เหว่ยเฉียง
โจ วอล์กเกอร์ มือตัดต่อสารคดีเรื่อง Life in a Day (2011) เล่าว่า “นี่คือหนังที่จะทำไม่ได้เลยหากปราศจากเทคโนโลยี…คือถ้าเป็นเมื่อสักสิบปีก่อน คงไม่มีทางทำออกมาได้แน่ๆ”
Life in a Day คือโปรเจกต์ร่วมสร้างระหว่างยูทูบ, แอลจี อิเล็กทรอนิกส์ และริดลีย์ สก็อตต์ จัดจำหน่ายดีวีดีโดย เนชั่นแนล จีโอกราฟฟิก แต่สามารถดูฟรีได้เต็มๆ เรื่องทางยูทูบ เพราะตัวโปรเจกต์นี้ถือกำเนิดขึ้นเพื่อเฉลิมฉลองวาระครบ 5 ปีการก่อตั้งยูทูบ
Life in A Day อำนวยการสร้างโดย ริดลีย์ สก็อตต์ ผู้กำกับฝีมือเยี่ยมซึ่งโด่งดังจาก Alien (1979), Blade Runner (1982), Thelma & Louise (1991) Gladiator (2000) และ Prometheus (2012) กำกับโดย เควิน แม็คโดนัลด์ ซึ่งคร่ำหวอดในแวดวงสารคดีมาอย่างโชกโชน และมีผลงานเด่นๆ อย่าง One Day in September (2000), Touching the Void (2003), The Last King of Scotland (2006), State of Play (2009) ส่วนมือตัดต่อก็คือ โจ วอล์กเกอร์ ซึ่งปีที่ผ่านมาก็เพิ่งถูกเสนอชื่อเข้าชิงออสการ์จาก 12 Years a Slave (2013) และเคยคว้ารางวัลตัดต่อยอดเยี่ยมจาก ยูโรเปียน ฟิล์ม อะวอร์ด เมื่อปี 2012 จากเรื่อง Shame
ตัวแม็คโดนัลด์ผู้กำกับเล่าว่า “เพราะเป็นโปรเจกต์ฉลองครบ 5 ปียูทูบ และเรายกย่องต่อสิ่งที่ยูทูบทำ เราจึงใช้ยูทูบให้เป็นประโยชน์ต่อการทำหนังเรื่องนี้ และยกระดับให้คลิปยูทูบกลายเป็นงานศิลปะ ด้วยการทำสารคดีแบบคราวด์ซอร์ซ (crowdsourced documentary) คือการระดมคลิปต้นฉบับมาจากอาสาสมัครทั่วโลก ด้วยการประกาศทางยูทูบว่าเรากำลังจะทำหนังแบบนี้ และขอให้ผู้สนใจช่วยกันส่งคลิปกลับมาให้เรา จะด้วยการอัปโหลดเข้ามาในช่องยูทูบของเรา หรือส่งถึงเราโดยตรงเลยก็ได้”
ผลสุดท้ายมีผู้ส่งคลิปมามากมายจาก 192 ชาติ กว่า 80,000 คลิป ซึ่งมีความยาวรวมทั้งสิ้น 4,500 ชั่วโมง และต้องถูกตัดให้กลายเป็นหนังราวๆ ชั่วโมงครึ่งให้ได้!
แม็คโดนัลด์เล่าไอเดียตั้งต้นไว้ว่า “แรงบันดาลใจของโปรเจกต์นี้คือ กลุ่มเคลื่อนไหวในอังกฤษยุค 30s ที่เรียกว่า ‘ขบวนการเคลื่อนไหวของมวลชนผู้สังเกตการณ์ (Mass Observation movement )’ อันเป็นการระดมอาสาสมัครหลายร้อยคนในยุคนั้น ให้ช่วยๆ กันเขียนไดอารี่เพื่อบันทึกรายละเอียดในชีวิตประจำวัน วันใดวันหนึ่ง ในแต่ละเดือน จากนั้นบันทึกเหล่านี้จะถูกรวบรวมตีพิมพ์ขึ้นมาเป็นหนังสือ ที่ส่งเสียงของกลุ่มชนชั้นรากหญ้า, ชนชั้นกลาง และคนธรรมดาๆ ที่ไม่ใช่คนเด่นคนดังหรือชนชั้นนำในสังคม เพื่อให้สังคมได้รับรู้ความคิดเห็นของคนตัวเล็กตัวน้อยอันหลากหลาย”
