รายงานโดย ปรีดี บุญซื่อ
บทความของ The New York Times เรื่อง รถยนต์ไฟฟ้า EV จากจีน กลายเป็นดาวเด่นในงาน Munich Motor Show ที่จัดขึ้นระหว่าง 5-10 กันยายนที่ผ่านมา เขียนไว้ว่า เป็นเวลาหลายสิบปีมาแล้ว คำว่า “Made in Germany” หมายถึงความเป็นเลิศทางเทคโนโลยี และการออกแบบผลิตภัณฑ์ ของอุตสาหกรรมรถยนต์เยอรมัน
แต่ปัจจุบัน รถยนต์เยอรมันกำลังเดินตามหลัง ในการแข่งขันด้านรถยนต์ไฟฟ้า EV จนผู้บริหารบริษัทรถยนต์เยอรมันคนหนึ่งกล่าวว่า เราจำเป็นต้องไล่ตาม “ความเร็วจีน” คำพูดนี้ ช่วยแสดงให้เห็นว่า อุตสาหกรรมรถยนต์จีน มีการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว
ความรวดเร็วนี้แสดงออกมาให้เห็นชัดเจนที่งาน Munich Motor Show เมื่อผู้ผลิตรถยนต์รายใหม่แบบ start-up ของจีน กลายเป็นจุดสนใจ และได้รับการชื่นชม อย่างที่ไม่เคยมีมาก่อน
2035 ยุโรปห้ามขายรถยนต์ใช้น้ำมัน
งาน Munich Motor Show บรรดาผู้ผลิตรถยนต์ของจีน นำรถยนต์ EV ล่าสุดออกมาแสดง เพื่อเป็นการปูพื้นให้กับการขยายตลาดรถยนต์ EV ในยุโรป ที่ในปี 2035 ทางยุโรปจะห้ามขายรถยนต์ใหม่ ที่ใช้น้ำมันเบนซินและดีเซล
BYD ผู้ผลิตรถยนต์ EV ของจีน ที่ปัจจุบันสามารถแซงหน้า Volkswagen กลายเป็นรถยนต์ขายดีที่สุดในจีน นำรถยนต์ EV ออกมาแสดงในงาน 6 รุ่น โดยมีคำขวัญว่า “เราจะสร้างความฝันในการเคลื่อนไหวสีเขียวร่วมกัน” BYD เริ่มนำรถยนต์ EV ออกวางตลาดในยุโรปเมื่อตุลาคมปีที่แล้ว ภายในเวลา 11 เดือน สามารถขยายตลาดไปยัง 15 ประเทศในยุโรป Inovev บริษัทวิจัยด้านรถยนต์เปิดเผยว่า ในปี 2023 ยอดขายรถยนต์ EV ในยุโรปทั้งหมด 8% จะมาจากจีน เพิ่มจาก 6% ในปีที่แล้ว และจาก 4% ในปี 2021
ส่วนบทความของ The Wall Street Journal เรื่อง German Carmakers Fall Behind in EV Race ก็กล่าวว่า เป็นเวลาหลายสิบปีมาแล้ว ผู้ผลิตรถยนต์เยอรมัน คือสัญลักษณ์ความเป็นเลิศรถยนต์ และความนิยมของผู้บริโภค แต่เมื่ออุตสาหกรรมนี้กำลังเปลี่ยนผ่านสู่รถยนต์ EV ผู้ผลิตรถยนต์เยอรมันกำลังกลายเป็นฝ่ายล่าช้าที่เดินตามหลังการแข่งขัน
Volkswagen BMW และ Mercides-Benz ได้ลงทุนมหาศาลด้านรถยนต์ไฟฟ้า EV โดยไปเน้นเรื่องความร่วมมือกับยักษ์ใหญ่ไฮเทค ในเรื่องการพัฒนาซอฟต์แวร์ และรถยนต์ไร้คนขับ แต่ก็ยังไม่สามารถมีส่วนแบ่งตลาดรถยนต์ EV ที่มีการเติบโตอย่างมาก ได้แบบเดียวกับรถยนต์ Tesla นอกจากนี้ การเดินตามหลังรถยนต์ EV ของจีน ทำให้รถยนต์เยรอมันเสียส่วนแบ่งตลาดรถยนต์ ที่สำคัญในเอเชีย
