลักษณ์ของวิถีชุมชนคนสงขลาทั้งสิ้น
สิ่งที่เป็นมนตร์เสน่ห์ที่สำคัญอีกอย่างของที่นี่ก็คือ “ผู้คน” เพราะย่านนี้มีผู้คนจากสามวัฒนธรรม ทั้งไทยพุทธ มุสลิม และจีน ซึ่งตั้งรกรากอยู่ที่นี่มาหลายชั่วอายุคน อยู่ร่วมเป็นเพื่อนบ้านกันบนถนน 3 สายหลัก คือ “ถนนนครใน” ตั้งอยู่เลียบทะเลสาบสงขลา มี “โรงสี หับ โห้ หิ้น” เป็นแลนด์มาร์ก ถัดมาคือ “ถนนนครนอก” เป็นถนนสายกลาง และ “ถนนนางงาม” หรือถนนเก้าห้องในอดีต เป็นถนนสายนอก ซึ่งเป็นที่ตั้งของศาลหลักเมืองสงขลา
จากข้อมูลทางประวัติศาสตร์ระบุว่า ย่านเมืองเก่า จ.สงขลา มีประวัติความเป็นมาและมีอายุยืนยาวกว่า 200 ปี ว่ากันว่าในอดีตบริเวณนี้เป็นท่าเทียบเรือเพื่อการค้าขายและขนส่งสินค้าจากต่างประเทศ มีโรงสีข้าวขนาดใหญ่ ซึ่งปัจจุบันที่แห่งนี้ได้ชื่อว่า “หับ โห้ หิ้น” หรือที่ชาวสงขลาเรียกกันว่า “โรงสีแดง”
โรงสีข้าวแห่งนี้ตั้งอยู่บริเวณริมทะเลสาบสงขลา มีความเกี่ยวเนื่องเชื่อมโยงกับพื้นที่เพาะปลูกข้าว แต่ในปัจจุบันได้ยกเลิกกิจการไปนานแล้ว สาเหตุจากสภาพแวดล้อม สังคม เทคโนโลยี ที่มีการพัฒนาและเจริญเติบโตอย่างรวดเร็ว ปัจจุบันสถานที่แห่งนี้ได้กลายมาเป็นแหล่งเรียนรู้ให้กับผู้คนที่มาเยี่ยมชม เพื่อได้รู้ถึงประวัติศาสตร์ ความเป็นมา และวัฒนธรรมต่างๆ ที่เกิดขึ้นในอดีต
ในช่วงหนึ่งย่านนี้เคยถูกทิ้ง เงียบเหงาจนแทบจะกลายเป็นเมืองร้าง อาคาร สถานที่ บ้านเรือน หลายหลังทรุดโทรมไปกับกาลเวลา เพราะคนหนุ่มสาวที่เกิดและโตในสงขลาช่วงสมัยนั้นต่างออกไปเรียนหนังสือ ทำงาน และใช้ชีวิตอยู่ในกรุงเทพฯ เป็นส่วนใหญ่ เหลือเพียงคนอายุสูงวัยบางส่วนที่อยู่เฝ้าบ้านและไม่ค่อยมีเวลาดูแลเมืองเก่ามากนัก แต่อย่างไรก็ตาม ช่วงเวลาแห่งความเงียบเหงาเหล่านั้นได้ผ่านพ้นไปแล้ว เพราะปัจจุบันทั้งคนรุ่นเก่าและใหม่ต่างหันหน้าเดินทางกลับมาพัฒนาบ้านเกิด “เมืองเก่าสงขลา” จนกลับมามีชีวิตที่น่าสนใจขึ้นอีกครั้ง
หากใครที่ได้ไปเที่ยวในย่านเมืองเก่าสงขลาวันนี้ จะพบทั้งตึกเก่า ร้านค้า ร้านอาหาร หรือร้านขนมเก่าแก่ชื่อดังเจ้าอร่อยที่ยังเปิดให้บริการจากบรรพบุรุษรุ่นสู่รุ่น ผสมผสานกับร้านรวงใหม่ๆ ที่เจ้าของเป็นคนรุ่นใหม่ กลับมารีโนเวทตึกเก่าให้ร่วมสมัย แล้วเปิดเป็นร้านค้า ร้านกาแฟ รวมถึงที่พักบูติกโฮเทลขนาดเล็กกะทัดรัด น่ารักๆ ก็มีจำนวนไม่น้อย โดยเฉพาะบนเส้นถนนนางงาม
การเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นนี้ ส่วนหนึ่งต้องยกเครดิตให้ “รังษี รัตนปราการ” นายกภาคีคนรักเมืองสงขลาสมาคม ทายาทรุ่นที่ 3 ของโรงสี หับ โห้ หิ้น ซึ่งเป็นผู้อยู่เบื้องหลังคนสำคัญในการกลับมาพัฒนาเมืองเก่าสงขลา เป็นเสมือน “นักประสานสิบทิศ” ที่สามารถสร้างความร่วมมือของคนในชุมชน รวมทั้งภาครัฐ เอกชน หน่วยงานท้องถิ่น และสถาบันการศึกษา เพื่อร่วมกันพัฒนาบ้านเกิด ส่งต่อและสืบทอดมรดกทางวัฒนธรรมอันทรงคุณค่าเหล่านี้ให้คนรุ่นลูกรุ่นหลานต่อไป
