ธนากร คมกฤส

Karen Peace Support Network หรือ KPSN เครือข่ายองค์กรภาคประชาสังคมกะเหรี่ยงในเมียนมา ทำหน้าที่ให้ความช่วยเหลือด้านมนุษยธรรมแก่ชุมชนกะเหรี่ยงที่ได้รับผลกระทบจากความขัดแย้ง ผู้พลัดถิ่นภายในประเทศและผู้ลี้ภัยในต่างประเทศ ได้เสนอรายงาน Gambling Away Our Lands : Naypyidaw’s “Battlefields to Casinos” Strategy in Shwe Kokko. กล่าวถึงกิจการพนันและกาสิโนในเขตชเวโกะโก- เมืองในจังหวัดเมียวดี รัฐกะเหรี่ยง ทางภาคตะวันออกเฉียงใต้ของเมียนมา ตั้งอยู่ริมฝั่งแม่น้ำเมย ห่างจากเมืองเมียวดีไปทางทิศเหนือประมาณ 20 กิโลเมตร ตรงข้ามกับตำบลแม่จะเรา อำเภอแม่ระมาด และตำบลแม่กาษากับตำบลแม่ปะ อำเภอแม่สอด จังหวัดตาก มีหลายประเด็นที่น่าสนใจ
ความเป็นไป
ต้นปี 2017 ชาวบ้านชเวโกะโกได้รับแจ้งจากเจ้าหน้าที่รัฐว่า ที่ดินของพวกเขาจะถูกนําไปใช้ในการพัฒนาโครงการเมืองใหม่ ชาวบ้านไม่ได้รับข้อมูลใด ๆ เกี่ยวกับโครงการ รู้เพียงแค่ว่าจะทําให้พวกเขามีงานทําและมีความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น ไม่ต้องทําเกษตรอีกต่อไป ข่าวลือว่าโครงการนี้มีขนาดใหญ่ กินพื้นที่ไปจนถึงเมืองเมียวดี นอกจากนี้ชาวบ้านยังได้รับการสัญญาว่าจะได้ค่าชดเชย 20,000 บาทต่อที่ดิน 1 ไร่ และอีก 100,000–150,000 บาทต่อสิ่งปลูกสร้างที่ตั้งอยู่บนที่ดิน ขึ้นอยู่กับขนาดและสภาพของสิ่งปลูกสร้าง
นี่คือข้อเสนอที่ชาวบ้านไม่มีทางเลือก
ปี 2018 การก่อสร้างเริ่มต้นขึ้น คนงานชาวจีนประมาณ 10,000 คนเข้า ในจำนวนนี้ประมาณ 1,000 คนถูกฝึกให้เป็นเจ้าหน้าที่รักษาความปลอดภัย บางคนเป็นอดีตทหารของกองทัพปลดปล่อยประชาชนจีนจากมณฑลหยุนหนาน นอกจากคนจีนพวกนี้แล้วยังมีคนงานชาวเมียนมาอีกหลายร้อยคนอยู่ในไซต์ก่อสร้าง ซึ่งส่วนใหญ่ไม่ใช่ชาวพื้นเมืองชเวโกะโก
Entertainment Complex และ Yatai International Holding Group (IHG)
โครงการนี้ถูกโฆษณาว่าจะเป็น “เมืองนานาชาติไฮเทค” ที่ผสมผสานกันระหว่างวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี การพนัน ความบันเทิง การท่องเที่ยว วัฒนธรรม และเกษตรกรรม และภายในเวลา 5 – 10 ปีเมืองนี้จะกลายเป็น “ศูนย์กลางของอุตสาหกรรมเทคโนโลยีในเมียนมา”
