ดร.สุทธิ สุนทรานุรักษ์
ปี ค.ศ.2013 เป็นปีแรก ๆ ที่ประธานาธิบดีสี จิ้น ผิง ก้าวขึ้นสู่อำนาจบริหารประเทศจีนเต็มตัว ท่ามกลางความคาดหวังของชาวจีนที่อยากเห็นประเทศก้าวหน้าขึ้นมาเป็นมหาอำนาจทัดเทียมมหาอำนาจตะวันตกในทุกด้าน
เวลาผ่านมาสิบปี… เราคงเห็นแล้วว่าจีนกลายเป็นมหาอำนาจเบอร์ต้น ๆ ที่ขึ้นมาต่อกรกับสหรัฐอเมริกาได้สมน้ำสมเนื้อ
อภิมหาโครงการที่ สีจิ้งผิง เปิดตัวเมื่อสิบปีที่แล้ว คือ โครงการ “อิไต้ อิลู่” หรือ เส้นทางสายไหมในศตวรรษที่ 21 หรือภาษาอังกฤษเรียกว่า Belt and Road Initiatives (BRI)

: https://www.chinadaily.com.cn/china/2013xivisitcenterasia/2013-09/08/content_16952228.htm
ปัจจุบัน BRI มีอิทธิพลต่อการพัฒนาประเทศหลายสิบประเทศในแถบยูเรเซีย ยุโรปตะวันออก เอเชียใต้ เอเชียกลาง อาเซียน รวมถึงแอฟริกา
เมื่อสรุปบทเรียนในรอบสิบปีที่ผ่านมาของ BRI พบว่า
หนึ่ง…ความสำคัญกับกลุ่มผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย หรือ Stakeholders เป็นสิ่งที่ทั้งรัฐบาลจีนและรัฐบาลประเทศที่ให้โครงการ BRI เข้ามาพัฒนานั้น ต้องทำความเข้าใจกับประชาชนผู้มีส่วนได้เสียมากกว่านี้
…เพราะอย่างที่เห็นในข่าวเสมอถึงการต่อต้านของคนในพื้นที่ คนท้องถิ่นมักมองว่า BRI เป็นหนึ่งในการล่าอาณานิคมทางเศรษฐกิจของจีนโดยเสนอมาในรูปแบบของการให้ความช่วยเหลือเพื่อพัฒนา
สอง… การตั้งคำถามเรื่องการก่อหนี้สาธารณะ โดย โครงการ BRI มาพร้อมกับการก่อสร้างสาธารณูปโภคขนาดใหญ่ที่ทันสมัย ทั้งก่อสร้างถนน SuperHighway เชื่อมเมืองใหญ่ สร้างรถไฟความเร็วสูงเชื่อมแผ่นดินเข้าด้วยกัน หรือลงทุนสร้างท่าเรือน้ำลึก เป็นต้น

ผู้สนใจโปรดอ่าน ที่มาภาพ : https://www.rfa.org/english/commentaries/china-srilanka-07182022103112.html/ampRFA
Colombo Port City อีกหนึ่ง Mega Project ใหญ่ที่จีนมาลงทุนในศรีลังกา ซึ่งโครงการดังกล่าวใช้เงินลงทุนมหาศาล
โครงการเหล่านี้นำมาซึ่งภาระผูกพัน หนี้สาธารณะมหาศาล จนแทบทำให้ประเทศล้มละลาย

ผู้สนใจโปรดอ่าน ที่มาภาพ : https://www.rfa.org/english/commentaries/china-srilanka-07182022103112.html/ampRFA
สาม… BRI ให้ความสำคัญกับโครงการสาธารณปโภคขนาดใหญ่ที่ทันสมัย มีคุณภาพมากกว่าเน้นปริมาณ สังเกตจากการใช้เทคโนโลยีที่จีนพัฒนาขึ้นมา โดยเน้นเรื่องความปลอดภัยและลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม ซึ่งเป็นการ”ลบภาพลักษณ์” สินค้าจีนที่ถูกมองว่าเน้นแต่ปริมาณแต่มีจุดอ่อนเรื่องคุณภาพ
จีนเป็นประเทศที่จริงจังกับการลงทุนทำวิจัยและพัฒนาเทคโนโลยีไม่แพ้โลกตะวันตก
ทุกวันนี้จีนมี Silicon Valley ที่ เรียกว่าเป็น Tech Hub ที่ จงกว่านซุ่น (Zhongguancun) ที่เป็นฐานที่มั่นการพัฒนานวัตกรรมอย่าง Baidu Lenovo หรือ Tencent

