แรมโบ้บ้านสวน
นักวิชาการชั้นนำของไทยหลายคนยืนหยัดใช้คำว่า “ปฏิบัติการทางทหาร” กับกรณีที่รัสเซียส่งทหารนับแสนไปในยูเครน บ้านเรือน โรงพยาบาลพังทลาย ผู้คนล้มตาย เพราะเห็นใจว่ารัสเซียเป็นฝ่ายถูกกระทำโดยตะวันตก
บังเอิญได้คุยกับ ดร.สูงอายุคนหนึ่งเพื่อถามว่าทำไมถึงเขียนว่า “ปฏิบัติการทางทหาร” แล้วก็ได้คำตอบว่า รัสเซียไม่ได้ทำสงคราม มีการส่งทหารเข้ายูเครนตามลำดับขั้นตอน 1 2 3 และทั้งหมดนี้เกิดขึ้นเพราะรัสเซียเป็นฝ่ายถูกกระทำ
“นาโต้ขยายอิทธิพลมากจนเป็นความเสี่ยงของรัสเซีย ใครศึกษาประวัติศาสตร์ก็เข้าใจทั้งนั้น”
ฟังแล้วเหมือนคนถามน่าจะโง่ ต้องรีบย้อนไปอ่านต่าง ๆ นานา ก็ไปพบข้อความเก่าจากนักวิชาการอีกคนที่เคยเขียนไว้ว่ารัสเซียแค่เอายูเครนคืนเพราะเป็นของรัสเซียมาก่อนที่สหภาพโซเวียตจะล่ม
เกิดประเด็นขึ้นมาใหม่ เอามาตั้งเป็นสองประเด็นที่สนับสนุนการกระทำของรัสเซีย คือ รัสเซียถูกนาโต้บีบ กับ รัสเซียเป็นเจ้าของยูเครนมาเดิม
เมื่อมีสองโจทย์ ก็มีสองข้อสงสัย
เอาที่ง่ายก่อน คือ ในประวัติศาสตร์ยุโรปตะวันออกเขาบรรยายว่าเริ่มจากอาณาจักรเคียฟ-รุส มีเมืองเคียฟเป็นศูนย์กลาง รุ่งเรืองสุดขีด จนต่อมาถูกยึดครองโดยมองโกลอยู่นาน พอมองโกลเสื่อมไป ก็แตกกระจายกัน
เมืองต่าง ๆ มาตกลงร่วมกันก่อตั้งเป็นสหภาพโซเวียต ทั้งยูเครนและรัสเซีย ล้วนเป็นสมาชิกก่อตั้ง คล้ายกับบรรยากาศในพม่า หลังจากอังกฤษล่าถอยไป ชนกลุ่มน้อยต่าง ๆ ก็ร่วมกันจัดตั้งสหภาพพม่า จนต่อมาเผ่าพม่ายึดครองอำนาจ ชนกลุ่มน้อยกระจัดกระจายออกไป และต่อสู้กันเองจนถึงวันนี้
ฉะนั้น ประเด็นรัสเซียเป็นเจ้าของยูเครนก็ตัดออกไป หรืออาจจะเรียกได้ว่าเมื่อเริ่มสมัยอาณาจักรนั้น ยูเครนเป็นเจ้าของรัสเซียด้วยซ้ำไป
เปรียบเหมือนภาคอีสานของไทย มีโบราณสถานจากอิทธิพลสมัยพระเจ้าชัยวรมันที่แผ่มาจากอาณาจักรเขมร ทั้งปราสาทพนมรุ้ง พิมาย และอื่น ๆ
แต่ก็ไม่มีเห็นมีใครคิดว่าไทยป็นของเขมร
ในช่วงนั้นอยู่กันแบบอาณาจักร ใครอ่อนแอกว่าก็ส่งบรรณาการให้คนแข็งแรงกว่า ยังไม่มีเขตแดนชัดเจน เพราะมามีเขตแดนตอนหลังในสมัยอาณานิคม ที่ฝรั่งเข้ามาแบ่งบางส่วนของลาว เขมร มาเลเซียออกไปจากสยาม
แล้วเขตแดนนี่เองที่เป็นประเด็นต่อไป ที่แม้ว่าจีนจะเป็นประเทศนำทีมไม่ประณามรัสเซีย แต่จีนก็ย้ำว่า “เคารพเขตแดนและอิสรภาพเหนือดินแดน” ซึ่งมีความสำคัญมากกว่าจะแค่บอกว่าใครกำลังแกล้งใคร เพราะเขตแดนสามารถเป็นหลักยึดให้อธิบายสิ่งที่เกิดขึ้นได้อย่างเป็นรูปธรรม
เมื่อมีเขตแดนก็เหมือนรั้วบ้าน มีกฎหมายคุ้มครอง ใครบุกรุกก็จะถูกดำเนินคดี เป็นกติกาที่เข้าใจได้ง่าย เป็นที่ยอมรับ ไม่มีกฎหมายในประเทศหรือระหว่างประเทศฉบับไหนให้สิทธิคนระแวงเพื่อนบ้าน สามารถปีนข้ามรั้วเข้าไปรัวยิงได้
เรื่องประวัติศาสตร์หลายเรื่องยิ่งอ่านยิ่งสนุก แต่ประวัติศาสตร์คือสิ่งที่เกิดไปนานแล้ว ช่วยให้เราเข้าใจอะไรได้บ้างขึ้นกับทัศนคติของคนบันทึก
แต่ถึงอย่างนั้น ก็ยังหาเหตุผลไม่ได้เลยว่า ทำไมคนที่เข้าใจประวัติศาสตร์ที่ว่า สามารถมองข้ามการตายของคนจำนวนมาก กับอีกหลายล้านคนไร้ที่อยู่อาศัย ทิ้งบ้านเกิดหนีตายไปทุกทิศ เพราะเพื่อนบ้านพร้อมอาวุธบุกเข้ามา
หรือว่าชาวไทย ชาวโลกจะไม่เอากติกาอะไรกันแล้ว
แต่พอพยายามมองในแง่ดี ประเทศไทยอาจจะมีความก้าวหน้าทัดเทียมมหาอำนาจ เพราะเรามีโรบอทเป็นถึงนักวิชาการชั้นนำ
ข่าวหรือบทความที่เกี่ยวข้อง
