ThaiPublica > คอลัมน์ > วิธีเปลี่ยนใจคนที่ไม่อยากฉีดวัคซีน: lessons from the illusion of explanatory depth

วิธีเปลี่ยนใจคนที่ไม่อยากฉีดวัคซีน: lessons from the illusion of explanatory depth

17 พฤษภาคม 2021


ณัฐวุฒิ เผ่าทวี www.powdthavee.co.uk

เพื่อนๆ มีคนรู้จักที่ไม่อยากฉีดวัคซีนป้องกันโควิดไหมครับ ถ้ามีล่ะก็ อยากจะลองเปลี่ยนใจเขาดูไหมครับ

ถ้าอยากจะลองล่ะก็ ผมขอแนะนำให้คุณลองทำตามขั้นตอนดังต่อไปนี้นะครับ

1. ให้คุณลองถามคนที่คุณรู้จักที่กลัวการฉีดวัคซีนว่าเขาเห็นด้วยกับ statement นี้มากน้อยแค่ไหนนะครับ

“คุณเห็นด้วยหรือไม่ว่าการฉีดวัคซีนเป็นวิธีการป้องกันตัวเองและคนรอบข้างจากการเสียชีวิตจากโรคโควิด และการป้องกันการแพร่ระบาดของโรคโควิดในชุมชนที่ดีและปลอดภัยที่สุด”

โดยให้เขาให้คะแนนจาก 1 คือไม่เห็นด้วยที่สุด ถึง 10 คือเห็นด้วยที่สุด

2. พอถามคำถามแรกเสร็จปุ๊บ ให้คุณตามด้วยคำถามที่สองดังต่อไปนี้นะครับ

“คุณคิดว่าคุณเข้าใจวิธีการทำงานของวัคซีนโควิดมากน้อยขนาดไหน”

โดยให้เขาให้คะแนนจาก 1 คือไม่เข้าใจเลย ถึง 10 คือเข้าใจวิธีการทำงานทุกอย่างของวัคซีน

3. หลังจากนั้นก็ตามด้วยคำถามที่สาม

“เราอยากขอให้คุณลองอธิบายให้เราฟังอย่างละเอียดหน่อยได้ไหมว่าการทำงานของวัคซีนโควิดนั้นมันมีขั้นตอนอะไรบ้างตามที่คุณเข้าใจ”

4. หลังจากที่เขาอธิบายขั้นตอนของการทำงานของวัคซีนโควิดเสร็จเรียบร้อยแล้วนั้นก็ให้คุณตามด้วยคำถามที่สี่ ซึ่งก็คือการถามคำถามที่สองซ้ำอีกครั้งหนึ่ง

“คุณคิดว่าคุณเข้าใจวิธีการทำงานของวัคซีนโควิดมากน้อยขนาดไหน”

โดยให้เขาให้คะแนนจาก 1 คืแไม่เข้าใจเลย ถึง 10 คือเข้าใจวิธีการทำงานทุกอย่างของวัคซีน

5. หลังจากนั้นให้คุณถามคำถามแรกอีกทีหนึ่ง

“คุณเห็นด้วยหรือไม่ว่าการฉีดวัคซีนเป็นวิธีการป้องกันตัวเองและคนรอบข้างจากการเสียชีวิตจากโรคโควิด และการป้องกันการแพร่ระบาดของโรคโควิดในชุมชนที่ดีและปลอดภัยที่สุด”

โดยให้เขาให้คะแนนจาก 1 คือไม่เห็นด้วยที่สุด ถึง 10 คือเห็นด้วยที่สุด

6. ซึ่งเป็นขั้นตอนสุดท้าย ให้คุณถามคำถามแรกอีกทีหนึ่งเป็นครั้งสุดท้าย แต่ก่อนที่คุณจะถาม ให้คุณเปิดวิดีโอนี้ให้เขาดูก่อนนะครับแล้วค่อยถาม

ถ้าคุณทำตามทุกขั้นตอนแล้วล่ะก็ มีโอกาสที่คุณจะเห็นคนรู้จักที่กลัวการฉีดวัคซีน จะเริ่มปรับเปลี่ยนทัศนคติและความเข้าใจในเรื่องของวัคซีนจากข้อแรกและข้อที่สองเปลี่ยนไป

คำถามคือทำไม

ทั้งนี้ก็เป็นเพราะว่า คนเรามักจะตกเป็นเหยื่อของอคติทางด้านความคิดตัวหนึ่งที่มีชื่อว่า the illusion of explanatory depth ซึ่งถ้าจะให้อธิบายไอ้ตัวอคติตัวนี้ง่ายๆ ล่ะก็ มันก็คือการที่คนเราส่วนใหญ่มักจะคิดว่าเรามีความเข้าใจในระบบการทำงานอะไรก็ได้ซักอย่างหนึ่งมากกว่าความเป็นจริง เช่น เรามักจะคิดว่าเราเข้าใจระบบการทำงานของตู้เย็นดี หรือระบบการทำงานของจักรยานเวลาที่เรากำลังปั่นมันดี

แต่พอเราถูกถามว่า โอเค งั้นลองอธิบายมาให้ฟังหน่อยสิว่าตู้เย็นทำงานยังไง การปั่นจักรยานมีระบบการทำงานที่เป็นขั้นตอนยังไงถึงทำให้เราปั่นได้โดยที่ไม่ล้ม คนเราส่วนใหญ่มักจะกระตุกและไม่สามารถอธิบายขั้นตอนของการทำงานของสิ่งที่เรากำลังถูกถามได้ดีอย่างที่เราคิดว่าเราเข้าใจ และการถูกขอให้อธิบายขั้นตอนการทำงานนี้นี่แหละ ก็คือการเปิดโปงความรู้จริงๆ ที่เรามี และพอเราถูกเปิดโปงด้วยตัวเราเองปุ๊บว่า เออ จริงๆ เราก็ไม่ได้รู้มากเท่าที่เราคิดว่าเรารู้นี่นา โอกาสที่เราจะยอมเปิดใจรับฟังข้อมูลจากคนที่รู้จริงๆ ก็จะเพิ่มมากขึ้นตามๆ กันไป

ในกรณีของวัคซีนโควิดนี้ ขั้นตอนที่ 3 ก็คือขั้นตอนสำคัญในการเปิดโปงความรู้จริงๆ ที่เรามีต่อระบบการทำงานของวัคซีน ส่วนขั้นตอนที่ 6 ก็คือขั้นตอนสำคัญในการทำให้คนที่กลัวการฉีดวัคซีนเริ่มที่จะเปิดรับฟังระบบการทำงานของวัคซีนจากคนที่มีความรู้จริงๆ ซึ่งก็จะช่วยทำให้เขาเปลี่ยนใจในที่สุดนะครับ

อ่านเพิ่มเติม
https://thedecisionlab.com/insights/health/tell-me-more-vaccines-and-the-illusion-of-knowledge/?fbclid=IwAR1_IQCrXubT52Ss8CASbcSrxn9welLEA77dVZTghnu6IhTqPMteY-iTRDo