ตามแผนที่วางไว้แหล่งท่องเที่ยวนานาชาตินี้จะประกอบไปด้วย ซาฟารีเวิลด์ขนาดใหญ่ 20,000 เอเคอร์ ศูนย์สุขภาพ โรงถ่ายภาพยนตร์ ศูนย์การประชุม ห้างสรรพสินค้า โรงแรม รีสอร์ท กาสิโนและความบันเทิงออนไลน์ มีเป้าหมายหลักที่นักลงทุนชาวจีน ทั้งจากแผ่นดินใหญ่ ฮ่องกง มาเก๊า ไต้หวัน รวมทั้งทุนจีนในต่างประเทศ ให้เข้ามาลงทุนในเขตเศรษฐกิจพิเศษนี้
ผู้ได้รับสัมปทานการลงทุนโครงการนี้ คือ บริษัท Myanmar Yatai International Trading Company (MYITC) ซึ่งก่อตั้งโดย Yatai International Holding Group (IHG) ที่จดทะเบียนในฮ่องกง โดยได้จดทะเบียนร่วมกับกระทรวงวางแผนและการคลังของเมียนมาในเดือนกุมภาพันธ์ปี 2017
She Lunkai ประธานของ Yatai IHG อ้างว่าตนมีตำแหน่งหลายตำแหน่งที่มีส่วนเกี่ยวข้องกับรัฐบาลจีน และในเว็บไซต์ของ Yatai IHG ก็เต็มไปด้วยรูปของเขาที่ร่วมอยู่ในงานอีเวนท์สำคัญต่างๆ ของชาวจีนในต่างประเทศ
Yatai IHG โปรโมตว่าตัวเองเป็นองค์กรธุรกิจอย่างถูกต้องตามกฎหมายโดยมีการหนุนหลังจากรัฐบาลจีน และอ้างว่าเขตเศรษฐกิจพิเศษชเวโกะโกเป็นส่วนหนึ่งของโครงการหนึ่งแถบหนึ่งเส้นทาง (Belt and Road Initiative: BRI) แต่ไม่มีหลักฐานใด ๆ ที่ยืนยันว่าเขตเศรษฐกิจชเวโกะโกนี้ได้รับการสนับสนุนจากรัฐบาลจีน
ปี 2017 หน่วยงานบริหารสูงสุดของจีนได้ออกแนวทางการลงทุนในต่างประเทศ ซึ่งมีบางรายการที่ห้ามคนจีนเข้าไปลงทุน หนึ่งในนั้นก็คือธุรกิจการพนัน จึงเป็นไปได้สูงว่ารัฐบาลจีนไม่ได้เห็นชอบกับโครงการนี้ อย่างไรก็ตาม รัฐบาลจีนไม่ได้ออกมาให้ความเห็นใด ๆ และยังไม่เป็นที่แน่ชัดว่าสถานทูตจีนในย่างกุ้ง หรือเจ้าหน้าที่ในปักกิ่งทราบถึงเรื่องการอ้างถึงโครงการ BRI ของ Yatai IHG หรือไม่
ตามข้อมูลที่เผยแพร่บนเว็บไซต์ Yatia IHG เป็นบริษัทเอกชนที่จดทะเบียนในฮ่องกง และมีบริษัทแม่อยู่ในกรุงเทพฯ บริษัทอ้างว่ามีธุรกิจอยู่ในจีน ฟิลิปปินส์ กัมพูชา เวียดนาม ไทย มาเลเซีย ฮ่องกง และในประเทศและภูมิภาคอื่นๆ อีก แต่เขตเศรษฐกิจพิเศษชเวโกะโกเป็นโครงการใหญ่เพียงโครงการเดียวที่ถูกนำมาเผยแพร่บนเว็บไซต์ ไม่มีข้อบ่งชี้ใด ๆ ว่า “บริษัทเล็กๆ ที่ไม่เป็นที่รู้จักก่อนหน้านี้สามารถระดมทุน 15 พันล้านดอลลาร์ เพื่อมาริเริ่มโครงการในชเวโกะโกได้อย่างไร?”