ในอดีต งาน Motor Show ในเยอรมัน จะเป็นการแสดงความเป็นเลิศของรถยนต์เยอรมันรุ่นใหม่ๆ แต่งาน Munich Motor Show ปีนี้ กลับให้บทเรียนแก่บริษัทรถยนต์เยอรมัน ในเรื่องรถยนต์ไฟฟ้า EV ที่เป็นคู่แข่งจากจีน รถไฟฟ้า EV จากจีน นอกจากต้นทุนการผลิตที่ถูกกว่า ยังมีเทคโนโลยีที่ซับซ้อนช่ำชองมากขึ้น ทำให้ผู้ผลิตรถยนต์เยอรมันเผชิญปัญหาช่องว่างการพัฒนาที่กว้างใหญ่มากขึ้น
ในจีน Volkswagen เสียส่วนแบ่งตลาดรถยนต์ให้กับบริษัทรถยนต์จีนคู่แข่ง ทำให้ Volkswagen เข้าไปลงทุนถือหุ้นใน XPeng บริษัท start-up รถไฟฟ้า EV ของจีน ทั้งสองบริษัทจะพัฒนาเทคโนโลยี EV ร่วมกัน
บทความ The Wall Street Journal อ้างรายงานวิจัยของธนาคาร UBS เรื่องการคุกคามของจีน ต่อผู้ผลิตรถยนต์ดั่งเดิมว่า BYD จะมีความได้เปรียบด้านต้นทุน 25% เหนือบริษัทผู้ผลิตรถยนต์ดั่งเดิม ทาง UBS เชื่อว่า BYD และผู้ผลิตรถยนต์ EV รายอื่นของจีน จะสามารถเอาชนะตลาดโลก ด้วยรถยนต์ EV สำหรับตลาดผู้บริโภคส่วนใหญ่ โดยเป็น EV ที่มีเทคโนโลยีสูง และต้นทุนต่ำ เนื่องจากจีนมีความสามารถในการแข่งขันด้านห่วงโซ่คุณค่าของรถยนต์ EV
Oliver Zipse ผู้บริหาร BMW ก็กล่าวว่า รถไฟฟ้าจีนสร้างความเสี่ยงที่จะเกิดขึ้นกับอุตสาหกรรมรถยนต์ยุโรป โดยเฉพาะรถยนต์ในโมเดลตลาดราคาถูก “ตลาดรถยนต์ส่วนล่าง หากไม่หายสาญสูญไป ก็จะไม่มีการผลิตที่มาจากบริษัทรถยนต์ยุโรป”
ปี 2023 จีนส่งออกรถยนต์อันดับ 1 ของโลก
เว็บไซต์ cnbc.com อ้างการวิเคราะห์ในรายงาน Moody’s Analytics ว่า ในปี 2021 จีนสามารถส่งออกรถยนต์แซงหน้าเกาหลีใต้ ปี 2022 แซงหน้าเยอรมัน กลายเป็นประเทศส่งออกรถยนต์รายใหญ่สุดอันดับ 2 ของโลก และในปี 2023 คาดว่าจีนจะสามารถก้าวล้ำหน้าญี่ปุ่น ขึ้นเป็นประเทศส่งออกรถยนต์รายใหญ่ที่สุดของโลก ญี่ปุ่นครองอันดับ 1 มาตั้งแต่ปี 2019
ความต้องการรถยนต์ EV ในตลาดโลก และยอดขายในรัสเซียเพิ่มมากขึ้น ทำให้ยอดการส่งออกรถยนต์ของจีน พุ่งสูงขึ้น มากกว่าก่อนที่จะเกิดการระบาดของโควิด-19 ในครึ่งแรกปี 2023 การส่งออกรถยนต์ EV เพิ่มขึ้น 2 เท่าตัว ขณะที่การส่งออกรถยนต์ของญี่ปุ่น และประเทศไทย ยังไม่กลับมาในปริมาณก่อนหน้าที่จะเกิดการระบาดของโควิด-19
