รายงานโดยปรีดี บุญซื่อ
เมื่อปีที่แล้ว เว็บไซต์ globaltimes.cn รายงานว่า ตลาดหุ้นปักกิ่งอนุญาตให้บริษัท SME 50 แห่ง เข้าจดทะเบียนในตลาดหุ้นที่เป็นกระดานพิเศษ สำหรับบริษัทขนาดกลางและเล็ก ที่สร้างนวัตกรรมใหม่ๆ กระดานหลักทรัพย์พิเศษยังเป็นช่องทางให้ SME สามารถออกตราสารทางการเงินต่างๆ
บริษัท SME ที่เป็นผู้นำด้านนวัตกรรม ทางจีนเรียกว่า “ยักษ์เล็ก” (little giants) คล้ายกับที่เยอรมันเรียก SME ของตัวเองว่า “ผู้ชนะที่แฝงตัว” (hidden champion) ส่วนบริษัทยักษ์เล็กของจีน จะมีลักษณะเชี่ยวชาญตลาดเฉพาะ มีส่วนแบ่งตลาดมาก และเป็นบริษัทมีนวัตกรรม บริษัท SME ของจีนมีสัดส่วน 50% ของรายได้รัฐจากภาษี และ 60% ของ GDP สร้างนวัตกรรม 70% ของทั้งหมด และ 80% ของการจ้างงานในเมือง
นโยบายส่งเสริมของรัฐต่อ SME
รายงานของบริษัทวิจัย MERICS เรื่อง Accelerator State: How China fosters “Little Giant” companies กล่าวว่า จีนกำลังยกระดับนโยบายส่งเสริมอุตสาหกรรม โดยให้ความสำคัญแก่บริษัทไฮเทค SME ที่มีอนาคต เป้าหมายคือการสร้าง “ทีมโอลิมปิก” ของ SME เพื่อเป็นเลิศภายในตลาดจีน และประสบความสำเร็จในตลาดต่างประเทศ
โมเดลดั้งเดิมของจีนเรื่องนโยบายส่งเสริมอุตสาหกรรม คือสนับสนุนโครงการขนาดใหญ่ การสร้างตลาดใหม่ และสนับสนุนให้เกิดบริษัทยักษ์ใหญ่ระดับชาติขึ้นมา ที่ผ่านมา การสนับสนุนของรัฐบาลจึงมุ่งบริษัทขนาดใหญ่ไม่กี่บริษัท ให้การสนับสนุนทางการเงินแก่บริษัทนั้น ที่ดำเนินการเพื่อเป้าหมายเศรษฐกิจของประเทศ ในที่สุด รัฐก็คัดเลือกได้ว่า บริษัทไหนคือบริษัทที่ชนะในตลาด
ต่อมา รัฐบาลมองเห็นความสำคัญของวิสาหกิจเอกชน และบริษัท SME ที่จะเป็นตัวขับเคลื่อนนวัตกรรม ในตลาดสินค้าเกิดใหม่ และมีนวัตกรรมทางเทคโนโลยี SME สามารถมีบทบาทสำคัญในการริเริ่มสิ่งใหม่หลายด้าน เช่นเทคโนโลยี วิธีการผลิต และโมเดลธุรกิจ ในอุตสาหกรรมที่มีบริษัทดั่งเดิมครองตลาดอยู่แล้ว SME สามารถมีบทบาทเป็นซับพลายเออร์สำคัญ
วิธีการสนับสนุนจากรัฐ
บริษัทไฮเทค SME เช่น BWT Beijing ที่พัฒนาผลิตภัณฑ์เลเซอร์ และ Leaderdrive ที่พัฒนาอุปกรณ์มอเตอร์ต่างๆในหุ่นยนต์ สามารถพัฒนาผลิตภัณฑ์ทดแทนการนำเข้าจากต่างประเทศ ทำให้ช่วยเสริมความแข็งแกร่งของห่วงโซ่ชิ้นส่วนอุตสาหกรรมของจีน สถาบันอิเล็กทรอนิกส์ของจีนก็ยกย่อง Leaderdrive ในการพัฒนาเทคโนโลยี ที่เป็นชิ้นส่วนสำคัญของหุ่นยนต์