ด้วยไอเดียนี้เอง ทีมผู้สร้างจึงต่อยอดกลายมาเป็น Life in a Day โดยกำหนดให้อาสาสมัครทุกคนต้องถ่ายคลิปภายในวันที่ 24 กรกฎาคม 2010 เท่านั้น วอล์กเกอร์ คนตัดต่อเล่าว่า “ที่เราเลือกวันนี้เพราะว่ามันคือวันเสาร์แรกหลังจากการแข่งขันบอลโลก ที่ผู้คนน่าจะซาจากการลุ้นบอล และกลับมาสู่โลกแห่งความเป็นจริงกันแล้ว” ส่วนแม็คโดนัลด์ก็ให้เหตุผลที่ต้องเจาะจงถ่ายทำเพียงวันเดียวก็เพราะว่า “มันคือข้อจำกัดของมนุษย์ ไม่ว่าคุณจะอยู่ที่ไหน คุณมีเวลา 24 ชั่วโมงเท่าๆ กัน”
แต่แม็คโดนัลด์จำกัดให้โจทย์แคบลงไปอีก เพื่อง่ายต่อการเรียงร้อยเรื่องราว โดยคลิปที่อาสาสมัครเหล่านี้ทำนั้นต้องตอบคำถามข้อใดข้อหนึ่งจากสามข้อต่อไปนี้ให้ได้ คือ 1. ความรักของคุณคืออะไร? 2. อะไรที่คุณกลัว? 3. อะไรอยู่ในกระเป๋าคุณ? ซึ่ง 75% ของคลิปต้นฉบับทั้งหมดมาจากยสูเซอร์ในยูทูบ ที่เหลืออีก 25% มาจากกล้องอีก 400 ตัว ที่ทางทีมงานส่งออกไปยังประเทศที่ไม่ค่อยมีใครสมัครเข้ามา แล้วให้ชาวบ้านที่ได้รับกล้องส่งกลับมาเป็นการ์ดอิเล็กทรอนิกส์ เพื่อให้ได้ภาพครบเกือบทุกมุมโลก
โดยสำทับด้วยว่าทางทีมสร้างหนังต้องการคลิปที่แสดงความคิดเห็น หรือความรู้สึก ที่มีคุณค่าพอจะแชร์ให้โลกรับรู้ แต่ต้องดูใสซื่อ ไม่ใช่แบบทางการหรือดูห่างเหินกับคนดูมากจนเกินไป แม็คโดนัลด์บอกด้วยว่า “นี่คือหนังที่สมัยก่อนเราจะทำกันไม่ได้เลย เพราะนับตั้งแต่มีโซเชียลมีเดีย ซึ่งทำให้เข้าถึงผู้คนได้มากมาย ทำให้คนทั่วโลกเข้าใจกันดีอยู่แล้วว่าการถ่ายคลิปวิดีโอแล้วอัปโหลดนั้นทำกันอย่างไร”
แม็คโดนัลด์บอกอีกว่า “วิธีเลือกว่าเราจะใช้คลิปไหน หรือตัดส่วนไหนของคลิปออก คือผมจะดูคลิปแล้วเลือกว่าคลิปเหล่านั้นพยายามจะพูดอะไรกับผม แต่แน่นอนว่าทุกคนล้วนมีความลำเอียงส่วนตัว ก็ถ้ามีคนสักยี่สิบคนมาเลือกคลิปนับหมื่นๆ พวกนี้ ก็คงมีอีกหลายร้อยวิธีในการเรียงร้อยเรื่อง”
Life in A Day จึงเรียงร้อยเรื่องราวตั้งแต่หลังเที่ยงคืนไปจนย่ำรุ่ง และจบลงในเที่ยงคืนของวันที่ 24 กรกฎาของปีนั้น โดยมันเต็มไปด้วยคลิปอันหลากหลาย ตั้งแต่ช้างเล่นน้ำ, คุณแม่อุ้มท้อง, คนป่วยในโรงพยาบาล, เด็กหนุ่มโกนหนวด พ่อผู้สูญเสียภรรยาไปและต้องเลี้ยงลูกคนเดียว ฯลฯ ซึ่งแม็คโดนัลด์เล่าความประทับใจว่า “การกำเนิด, ความรัก, เด็กๆ, ความป่วยไข้, ความเปลี่ยวเหงา, อาการซึมเศร้า, ความตาย มันคือเรื่องพื้นๆ แสนสามัญธรรมดา แต่นี่แหละคือห้วงเวลาที่เราต้องการจะแชร์ให้ผู้คนได้รับรู้ อย่างไม่สำคัญด้วยว่าคนที่ได้ดูคลิปเหล่านี้จะเป็นใคร และนี่คือจุดแข็งของสารคดีเรื่องนี้ที่จะเชื่อมโยงโลกทั้งใบให้คนทั้งโลกได้รับรู้ความรู้สึกเหล่านี้ที่หลั่งไหลออกมาให้เห็น”
ข่าวหรือบทความที่เกี่ยวข้อง