บริษัทรถยนต์จีนที่ผู้ส่งออกรถยนต์ไฟฟ้า EV รายใหญ่ ได้แก่ SAIC ที่เป็นเจ้าของรถยนต์แบรนด์ MG บริษัท BYD ที่ WARREN BUFFETT นักลงทุนสหรัฐฯให้การสนับสนุน และ TESLA ในจีน โรงงานของ TESLA ในจีน มีกำลังการผลิตรถ EV 1.25 ล้านคัน โดยส่งออกรถ EV ไปญี่ปุ่นและยุโรป
จุดแข็งอยู่ที่ “ห่วงโซ่อุปทาน” รถ EV
รายงานของ Moody กล่าวว่า ความได้เปรียบในการแข่งขันด้านรถยนต์ EV ของจีน มาจาก การผลิตเซลล์แบตเตอรี่จากลิเธียม-ไอออน ปัจจัยสำคัญที่ทำให้ผู้ผลิตจีนได้เปรียบด้านต้นทุนการผลิตรถยนต์ EV รายงานของ Moody กล่าวว่า จีนผลิตแบตเตอรี่ลิเธียม-ไออนมากกว่า 50% ของการผลิตในโลก เนื่องจากค่าแรงถูกกว่าคู่แข่งในญี่ปุ่นและเกาหลีใต้ นอกจากนี้ จีนยังมีกำลังความสามารถในการผลิตแร่ ได้มากกว่าครึ่งหนึ่งของการผลิตในโลก
BYD สำนักงานใหญ่อยู่ที่เมืองเสิ่นเจิ้น ถือเป็นเรื่องราวตัวอย่างบริษัทรถยนต์ EV ที่ประสบตวามสำเร็จของจีน เริ่มต้นจากปี 1995 ที่ BYD เป็นบริษัทผลิตแบตเตอรี่โทรศัพท์มือถือ ปี 2000 ย้ายไปผลิตแบตเตอรี่รถยนต์ โดยอาศัยเทคโนโลยีจากแบตเตอรี่โทรศัพท์มือถือ มาพัฒนาเป็นแบตเตอรี่รถยนต์ เพื่อให้รถยนต์ EV สามารรถดึงลูกค้าจากรถยนต์ใช้น้ำมัน
ทุกวันนี้ นักวิเคราะห์เห็นว่า BYD ผลิตแบตเตอรี่รถยนต์ที่ก้าวหน้าที่สุด เรียกว่า Blade Battery ที่ใช้ในรถยนต์ของ BYD Tesla และ Toyota นวัตกรรมนี้นำรายได้มหาศาลมาให้ BYD คาดว่ากำไรใน 6 เดือนแรกของปี 2023 จะเพิ่มขึ้น 192-22% หรือขั้นต่ำ 10.5 พันล้านหยวน
ความสำเร็จของ BYD มาจากการควบคุม “ห่วงโซ่อุปทาน” แทบทั้งหมด รวมทั้งเหมืองแร่ สะกัดแร่ใช้ในการผลิตแบตเตอรี่ เมษายน 2023 BYD ทำความตกลงกับรัฐบาลชิลี ในการสร้างโรงงานลิเธียม-แคโทด มูลค่า 290 ล้านดอลลาร์ ธนาคาร UBS เองคาดการณ์ว่า ในปี 2025 เหมืองแร่ในการควบคุมของจีน จะผลิตลิเธียมมากถึง 1 ใน 3 ของโลก
การที่จีนมีฐานะครอบงำ “ห่วงโซ่อุปทาน” รถยนต์ EV สร้างปัญหาให้กับประเทศตะวันตก ส่วนกรณีของรถไฟฟ้าสำเร็จรูปแล้วจากจีน ทางยุโรปก็มีความกังวลที่รถยนต์ใช้ระบบเซนเซอร์ทำจากจีน และไร้คนขับ จะวิ่งเพ่นพ่านทั่วไปบนท้องถนนในยุโรป จีนเองก็กังวลในเรื่องนี้ เช่น รถยนต์ Tesla ถูกห้ามเข้าพื้นที่ในเมือง ที่ผู้นำจีนมีการปรากฏตัวในงานต่างๆ
เอกสารประกอบ
Chinese Cars Star at Munich Auto Show, Underscoring German Economic Woes, September 5, 2023, nytimes.com
German Carmakers Fall Behind in EV Race, 06 September, 2023, The Wall Street Journal.
ข่าวหรือบทความที่เกี่ยวข้อง
