ณัฐวุฒิ เผ่าทวี
www.powdthavee.co.uk
หลายๆคนอาจจะทราบกันดีว่าจำนวนอุบัติเหตุบนท้องถนนในประเทศของเรานั้นสูงมาก (สูงเป็นอันที่สองของโลกลองจากลิเบีย) สาเหตุใหญ่ๆที่จะมาอธิบายจำนวนอุบัติเหตุเหล่านี้ก็คือคนไม่เคารพกฏจราจรโดยการขับรถเร็วเกินไปบ้าง เมาเเล้วขับบ้าง เเละการที่เรามีกฏหมายที่อ่อนก็ไม่ค่อยจะช่วยอะไรซักเท่าไหร่นัก
เป็นที่รู้ๆกันอยู่ว่าการออกกฏหมายต่างๆนาๆมักจะไม่ค่อยมีประสิทธิภาพในการเปลี่ยนพฤติกรรมของคนเท่าไหร่นักถ้าเราไม่มีการบังคับใช้กฏหมายนั้นๆกับคนที่ทำผิดอย่างจริงจัง เเถมหลายๆคนที่ทำผิดอาจจะไม่รู้กฏหมายที่ออกมาเพื่อลดอุบัติเหตุบนท้องถนนด้วยซ้ำไปเพราะฉะนั้นการออกกฏหมายบางตัวก็อาจจะไม่มีผลกับพฤติกรรมของคนเลย ตามหลักของพฤติกรรมศาสตร์นั้น การเปลี่ยนพฤติกรรมที่ดีที่สุดก็คือการเปลี่ยน “เเรงจูงใจ” ดิบๆของคนมากกว่า
เเรงจูงใจดิบๆคืออะไร เเรงจูงใจดิบๆก็คือเเรงจูงใจที่มีผลกระทบโดยตรงกับระบบที่ 1 ของสมอง (System 1) ของคนเรา — ถ้าคุณผู้อ่านไม่เคยได้ยินคำว่าระบบที่ 1 เเละ 2 ของสมองล่ะก็ ระบบที่ 1 (System 1) ที่เป็นระบบความคิดที่รวดเร็ว อัตโนมัติ เเละขึ้นตรงกับอารมณ์ ส่วนระบบที่ 2 (System 2) ที่เป็นระบบความคิดที่ช้า มักอยู่เฉยๆถ้าไม่ถูกเรียกใช้ เเต่เป็นระบบความคิดที่มีเหตุมีผล เรามักจะใช้ระบบที่ 1 ในการตัดสินใจเร็วๆ อย่างเช่นภาพที่เรากำลังมองอยู่สวยไหม เเละระบบที่ 2 ในการคิดเลขยากๆอย่างเช่น 37 x 249 เท่ากับเท่าไหร่)
วันนี้ผมเลยอยากจะให้คำเเนะนำที่อาจจะช่วยสะกิด (หรือ nudge) ระบบที่ 1 ให้ทำงานเพื่อในการลดอุบัติเหตุบนท้องถนนลดลงได้
การติดป้ายไฟที่ทำงานเตือนทุกครั้งที่รถที่กำลังวิ่งมากำลังขับเร็วเกินไป เราพบจากการวิจัยว่าการที่มีป้ายที่เเว้บขึ้นมาว่า “คุณกำลังขับรถเร็วเกินไปเเล้ว” ประมาณ 30 เมตรก่อนที่จะถึงป้ายสำหรับคนที่กำลังขับรถเร็วเกินไปสามารถช่วยสะกิดให้คนลดความเร็วลงได้เยอะมาก เเละสามารถช่วยลดอุบัติเหตุได้ค่อนข้างดีถ้าเราสามารถติดป้ายพวกนี้ได้เป็นระยะๆที่มีความเสี่ยงต่อการเกิดอุบัติเหตุสูง
1. การติดป้ายไฟที่ทำงานเตือนทุกครั้งที่รถที่กำลังวิ่งมากำลังขับเร็วเกินไป เราพบจากการวิจัยว่าการที่มีป้ายที่เเว้บขึ้นมาว่า “คุณกำลังขับรถเร็วเกินไปเเล้ว” ประมาณ 30 เมตรก่อนที่จะถึงป้ายสำหรับคนที่กำลังขับรถเร็วเกินไปสามารถช่วยสะกิดให้คนลดความเร็วลงได้เยอะมาก เเละสามารถช่วยลดอุบัติเหตุได้ค่อนข้างดีถ้าเราสามารถติดป้ายพวกนี้ได้เป็นระยะๆที่มีความเสี่ยงต่อการเกิดอุบัติเหตุสูง เเละถ้ามีการขับรถเร็วเกินมากกว่าความเร็วที่กำหนดไว้ในที่เดียวกันเกินสามครั้ง เครื่องก็จะส่งข้อมูลไปตัดเงินค่าปรับออกจากเงินเดือนของเราทันทีเหมือนกับภาษีรายได้ที่เก็บเองโดยอัติโนมัติในบางเเห่ง หรือถ้าไม่ได้ทำงานก็ให้การหักเงินเกิดขึ้นตอนที่ทำภาษีรายได้ที่ต้องทำทุกๆปี
2. การติดตั้งภาพหลุมปลอม ซึ่งดูยังไงก็เหมือนหลุมจริงๆบนถนน อันนี้น่าจะง่ายหน่อยเพราะหลุม หรือ pot holes บ้านเรามันเยอะเสียเหลือเกิน การสร้างหลุมปลอมลวงตาสามารถทำให้รถที่กำลังขับมาชะลอลงได้
3. คล้ายๆกันกับหลุมเเต่ใช้รูปเด็กที่ดูเหมือนจริงเเทน เเต่ก็ไม่เหมือนจริงจนเกินไปเวลาขับเข้าไปใกล้ๆ (รูปที่ 2) อันนี้ใช้มาเเล้วใน Vancouver เเละใช้การได้ผลจริงๆในการทำให้รถลดความเร็วลง
4. การทาสีขาวที่เป็น zigzag ก่อนที่จะถึงทางข้ามม้าลายในประเทศอังกฤษสามารถช่วยให้คนชะลอรถได้ เพราะเส้น zigzag เป็นอะไรที่เเปลกไปจากเส้นตรงสีขาวธรรมดา ซึ่งทำให้เกิดปฏิกิริยาใหม่ที่เเตกต่างให้คนที่กำลังขับรถอยู่เเละทำให้เขาลดความเร็วลงได้
5. ทางม้าลายสามมิติก็เป็นอีกวิธีหนึ่งที่สามารถช่วยสะกิดให้ระบบที่ 1 ของสมอง — ซึ่งเป็นระบบที่เร็วเเละอัตโนมัติ — ของเราให้ชะลอความเร็วของรถลงก่อนที่จะถึงทางม้าลายจริงๆ
เเละนี่ก็เป็นตัวอย่างเล็กๆน้อยๆของการสะกิดพฤติกรรมที่ฉลาดจากหลายประเทศทั่วโลกนะครับ เเล้วประเทศไทยของเราล่ะ พร้อมหรือยังในการที่จะเปลี่ยนพฤติกรรมของคน
ข่าวหรือบทความที่เกี่ยวข้อง