ในส่วนของความร่วมมือของภาคเอกชนนั้น “บริษัท เชฟรอนประเทศไทยสำรวจและผลิต จำกัด” ถือเป็นหน่วยงานพันธมิตรของชุมชนที่มีบทบาทสำคัญในการส่งเสริมและสนับสนุนการอนุรักษ์และฟื้นฟูย่านเมืองเก่าสงขลา มาอย่างต่อเนื่องตั้งแต่ปี 2552 ในการดำเนินโครงการต่างๆ ในพื้นที่ ภายใต้ความร่วมมืออันดีของพันธมิตรในชุมชน จึงช่วยกระตุ้นให้ชุมชนตระหนักถึงคุณค่าและมรดกทางศิลปวัฒนธรรมของ จ.สงขลา รวมถึงการสนับสนุนงบประมาณในการจัดทำป้ายสื่อความหมายให้กับร้านดั้งเดิมบนถนนนางงาม เพื่อช่วยส่งเสริมการท่องเที่ยวและเป็นข้อมูลให้แก่นักท่องเที่ยว
ต่อมาในปี 2560 บริษัทฯ สนับสนุนงบประมาณให้กับภาคีคนรักเมืองสงขลาสมาคมใช้ในการซ่อมแซมป้ายสื่อความหมายที่ชำรุดเสียหาย โดยมีการปรับปรุงข้อมูลและรูปแบบให้มีความเหมาะสมกับแต่ละร้านค้า และเพิ่มข้อมูลภาษาอังกฤษและภาษาจีน อำนวยความสะดวกให้กับนักท่องเที่ยว อีกทั้งยังสร้างความภาคภูมิใจให้กับเจ้าของร้านค้าดั้งเดิมอีกด้วย
ในส่วนของปี 2561 นี้ เชฟรอนได้มอบงบประมาณสนับสนุนให้แก่ภาคีคนรักเมืองสงขลาสมาคม เทศบาลนครสงขลา และมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลศรีวิชัย ร่วมกันก่อสร้าง “ศูนย์การเรียนรู้ย่านเมืองเก่า คิด บวก ดี” (Kid+Dee @ Historic Center) เพื่อเป็นศูนย์ประสานงานความร่วมมือของหน่วยงานต่างๆ ในการดำเนินโครงการเพื่อผลักดันให้จังหวัดสงขลาเป็นเมืองมรดกโลก รวมทั้งการจัดกิจกรรมกระตุ้นความสนใจและการรับรู้เรื่องราวของย่านเมืองเก่าให้กับนักเรียน นักศึกษา และประชาชน ตลอดจนนักท่องเที่ยวทั้งชาวไทยและชาวต่างประเทศที่มาท่องเที่ยวเยี่ยมชมในย่านนี้ โดยมีประติมากรรม “ชายหาบน้ำ” สะท้อนวิถีชีวิตของชาวสงขลา ยืนตระหง่านเป็นเอกลักษณ์อยู่ด้านหน้าศูนย์ฯ คอยต้อนรับนักท่องเที่ยว แขกบ้านแขกเมืองผู้มาเยือน ด้วยไมตรีและมิตรภาพอันอบอุ่น
นอกจากนี้ ศูนย์ คิด บวก ดี ยังเป็นเสมือน cultural co-working space ใจกลางเมือง เปิดพื้นที่ให้กลุ่มต่างๆ และคนรุ่นใหม่มาร่วมกันจัดกิจกรรมกระตุ้นความสนใจ รวบรวมองค์ความรู้ ภูมิปัญญาท้องถิ่นชาวสงขลา เพื่อนำมาร้อยเรียงเรื่องราวสร้างจุดเด่นให้กับย่านเมืองเก่า สร้างสตอรี่ของเมืองเก่าให้มีชีวิต สร้างจิตสำนึกให้คนรุ่นใหม่เห็นคุณค่าและหวงแหนมรดกทางวัฒนธรรมของสงขลา
“ไพโรจน์ กวียานันท์” ประธานกรรมการบริหาร บริษัท เชฟรอนประเทศไทยสำรวจและผลิต จำกัด ให้สัมภาษณ์ผ่านสื่อเมื่อเร็วๆ นี้ว่า เชฟรอนมีปณิธานอันมุ่งมั่นในการเป็นเพื่อนบ้านที่ดีกับสังคมไทย โดยจะเดินหน้าช่วยเหลือพัฒนาสร้างสรรค์ชุมชนให้เข้มแข็งอย่างยั่งยืน การร่วมมือกับภาคีคนรักเมืองสงขลาสมาคม เทศบาลนครสงขลา มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลศรีวิชัย และชุมชนในจังหวัดสงขลา เพื่อสนับสนุนการพัฒนาอย่างยั่งยืน โดยจะทำงานร่วมกันอย่างใกล้ชิดเพื่อสามารถตอบโจทย์ที่ชุมชนและสังคมต้องการได้อย่างแท้จริง
“สงขลาเป็นเหมือนบ้านอีกแห่งหนึ่งของเชฟรอนฯ เราอยู่ที่นี่มาเกือบ 40 ปี จากการเข้ามาทำงานในอ่าวไทย เชฟรอนยินดีและพร้อมเป็นส่วนหนึ่งในการสนับสนุนการทำโครงการเพื่อสังคมของชาวสงขลา เพื่อช่วยพัฒนาเศรษฐกิจและคุณภาพชีวิตที่ดีของคนในพื้นที่ให้ดีขึ้น และร่วมกันอนุรักษ์และสืบสานวัฒนธรรม วิถีชีวิต และความเป็นอยู่ของคนเมืองเก่าสงขลา สืบทอดมรดกล้ำค่าของท้องถิ่นไปยังรุ่นลูกหลานต่อไป”
ข่าวหรือบทความที่เกี่ยวข้อง