จีนให้การดูแลสนับสนุนบริษัทนวัตกรรม SME แบบเดียวกับผู้ฝึกสอนที่พัฒนานักกีฬาชั้นนำ เพื่อไปแข่งขันกีฬาโอลิมปิก กระทรวงอุตสาหกรรมและเทคโนโลยีสารสนเทศ (Ministry of Industry and Information Technology – MIIT) จะให้การรับรองบริษัทไฮเทค SME และจัดลำดับความสามารถ MIIT ได้ให้การรับรองกว่า 70,000 แห่งเป็น SME พิเศษ และกว่า 12,000 แห่งเป็น “ยักษ์เล็ก”
รายงานของ MERICS กล่าวว่า SME ที่ได้รับการรับรองเหล่านี้ จะเข้าถึงมาตรการสนับสนุนจากรัฐ เช่น แหล่งเงินทุน การสนับสนุนโดยตรง เงินทุนเพื่อการวิจัย การร่วมมือกับหน่วยงานของรัฐ เป็นต้น SME ที่ได้รับการรับรองจากรัฐ จะต้องแสดงผลงานเป็นเลิศ ไม่เช่นนั้น ทางรัฐก็จะเลิกให้การสนับสนุน
การสนับสนุนไฮเทค SME เป็นความพยายามของจีน ที่จะยกระดับอุตสาหกรรม และให้ความสำคัญต่อเทคโนโลยีพื้นฐาน มากกว่าการพัฒนาซอฟต์แวร์สำหรับสินค้าผู้บริโภค ความมั่นคงทางเศรษฐกิจก็เป็นอีกเหตุผลหนึ่ง เพราะความขัดแย้งกับสหรัฐฯ ทำให้จีนอาจถูกตัดขาดการเข้าถึงเทคโนโลยีต่างประเทศ
ในสายตาของรัฐบาลจีน SME ที่สำคัญคือบริษัทที่พัฒนาเทคโนลีสำหรับอุปกรณ์อุตสาหกรรม อุปกรณ์ระบบควบคุม และชิ้นส่วนหุ่นยนต์ บริษัทญี่ปุ่นและยุโรปครองตลาดสินค้าอุปกรณ์เฉพาะเหล่านี้ โดยจีนต้องนำเข้า เช่น ระบบดำเนินงานรถไฟใต้ดินของจีน มากถึง 41 ใน 44 ระบบ ผลิตโดยบริษัท NEXTSENSE ของออสเตรีย ที่มีพนักงานไม่ถึง 100 คน
ระบบการหล่อเลี้ยง SME
รายงาน MERICS กล่าวว่า จีนใช้ระบบแบบพีระมิดในการสนับสนุนหล่อเลี้ยง SME โดยจัดแบ่ง SME ออกเป็นหลายระดับตามความสามารถ มีการตรวจสอบ และให้การสนับสนุนตามการจัดลำดับชั้น รัฐบาลกลางและท้องถิ่นประเมินผลงาน SME จากหลักเกณฑ์ทางเศรษฐกิจและนวัตกรรม
ระบบการคัดเลือก SME ของจีน ดำเนินบนพื้นฐานการแข่งขันในตลาด เพื่อให้มาตรการสนับสนุนและทรัพยากรรัฐ ถูกใช้ไปในบริษัทที่มีความสามารถมากที่สุด SME จะต้องพิสูจน์ตัวเองจากส่วนแบ่งตลาด และจากความสามารถทางเทคโนโลยี เงินทุนสนับสนุนของรัฐจะมีระยะเวลา 3 ปี หลังจากนั้น จะมีการประเมินผลงานใหม่จากหลักเกณฑ์เศรษฐกิจและนวัตกรรม
ระบบพีระมิดการดูแล SME เริ่มต่ำสุดที่ SME ที่มีนวัตกรรมการผลิต ในระดับมณฑล รัฐบาลท้องถิ่นจะคัดเลือกบริษัทที่เป็น “SME พิเศษ” เพื่อให้การสนับสนุน บริษัทชั้นนำของ SME กลุ่มนี้จะถูกส่งเสริมให้เป็น SME “ยักษ์เล็ก” ระดับชาติ เมื่อบริษัทเติบโตระดับหนึ่ง ก็ได้รับการยอมรับเป็นผู้นำอุตสาหกรรมในส่วนย่อยพิเศษ และเรียกว่า “ผู้นำการผลิต” (manufacturing champion) SME ที่ได้รับการยอมรับเป็น “ยักษ์เล็ก” และ “ผู้นำการผลิต” เป็นตัวอย่างบริษัท ที่มีบทบาทสำคัญต่อการพัฒนาของจีน ที่อาศัยการขับเคลื่อนด้วยนวัตกรรม