ประเด็นหนึ่งที่น่าสนใจคือ ในการประชุมคณะกรรมาธิการวิสามัญพิจารณาศึกษาการเปิดสถานบันเทิงครบวงจร (Entertainment Complex) ครั้งที่ 15 เมื่อวันที่ 28 เมษายน 2022 ของสภาผู้แทนราษฎรชุดที่แล้ว ได้เปิดโอกาสให้ Yatai International Holding Group มาให้ข้อมูลต่อที่ประชุมว่า ตนเป็นบริษัทที่ลงทุนข้ามชาติขนาดใหญ่ในภูมิภาค ทั้งในฟิลิปปินส์ กัมพูชา และเมียนมา ซึ่งกำลังสร้างเมืองใหม่อัจฉริยะ และกำลังมีแผนจะลงทุนสร้างเมืองใหม่อัจฉริยะในประเทศไทยที่อำเภอแม่สอด จังหวัดตาก เป็นเมืองแฝดกับที่ชเวโกะโก รวมถึงการลงทุนโครงการ Bangkok Smile Square โดยบริษัทได้ถือครองตึก 32 ชั้นในย่านใจกลางกรุงเทพมหานคร บนถนนเพชรบุรีตัดใหม่ จะประกอบไปด้วยสำนักงาน ศูนย์การค้า ศูนย์ประชุม และอื่น ๆ รวมถึงกาสิโน (หากได้รับอนุญาต) ถือเป็นโครงการบันเทิงขนาดใหญ่ที่มีกิจการหลากหลายครบครัน
เขตเศรษฐกิจพิเศษ (SEZ:Special Economic Zone)
ชาวบ้านชเวโกะโกยังคงไม้ได้รับข้อมูลที่ชัดเจนเกี่ยวกับโครงการเมืองใหม่นี้ จนต้นปี 2019 ได้มีการเผยแพร่เอกสารเกี่ยวกับ “ข้อบังคับชั่วคราวเขตเศรษฐกิจพิเศษเมียนมายาไตชเวโกะโก” เป็นภาษาจีนและภาษาอังกฤษ โดยนักลงทุนชาวจีนเจ้าของโครงการ เผยให้เห็นสเกลงานขนาดใหญ่ของโครงการที่ครอบคลุมพื้นที่มหาศาล ที่แตกต่างจากข้อตกลงอย่างเป็นทางการเพียงฉบับเดียวจากคณะกรรมการการลงทุนแห่งเมียนมา (MIC) ที่ลงนามเมื่อวันที่ 30 กรกฎาคม 2018 อย่างฟ้ากับเหว (เพิ่มพื้นที่จาก 62 เอเคอร์เป็น 29,621 เอเคอร์) และภายใต้กฎหมายของเมียนมา ผู้พัฒนาที่ดินจะได้รับอนุญาตในการใช้ที่ดินเป็นเวลา 50 ปี สามารถขยายออกไปได้อีก 25 ปี แต่การเช่าพื้นที่ในชเวโกะโกนั้นสามารถทำได้ถึง 70 ปี และขยายออกได้เป็น 99 ปี และจะได้รับการยกเว้นภาษีเงินได้ใน 10 ปีแรก แตกต่างจากบทบัญญัติของกฎหมายเมียนมา ที่จะได้รับการยกเว้นภาษีเพียงแค่ 8 เดือนแรกเท่านั้น
กาสิโนและพนันออนไลน์มาก่อนใคร
ไม่ต้องรอให้โครงการเมืองใหม่สร้างเสร็จสมบูรณ์ กลางปี 2019 กาสิโนจำนวนหนึ่งก็เริ่มเปิดบริการในชเวโกะโก รวมถึงบ่อนพนันออนไลน์ Yatia IHG เชิญชวนให้นักลงทุนกาสิโนชาวจีน ย้ายฐานจากกัมพูชามาที่ชเวโกะโก เป็นการเสนอทางเลือกให้กับผู้ประกอบการที่กำลังเผชิญกับการปราบปรามการพนันอย่างหนักจากความร่วมมือกันของเจ้าหน้าที่ตำรวจจีนกับกัมพูชา ในการปราบปรามและขับไล่ทุนจีนสีเทาจำนวนมากที่มีส่วนเกี่ยวข้องกับอาชญากรรม
