ไตรรงค์ บุตรากาศ
ในวาระโอกาสที่เทศกาลปีใหม่จีนยังไม่ทันผ่านไปไหน เลยอยากชวนคุยเรื่องปัญหาคลาสสิคอันหนึ่งที่พบเจอบ่อยๆ ในองค์กร คือ หัวหน้ากับลูกน้อง ซึ่งถ้าจับคู่กันดี เหมือนคู่ฮะ ก็จะพากันเจริญไปทั้งองค์กรและตัวของทั้งคู่ จับคู่กันผิด เป็นคู่ชง ไม่คนใดคนหนึ่ง หรือทั้งคู่ ก็มักจะพาองค์กรไปไหนต่อไหน หรือไม่พาไปไหนเลยก็เป็นไปได้ คู่ฮะ คู่ชง ในองค์กรนี้มาจากการประสบการณ์การทำงานมากว่า 20 ปี ไม่ได้มาจากตำราฮวงจุ้ยที่ไหนทั้งสิ้นครับ
จริงๆ มีหลายตำราด้าน HR แยกคนเป็นหลายประเภทตามแนวจิตวิทยา บุคลิกภาพ หรือวิธีการที่ซับซ้อนกว่านั้น แถมยังบอกด้วยว่าแบบไหนเหมาะกับแบบไหน วิเคราะห์วิธีการปรับตัวมาโดยละเอียด แต่ความซับซ้อนคือบ่อเกิดของการลืมครับ ผ่านไปไม่กี่เดือน แม้แต่หัวหน้า HR เองก็ลืมไปเลยก็มี เก็บไว้เป็นตำราที่ต้องหยิบมาดูเวลานึกถึง (แล้วจะให้เอามาใช้ทันได้อย่างไรล่ะครับ) ผมแยกมาให้ง่ายๆ จำได้ตลอดชีวิต วางฮวงจุ้ยได้ตลอดไปนะครับ
ลักษณะคนในมุมของการทำงานใหญ่ๆ มีอยู่ 2 ประเภท พวกแรก เน้นงาน หรือ result-oriented person พวกนี้ส่วนใหญ่เป็นพวกตรงไปที่งานทันที มีปัญหาก็แก้ที่ปัญหา รู้วิธีแล้วก็เดินตามนั้น ความสุขคือทำงานเสร็จ อาจะมีใครบาดเจ็บบ้างก็เป็นเรื่องปกติ งานคือเป้าประสงค์ พวกที่ 2 พวกเน้นคน หรือ people-oriented person พวกนี้มีปัญหาจะไม่แก้ปัญหาตรงๆ จะชะลอไปก่อน ดูว่ามีใครแก้ได้แล้วบ้าง ก็เออออกันไป เน้นให้ไม่ต้องปะทะ สอบถามกันนุ่มๆ ก่อน ถ้าทนกันได้ก็ทนกันไปก่อน พวกนี้ความสงบสุขและการอยู่ร่วมกันและความสัมพันธ์เป็นเป้าประสงค์ แม้ปัญหาจะค้างกันไปอย่างนั้น หากยอมๆ กันได้ก็ยอมกันไป
คู่ไหนดีที่สุด
คู่สบาย ดูจะเป็นคู่ดีที่สุด ใช้ได้ในทุกสถานการณ์ เพราะหัวหน้าก็ happy ลูกน้องก็ happy งานก็เดินหน้า ดูเป็นธรรมชาติมาก หัวหน้าเน้นคน ลูกน้องเน้นงาน องค์กรมีความสุข แต่ก็ขึ้นอยู่กับว่าองค์กรเป็นแบบไหน หากองค์กรที่อยากโต แต่ไม่ได้มีกลไกบริหารองค์กรที่ดี คู่นี้เข้าไป ได้คือได้มาก เสียคือเสียมาก คู่หนัก ไปทำในองค์กรที่เน้นความสุขของคน ไม่ต้องแข่งใคร (อย่าแข่งมากเดี๋ยวงานหนัก) คนเดิมก็จะแอนตี้มาก หาก back ไม่แข็งก็อยู่ไม่ไหว แต่หากได้คู่หนักไปทำองค์กรที่จะขยายงาน ต้องแก้ไขปัญหา กลับกลายเป็นเรื่องเหมาะ เพราะงานและการแก้ปัญหาจะคืบหน้ามาก แต่ต้องมี HR เก่งมาช่วยกัน balance ให้หน่อย สรุปคู่ไหนจะฮะ จะเฮง ไม่อยู่ที่คู่อะไร แต่ต้องอยู่ที่มันเหมาะภารกิจและสถานการณ์ขององค์กรเราอย่างไร คือต้องดูฮวงจุ้ยองค์กรประกอบด้วย
จับคู่ถูกภารกิจ ก็การันตีความสำเร็จใช่ไหม
ไม่จริง ปัญหาขั้นพื้นฐานคือ คู่นั้นจับถูกจริงหรือไม่ ในชีวิตจริง เราอาจจะดูไม่ออกก็ได้ว่าใครเป็นประเภทไหน เพราะในความจริงคนคนนึงมีหลายประเภทในตัวเอง เขาแสดงออกแบบนึงกับคนหนึ่งงานเน้นๆ แต่พอคุยอีกคนนึ่งชิตแชทประนีประนอมสุดสุด หรือในบางสถานการณ์ดุดันเด็ดขาด แต่ในบางสถานการณ์เน้นขอความช่วยเหลือ อ่อนหวาน อันนี้เป็นพวก situational leadership (ตามตำรา leadership style) หรือเป็น performer (ในตำรา Enneagram ที่แปลงร่างเป็นอะไรก็ได้หากสิ่งนั้น จะทำให้ได้ผลตามที่คาดหวัง) แต่ไม่ว่าจะเป็นอย่างไรแล้ว คนคนหนึ่งจะมีแนวโน้มไปทางด้านใดด้านนึ่งมากกว่าอีกข้างหนึ่งอยู่เสมอ ดูอะไรที่เป็นตัวตนยามธรรมชาติมากที่สุด อันนั้นมักเป็นตัวตนที่แท้จริง