จีนกำหนดเป้าหมายให้ในปี 2025 ให้มีจำนวน SME แบบ “ยักษ์เล็ก” ที่อยู่ในระบบการสนับสนุนดูแลถึง 10,000 แห่ง บริษัทอย่าง Leaderdrive คือตัวอย่าง SME ที่เติบโตบนเส้นทางการสนับสนุนดูแลของรัฐบาลจีน เพราะสามารถเติบโต มีส่วนแบ่งตลาดในประเทศมากขึ้น จากเดิมจีนต้องนำเข้าจากต่างประเทศ
จากจุดเริ่มต้น รัฐบาลมณฑลเจียงซูเลือก Leaderdrive เป็น “วิสาหกิจไฮเทค” และ “SME ด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี” อุปกรณ์เฟืองฮาร์มอนิกของ Leaderdrive ได้รับการยอมรับเป็น “ผลิตภัณฑ์ SME พิเศษ” ปี 2019 บริษัทติดลุ่ม “ยักษ์เล็ก” ระดับชาติ ในปี 2020 ก้าวเป็น “ผู้นำการผลิต”
รายงาน MERICS ระบุว่า หลักเกณฑ์การก้าวขึ้นเป็นบริษัท SME ประเภท “ยักษ์เล็ก” ประกอบด้วย
-
(1)ฐานะ SME คือมีพนักงานน้อยกว่า 1,000 คน และรายได้ปีหนึ่งน้อยกว่า 400 ล้านหยวน
(2)ผลิตภัณฑ์ตรงกับอุตสาหกรรมที่ระบุไว้ในแผน Made in China 2025 หรือชิ้นส่วนอุตสาหกรรมหลัก และเป็นอุปกรณ์ที่อยู่ในห่วงโซ่อุปทานอุตสาหกรรม
(3)การเติบโตของรายได้ใน 2 ปีที่ผ่านมา ไม่น้อยกว่า 5% อัตราส่วนทรัพย์สินต่อหนี้สินที่ 70% และสินค้ามีส่วนแบ่งตลาดในจีน 10%
(4)รายได้จากธุรกิจหนักของบริษัท ไม่น้อยกว่า 70% ของทั้งหมด
(5)ในช่วง 2 ปี การลงทุนในการวิจัยพัฒนาไม่น้อยกว่า 3% ของรายได้ เป็นเจ้าของสิทธิบัตรด้านนวัตกรรมมากกว่า 2 อย่าง
แรงดลใจสำคัญของนโยบายส่งเสริม SME ของจีน มาจากความสำเร็จของ SME เยอรมัน ที่ถูกเรียกว่า “ผู้ชนะที่แฝงตัว” (hidden champion) ที่ผลิตสินค้าเฉพาะด้าน ใช้ความชำนาญพิเศษ และสามารถครองตลาดทั่วโลก SME เยอรมันเป็นองค์คายพหนึ่งที่มาจากสภาพเศรษฐกิจสังคมที่เฉพาะของเยอรมัน เช่นความเป็นเลิศด้านระบบการฝึกงาน ความสัมพันธ์ที่ใกล้ชิดกับสถาบันการเงิน และวัฒนธรรมองค์กร
ทางการจีนมองว่า สามารถเลียนแบบความสำเร็จโมเดลของเยอรมันได้ โดยมาตรการสนับสนุนจากรัฐ เนื่องจากมีสภาพแตกต่างจากเยอรมัน ทำให้เจ้าหน้าที่รัฐบาลเข้ามามีบทบาทในการดำเนินงาน เพื่อสร้าง SME ที่แฝงตัว ขึ้นมาเป็นผู้นำธุรกิจ
เอกสารประกอบ
Beijing supports innovative SMEs as specialized board get 50 new listing, August 23, 2023, globaltimes.cn
Accelerator State: How China fosters “Little Giant” companies, Aug 03, 2023, MERICS Report, merics.org
ข่าวหรือบทความที่เกี่ยวข้อง