เว็บไซต์ของ Yatai IHG เผยแพร่ข้อมูลเกี่ยวกับบริษัท Tianxia Group ที่ได้ย้ายเข้าไปเช่าพื้นที่ในชเวโกะโก เป็นเจ้าของ IT compound อาคารที่ประกอบไปด้วยออฟฟิศสามชั้น และหอพักอาศัยสี่ชั้น มีห้องที่มีเตียงสองชั้นมากถึง 117 ห้อง รูปแบบการสร้างอาคารแบบนี้มักใช้กับคลัสเตอร์พนันออนไลน์ และแก๊งค์คอล- เซนเตอร์ในกัมพูชา ที่มักจะจัดหาที่พักและอาหารให้กับพนักงาน เพื่อให้สามารถควบคุมดูแลพนักงานได้อย่างใกล้ชิด เนื่องจากการทำธุรกิจที่ผิดกฎหมาย
บนเว็บไซต์ของ Yatai IHG ยังโฆษณาด้วยว่า การพนันออนไลน์จะเป็นส่วนสำคัญของเมืองใหม่ โดยภายใน 5-10 ปี เมือง Yatai จะกลายเป็น “เขตเศรษฐกิจพิเศษบล็อกเชน (block chain) ของเมียนมา”
เทคโนโลยีบล็อกเชนถูกนำมาใช้มากขึ้นในการดำเนินกิจการพนันออนไลน์ เนื่องจากสามารถโอนเงินจำนวนมากได้ในทันทีโดยไม่ต้องผ่านระบบธนาคาร วิธีนี้ช่วยให้ปกปิดข้อมูลส่วนบุคคลได้ ซึ่งมีประโยชน์มากสำหรับชาวจีนที่โดนรัฐบาลห้ามเล่นพนันออนไลน์
ชาวบ้านเริ่มกังวลมากขึ้นถึงผลกระทบทางสังคมจากอุตสาหกรรมกาสิโน ที่เป็นไปได้ที่จะใช้ผู้หญิงเป็นสิ่งดึงดูด การบังคับให้ขายบริการทางเพศ หรือการให้แต่งงานกับชาวจีนเพื่อความสะดวกในการทำธุรกิจ
ประชาชนเมียวดีลุกขึ้นสู้
ในชเวโกะโกคนจีนได้เข้ามาเปิดร้านค้า ร้านอาหาร เกสต์เฮาส์ และขึ้นป้ายโฆษณาเป็นภาษาจีน จากนั้นก็ให้เช่าแก่นักท่องเที่ยวชาวจีน ซึ่งตามกฎหมายของเมียนมาแล้วทำไม่ได้ แต่นักลงทุนจีนสามารถทำก็ได้ทุกอย่าง โดยไม่มีการดำเนินการใด ๆ จากเจ้าหน้ารัฐ ต่อมาเริ่มมีเหตุการณ์ทะเลาะวิวาทระหว่างคนจีนด้วยกันเอง และระหว่างชาวเมียวดีกับคนจีน
ประชาชนเมียวดีเรียกร้องให้รัฐบาลเนปิดอว์ ยุติสัญญาโครงการชเวโกะโก SEZ โดยด่วน และออกคำสั่งให้ Yatai IHG รวมถึงบริษัทหุ้นส่วนถอนกิจการ นำอุปกรณ์และคนงานออกจากพื้นที่ให้หมด และเรียกร้องให้ Yatai IHG เปิดเผยเอกสารที่เกี่ยวข้องกับโครงการทั้งหมด และขอให้ถึงรัฐบาลสาธารณะประชาชนจีนตรวจสอบโครงการเขตเศรษฐกิจพิเศษชเวโกะโกว่าฝ่าฝืนกฎหมายของท้องถิ่นและของจีนเกี่ยวกับการลงทุนของชาวจีนในต่างประเทศหรือไม่ เพื่อให้แน่ใจว่ารัฐบาลจีนไม่ได้มีส่วนเกี่ยวข้องกับผลกระทบ และความเสียหายอันเกิดจากโครงการนี้
