รายงานโดย ปรีดี บุญซื่อ
วันที่ 1 กรกฎาคมนี้ พรรคคอมมิวนิสต์จีน (พคจ.) จะครบรอบ 100 ปีของการจัดตั้ง โรงภาพยนตร์ต่างๆ ในจีนมีการนำภาพยนตร์เก่าในเรื่องความรักชาติกลับมาฉายใหม่ โรงเรียนให้เด็กนักเรียนวาดภาพเป็นรูปที่สะท้อนความฝันของจีน เจ้าหน้าที่รัฐของเมืองหนานจิงจะจัดงานแต่งงานให้กับคู่สมรส 100 คู่ โดยลำดับแรกจะให้กับคู่แต่งงานที่เป็นสมาชิกพรรคก่อน
แม้การฉลองหนึ่งศตวรรษของ พคจ. จะเน้นไปที่ประวัติศาสตร์ แต่ก็เป็นโอกาสจะช่วยยกฐานะของประธานาธิบดีสี จิ้นผิง ให้ขึ้นมาเป็นผู้นำที่ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงแบบสิ้นเชิงกับประเทศจีน (transformative leader) เหมือนกับเหมา เจ๋อตุง และเติ้ง เสี่ยวผิง คำขวัญเป็นทางการในการฉลอง 100 ปีของ พคจ. คือ
“ไม่มีใครหรือพลังอะไรจะมาหยุดยั้งการเดินทัพของชาวจีนที่จะไปสู่ชีวิตที่ดีขึ้น”
การท่องเที่ยวเขตสีแดง
หนังสือพิมพ์ New York Times รายงานว่า ก่อนจะถึงวาระครบรอบ 100 ปีการจัดตั้ง พคจ. การท่องเที่ยวเขตสีแดง (Red Tourism) ของจีน ดำเนินไปอย่างคึกคักและเฟื่องฟูมาก วาระทางประวัติศาสตร์ดังกล่าวทำให้ผู้นำจีนได้โอกาสที่จะส่งเสริมการเดินทางแบบแสวงบุญ ตามสถานที่มีความสำคัญของการปฏิวัติจีน ขณะเดียวกัน ก็เป็นโอกาสของนักพัฒนาอสังหาริมทรัพย์จีน ในการปรับปรุงแหล่งท่องเที่ยวเขตสีแดง เช่น ห้องแสดงนิทรรศการหรือถ้ำ ให้มีสีสันในยุคของ Instagram และ TikTok
ในโอกาสครบ 100 ปีของ พคจ. กระทรวงวัฒนธรรมและการท่องเที่ยวของจีนก็แนะนำเรื่อง 100 เส้นทางการท่องเที่ยวเขตสีแดง รถไฟของจีนก็แนะนำเส้นทางรถเขตสีแดง ส่วนสายการบินจีนหลายสาย ก็เสนอเส้นทางบินการท่องเที่ยวเขตสีแดง ส่วนความต้องการเดินทางการท่องเที่ยวเขตสีแดงมีสูงมาก
บทความของ cnn.com ชื่อ The rapid rise of “red tourism” in China กล่าวว่า แนวคิดเรื่องการท่องเที่ยวเขตสีแดงเกิดขึ้นมาหลายสิบปีแล้ว แต่เพิ่งถูกบรรจุอยู่ในแผนการท่องเที่ยวของจีนในปี 2004 เมื่อสี จิ้นผิง ขึ้นมาเป็นผู้นำในปี 2012 ก็กล่าวไว้หลายครั้งเรื่องส่งเสริมการท่องเที่ยวเขตสีแดง ทำให้จากเดิมที่เคยเป็นตลาดที่มีลูกค้าเฉพาะกลุ่ม ก็กลายมาเป็นตลาดที่เติบโตอย่างรวดเร็ว ของการท่องเที่ยวภายในประเทศของจีนเอง ตั้งแต่สถานที่สำคัญของการปฏิวัติจีน ไปจนถึงต้นไม้ที่ปลูกโดยผู้นำจีน
เนื่องจากการแพร่ระบาดของโควิด-19 ยังเป็นอุปสรรคต่อการเดินทางระหว่างประเทศ และนักท่องเที่ยวจีนถูกบังคับให้อยู่กับบ้าน ทำให้การท่องเที่ยวเขตสีแดงได้รับแรงหนุนจากนักเดินทางภายในประเทศของจีน Mimi Li ผู้เชี่ยวชาญการท่องเที่ยวของจีนจาก Hong Kong Polytechnic University กล่าวกับ cnn.com ว่า ในปี 2020 จำนวนนักท่องเที่ยวเขตสีแดงมีมากกว่า 100 ล้านคน หรือ 11% ของการเดินทางในประเทศ
โปรแกรมทัวร์เขตสีแดง
บทความ cnn.com บอกว่า ในวาระการฉลองครบ 100 ปีของการก่อตั้ง พคจ. เป็นโอกาสทองของอุตสาหกรรมท่องเที่ยว ที่จะผลักดันตลาดการท่องเที่ยวเขตสีแดง ที่กำลังเติบโต ผู้ประกอบการของรัฐและเอกชนผลิตโปรแกรมทัวร์ใหม่ๆ ของการท่องเที่ยวเขตสีแดงออกมาแทบจะทุกสัปดาห์ นับจากต้นปี 2021 Ctrip แพลตฟอร์มจองทัวร์ใหญ่สุดของจีน เปิดให้จอง 100 เส้นทางท่องเที่ยวเขตสีแดง โดยบางโปรแกรมทัวร์รวมถึงการเข้าร่วมร้องเพลงปฏิวัติ