ปัจจัยที่ทำให้ BRI ประสบความสำเร็จในรอบสิบปีที่ผ่านมา ผู้เขียนสรุปออกมาไว้สามปัจจัยหลัก กล่าวคือ
หนึ่ง…วิสัยทัศน์ของพรรคคอมมิวนิสต์จีน และ การนำของ สีจิ้นผิง ที่ใช้ยุทธศาสตร์ BRI ขยายอิทธิพลเศรษฐกิจจีน การค้า การลงทุน ตลอดจน Soft power ในกลุ่มประเทศที่เข้าร่วม
สอง…รัฐบาลจีนให้ความสำคัญกับการเติบโตทางเศรษฐกิจโดยก่อให้เกิดการจ้างงานใหม่ โดยส่งให้คนจีนอพยพมาลงหลักปักฐาน ทำมาหากินในดินแดนใหม่ พร้อมขยายสาธารณูปโภคขนาดใหญ่ที่ทันสมัย และเอื้อต่อการค้า การลงทุนในอนาคตของจีน
สาม… การกระจายลักษณะโครงการที่เน้นทาง Digital Infrastructure การพัฒนาส่งเสริมเทคโนโลยีพลังงานสะอาด มากขึ้น

อย่างไรก็ดี ความท้าทายของ BRI ในรอบสิบปีที่ผ่านมา เราพบว่า BRI เป็นเครื่องมือสำคัญที่สร้างแรงกดดันให้กับการเมืองระหว่างประเทศ ทำให้ระเบียบโลกใหม่ค่อย ๆ เปลี่ยนไป
นอกจากนี้ BRI ถูกตั้งคำถามตัวโต ๆ ถึง การล่าเมืองขึ้นทางเศรษฐกิจของจีนในศตวรรษนี้
หลังสิ้นสุดการระบาด Covid-19 รัฐบาลของสี จิ้นผิง ยังเดินหน้า BRI โดยเน้นสามเรื่องสำคัญ ได้แก่
หนึ่ง… Health Silk Road ซึ่งเน้นเรื่องการกระจายวัคซีนจีนในการป้องกัน Covid-19 ให้กลุ่มประเทศ BRI
สอง…Green BRI หรือ เส้นทางสายไหมสีเขียวที่ตอบโจทย์เรื่อง UN SDGs โดยเน้นการลงทุนขนาดใหญ่ที่มุ่งไปที่ความยั่งยืน และพลังงานทดแทน พลังงานสะอาด
สาม…BRI ในอนาคต มุ่งไปที่พัฒนาดิจิทัลและนวัตกรรมที่ยั่งยืนมากขึ้น
ดูเหมือน BRI มีการปรับตัวตามกระแสโลกที่เปลี่ยนแปลง ปัจจุบันรัฐบาลจีนสนับสนุนศูนย์วิจัย Green BRI ขึ้นเพื่อตอบสนองการพัฒนาโครงการต่าง ๆ ภายใต้ BRI ที่ให้ความสำคัญกับความยั่งยืน

ท้ายที่สุด BRI เป็นอภิมหาโครงการที่จีนในยุคสี จิ้นผิง ริเริ่มขึ้นเพื่อต้องการให้โลกจดจำเหมือนที่ครั้งหนึ่งสมัยพระเจ้ากุบไลข่าน แห่งราชวงศ์หยวนที่เปิดเส้นทางสายไหมจนเชื่อมโลกตะวันออกกับตะวันตกเข้าด้วยกัน