รายงานฉบับนี้วิเคราะห์ว่า “อุตสาหกรรมหลักของเมืองใหม่ชเวโกะโกแท้จริงคือการพนันออนไลน์ Yatai IHG เป็นเพียงฉากหน้าของการดำเนินกิจการพนันออนไลน์ในภูมิภาค ซึ่งทำกำไรมหาศาลจากกิจการที่คล้ายกันในฟิลิปปินส์และกัมพูชา พวกเขาดูเหมือนจะไม่มีความเกี่ยวข้องอย่างเป็นทางการใด ๆ กับทางรัฐบาลจีน แต่กลับทำงานอย่างใกล้ชิดกับเจ้าหน้าที่กองทัพเมียนมาในการดำเนินโครงการนี้”
โครงการชเวโกะโกไม่ได้ก่อให้เกิดผลประโยชน์ใด ๆ ต่อชาวบ้านในพื้นที่ พวกเขาถูกขับไล่ออกจากที่ดินของตัวเอง และมีโอกาสที่จะได้งานทำในโครงการนี้น้อยมาก ประโยชน์เกิดแต่กับมาเฟียการพนันระหว่างประเทศและกองทัพเมียนมาเท่านั้น
เหตุการณ์แบบเดียวกันนี้เกิดกับเขตเศรษฐกิจพิเศษคาสิโน (Casino SEZs) ในสปป.ลาว ที่กลายเป็นศูนย์กลางของการก่ออาชญากรรม การค้าสัตว์ป่าผิดกฎหมาย การค้ายา และฟอกเงิน
การใช้ความรุนแรง
ปี 2003 รัฐบาลสปป.ลาว ลงนามในสัญญาเช่าระยะเวลา 30 ปีกับบริษัทที่จดทะเบียนในฮ่องกงเพื่อจัดตั้ง “เขตเศรษฐกิจพิเศษเมือง Golden Boten” บนพื้นที่ 4,000 เอเคอร์ระหว่างชายแดนลาว-จีนในจังหวัดหลวงน้ำทา (Luang Nam Tha) เป็นเมืองกาสิโนคอมเพล็กซ์ที่มุ่งเป้าหมายไปที่นักพนันชาวจีน และเริ่มเปิดบริการในปี 2007
โครงการเติบโตไปได้ดีในช่วงแรก แต่ผ่านไปไม่กี่ปีเมื่อกองกำลังรักษาความปลอดภัยส่วนตัวของพื้นที่นี้ตกอยู่ใต้อำนาจของ“มาเฟียพนัน”(gambling boss) ทำให้อาชญากรรมแพร่หลายออกไป ปี 2010 ภายหลังการมีรายงานถึงเหตุการณ์การทารุณกรรม และการฆาตกรรมนักพนันชาวจีนที่ไม่มีเงินใช้หนี้ รัฐบาลจีนจึงจำกัดไม่ให้นักท่องเที่ยวข้ามพรมแดนและตัดสัญญาณโทรศัพท์ ทำให้กาสิโนต้องปิดกิจการลงในกลางปี 2011 ปัจจุบันนี้อาคารใน SEZ ถูกทิ้งร้างและทรุดโทรมลงจากการไม่ได้รับการดูแล
จาก Golden Boten ถึง Golden Triangle : “งานเพียงหยิบมือสำหรับคนพื้นที่”
ก่อนจะปิดตัวลง “เมือง Golden Boten” ดำเนินการโดยลูกจ้างชาวจีนเกือบทั้งหมด เช่นเดียวกันกับ “SEZ Golden Triangle” ริมฝั่งแม่น้ำแม่โขง ในจังหวัดบ่อแก้ว ที่จ้างคนพื้นเมืองทำงานเพียงไม่กี่คน