แต่โปรแกรมทัวร์ส่วนใหญ่จะออกแบบมาอย่างดี เพื่อแสดงภาพประวัติศาสตร์ของพรรคคอมมิวนิสต์จีนที่สะอาด ไม่ว่าจะเป็นสถานที่ประชุมสมัชชาพรรคครั้งแรกที่นครเซี่ยงไฮ้ บ้านพักของประธานเหมาที่เทือกเขาจิ่งกังซาน หรือที่ฐานที่มั่นเยนอาน นาย Richard McGregor ผู้เชี่ยวชาญการเมืองจีนของสถาบัน Lowy Institute ในออสเตรเลีย กล่าวว่า
“เรื่องที่เกี่ยวกับจีนมีอยู่ว่า เป็นเรื่องราวที่มีที่มาเพียงจากที่แห่งเดียว และก็ไม่ให้มีการถกเถียงกันในเรื่องนี้”
แต่ผู้ประกอบการไฮเทคที่มีชื่อเสียงของจีน ต่างก็พูดด้วยความภาคภูมิใจในเรื่องวัฒนธรรมการปฏิวัติของเขตที่มั่นเยนอาน แจ็ก หม่า ผู้ก่อตั้ง Alibaba เคยกล่าวว่า เขาเดินทางไปเยือนเขตฐานที่มั่นเยนอาน เพื่อจะดูว่า พรรคสร้างความหวังและความเชื่อมั่นขึ้นมาใหม่ได้อย่างไร
สถานที่สำคัญของทัวร์เขตสีแดง
การท่องเที่ยวเขตสีแดง มีเป้าหมายต้องการสร้างการรับรู้ของคนจีนในเรื่องประวัติศาสตร์ของพรรคคอมมิวนิสต์จีน นับจากจุดเริ่มต้นมาจนถึงเหตุการณ์สำคัญต่างๆ ทางประวัติศาสตร์ เช่น การเดินทัพทางไกลในปี 1934 ที่หนีการล้อมปราบของทหารก๊กมินตั๋ง และการก้าวขึ้นมาเป็นผู้นำของเหมา เจ๋อตุง
สถานที่สำคัญของการปฏิวัติจีน ที่อยู่ในการท่องเที่ยวเขตสีแดง ได้แก่ กำเนิดของ พคจ. ที่นครเซี่ยงไฮ้ เขตฐานที่มั่นเยนอาน ฐานที่มั่นปฏิวัติของจากกองทัพแดง หลังจากสิ้นสุดการเดินทัพทางไกล เฉาชาน บ้านเกิดของประธานเหมา เทือกเขาจิ่งกังซาน ที่ผู้นำพรรคสร้างฐานที่มั่นในชนบทแห่งแรกขึ้นมาในปี 1927
ในช่วงปี 2016-2020 รัฐบาลจีนลงทุนในเรื่องการท่องเที่ยวเขตสีแดงไปแล้ว 2.6 พันล้านหยวน หรือ 370 ล้านดอลลาร์ การลงทุนดังกล่าวเริ่มได้รับดอกผล ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา การท่องเที่ยวเขตสีแดงเพิ่มแบบก้าวกระโดด เช่น เขตฐานที่มั่นเยนอาน จำนวนนักท่องเที่ยวเพิ่มจาก 40 ล้านคนในปี 2016 เป็น 73 ล้านคนในปี 2019
นอกจากทำรายได้ให้กับหน่วยงานรัฐและเอกชนแล้ว การท่องเที่ยวเขตสีแดงยังสนับสนุนธุรกิจต่อเนื่องอื่นๆ เช่น ร้านขายของที่ระลึกการปฏิวัติ ร้านอาหาร และโรงแรม การท่องเที่ยวเขตสีแดงจึงสร้างระบบนิเวศของธุรกิจ ที่กลายเป็นหัวใจของเศรษฐกิจจีนสมัยใหม่ อย่างเช่นในเขตเยนอาน เดิมเป็นพื้นที่ห่างไกล ล้าหลังทางเศรษฐกิจ ปัจจุบันมีสนามบินและโรงแรมทันสมัย รวมทั้งร้านกาแฟสตาร์บัคส์
การท่องเที่ยวเขตสีแดง เป็นการพัฒนาการท่องเที่ยวอีกรูปแบบหนึ่ง โดยการใช้ประโยชน์จากมรดกทางประวัติศาสตร์ ทางการจีนใช้การท่องเที่ยวเขตสีแดงเพื่อส่งเสริมการพัฒนาเศรษฐกิจ เพราะพื้นที่สีแดงมักจะอยู่ในเขตห่างไกลความเจริญ นอกจากนี้ ยังอาศัยประโยชน์ในการปลูกฝังความคิดทางการเมืองแก่คนรุ่นใหม่ โดยเฉพาะในยุคที่จีนมีการเปลี่ยนแปลงที่รวดเร็ว
การท่องเที่ยวเขตสีแดงของจีน สะท้อนว่า แนวคิด “การท่องเที่ยวแหล่งมรดก” ได้ขยายรวมไปถึงการท่องเที่ยวแหล่งมรดกจากคอมมิวนิสต์ ทุกวันนี้ แม้จีนจะยังยึดถือความคิดคอมมิวนิสต์เป็นอุดมการณ์ชี้นำอยู่ แต่อุดมการณ์นี้ก็มีความหมายเพียงแค่การสร้าง “ประเทศสังคมนิยมที่มีลักษณะแบบจีน”
เอกสารประกอบ
‘Reds Tourism’ Flourishes in China Ahead of Party Centennial, June 25, 2021, nytimes.com
The rapid rise of ‘red tourism’ in China, May 30, 2021, cnn.com
Explained: What is ‘red tourism’ promoted by China, June 3, 2021, indianexpress.com
ข่าวหรือบทความที่เกี่ยวข้อง