รู้ตัวตนจริงละ แล้วไงต่อ
ปัญหาคือประเภทของคนไม่ได้บอกความเก่งของคน คนประเภทเดียวกันเก่งเหมือนกันหรือเปล่า ไม่ใช่ครับ และเก่งไม่เก่งดูได้หลายแบบ (ส่วนใหญ่ผมจะดูจากความก้าวหน้าในสายอาชีพของเขา ประสบการณ์และไอเดียในแก้ปัญหาต่างๆ ในประวัติการทำงานของเขา และการเล่าเรื่อง ผมไม่เชื่อในคนที่เก่งแต่เล่าเรื่องไม่เก่งนะครับ คนเก่งมักรู้ว่าตัวว่าเก่งอย่างไร และต้องเล่าเรื่องเก่งด้วย ไม่งั้นเอาไอเดียไปทำให้เป็นจริงไม่ได้นะครับ (แต่กลับกันคนเล่าเรื่องเก่งไม่ได้แปลว่าเก่งนะครับ) และประเภทหนึ่งๆ ก็เก่งได้หลายแบบด้วย เช่น ประเภทเน้นงาน แต่เก่งคน เป็นต้น อันนี้ไม่ได้กวนนะครับ พวกเก่งงานแต่ปรับวิธีพูดโน้มน้าวใจตามประเภทคนที่คุยด้วยได้ นี่คือตัวอย่าง result-oriented type ที่เก่งคนนะครับ และพวก people-oriented type ก็อาจจะจี้งานได้เช่นกันเมื่อจำเป็น แต่แน่นอน ทั้งสองแบบแม้จะใช้ skill ฝั่งตรงข้ามได้ถึงระดับเชี่ยวชาญ แต่ก็จำกัดในบางเวลาไม่ได้ตลอดกาล หรือสังเกตดูเวลาเกิดสถานการณ์ฉุกเฉิน ทักษะที่บุคคลนั้นๆ ใช้ก่อนคือทักษะข้างถนัดที่มาจากประเภทตัวเองจะนำขึ้นมาก่อน เมื่อแก้ปัญหาเฉพาะหน้าได้แล้ว หรือเห็นว่าแก้ไม่ได้ ก็ค่อยใช้ทักษะฝั่งตรงข้ามเพื่อแก้ปัญหาต่อไป ประเภทมีความสำคัญก็จริง แต่ต้องเก่งในเรื่องที่จะทำ ในภารกิจที่จะทำ และเก่งทักษะในการปรับตัวครับ
เข้าใจหมดละ หาคนให้ถูกภารกิจ ถูกคู่ เป็นจบ
ไม่แน่นอนครับ คือในชีวิตจริง หากหาระดับผู้บริหารระดับสูง ยากมากที่จะเจอคนประเภทเน้นคนนะครับ เพราะชีวิตจริง ส่วนใหญ่ขึ้นมาระดับนี้ได้ มักเป็น result-oriented มากกว่า people-oriented ยกเว้นในองค์กร HR หรือองค์ประเภทธุรกิจผูกขาด หรือเน้นบริการแบบไปเรื่อยๆ ไม่รีบเดี๋ยวเหนื่อย ไม่ใช่ไม่มีนะครับ หายากกว่า เพราะฉะนั้น ส่วนใหญ่เราเลือกไปหา เน้นงานที่เก่งคนมากกว่า ซึ่งหายากมากเช่นเดียวกัน แต่ก็ใช้ประโยชน์ได้มากกว่าครับ
เอาไปใช้จริงจะเริ่มต้นอย่างไร
เจ้านายมาก่อนลูกน้องนะครับ คือ เราต้องรู้ว่าเอาเขามาทำอะไรก่อน และค่อยเอา (หรือให้เขาเลือก) ลูกน้องที่เหมาะกับเขา ให้ภารกิจเลือกนาย นายเลือกลูกน้องนะครับ ไม่ใช่เลือกลูกน้อง แล้วเลือกนาย แล้วเลือกภารกิจ หรือบางครั้งไปกันใหญ่กว่านั้น เลือกลูกน้อง (ฉันชอบคนนี้) เลือกภารกิจ (เอาที่ชอบ) เลือกนาย (ซึ่งไม่ตรงทั้งภารกิจ ไม่ตรงทั้งลูกน้อง แต่อยากให้ทำอีกภารกิจหนึ่ง ซึ่งก็ไม่ตรงภารกิจที่เลือกมาอันแรกอีก) ถ้าแบบนี้ก็โชคดีละครับ
ความสำเร็จของคู่ฮะ คู่ชง คู่สร้าง คู่สม ในองค์กร มีมากกว่าเลือกคู่นะครับ สภาพแวดล้อมการทำงาน และการสนับสนุน หรือสิ่งที่เกิดระหว่างทางของกระบวนการไปสู่ความสำเร็จ ก็มีความสำคัญไม่ยิ่งหย่อนกว่าการเลือกคู่ที่เหมาะกับฮวงจุ้ยขององค์กรเช่นกัน มีโอกาสแล้วมาเล่ากันต่อครับ
ข่าวหรือบทความที่เกี่ยวข้อง