ปี 2007 บริษัท King Roman Group ได้รับอนุมัติสัญญา 75 ปี จากรัฐบาลลาวให้ก่อตั้งเขตเศรษฐกิจพิเศษ Golden Triangle ฝั่งตรงข้ามอำเภอเชียงแสนของประเทศไทย
เหมือนกับชเวโกะโก Golden Triangle SEZ มีขนาดใหญ่ครอบคลุมพื้นที่มากกว่า 20,000 เอเคอร์ ถูกโฆษณาว่าเป็นมากกว่ากาสิโนคอมเพล็กซ์ แต่จะเป็นศูนย์กลางการเกษตรและปศุสัตว์ รวมถึงศูนย์กลางไอทีและคอมพิวเตอร์ ซึ่งจะช่วยในการพัฒนาประเทศลาวด้วย
บทความวิจัยล่าสุดระบุว่า “ตามตัวเลขของรัฐบาล พนักงาน 6,347 คนที่ทำงานใน SEZ Golden Triangle มีเพียง 208 คนเท่านั้นที่เป็นคนลาว” ซิ่งคิดเป็นแค่ 3% ของงานทั้งหมดสำหรับคนในท้องถิ่น และส่วนใหญ่ก็ยังเป็นงานที่ไม่ต้องใช้ความสามารถอะไรด้วย
การค้าสัตว์ผิดกฎหมาย ผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม
ปี 2015 Environment Investigation Agency : EIA ราบงานเปิดโปง “Sin City” โดยระบุว่า เขตเศรษฐกิจพิเศษสามเหลี่ยมทองคำ เป็นศูนย์กลางการค้าสัตว์ป่าผิดกฎหมาย ร้านอาหารมีเมนูที่ประกอบด้วยสัตว์ป่าที่ใกล้สูญพันธุ์มากมาย ผลิตภัณฑ์จากสัตว์ป่าใกล้สูญพันธุ์ถูกนำเข้ามาจากเอเชียและแอฟริกา เช่น เสือดาว ช้าง แรด ตัวนิ่ม นกเงือก งู วางขายอย่างเปิดเผยในร้านค้าที่นี่
มีรายงานด้วยว่า บนพื้นที่ในเขตเศรษฐกิจพิเศษสามเหลี่ยมทองคำถูกใช้สำหรับการปลูกกล้วยเชิงเดี่ยว (mono-crop) โดยนักลงทุนชาวจีน และก่อให้เกิดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมและสุขภาพเนื่องจากการใช้สารกำจัดศัตรูพืชและปุ๋ยเคมีที่ไหลลงไปในลำน้ำโขง
การค้ายาผิดกฎหมายและการฟอกเงิน
เดือนมกราคม 2018 กระทรวงการคลังของสหรัฐอเมริกา ได้ออกมาตรการคว่ำบาตรบริษัท Kings Romans International (HK) คำแถลงการณ์ของกระทรวงการคลังสหรัฐอเมริการะบุว่า “เขตเศรษฐกิจพิเศษสามเหลี่ยมทองคำประเทศลาว โดยกลุ่มองค์กรอาชญากรรม Zhao Wei TCO ได้ใช้ประโยชน์จากภูมิภาคนี้ทำธุรกิจค้ายาเสพติด ค้ามนุษย์ ค้าสัตว์ป่า ติดสินบน และฟอกเงิน ซึ่งส่วนใหญ่ได้รับการอำนวยความสะดวกโดยกาสิโน Kings Romans”
คำสำคัญสำหรับประเทศไทย
หลายคำที่ปรากฎในรายงานของ KPSN กำลังเป็นคำที่คุ้นหูคนไทย “สถานบันเทิงครบวงจร หรือ Entertainment Complex” “กาสิโน และพนันออนไลน์” “เขตเศรษฐกิจพิเศษ” และ “ทุนสีเทา”
คนไทยคิดอย่างไรกับเสียงจากเพื่อนบ้านสองแห่งนี้ ?