Hesse004
ศิลปะยืนยาว… ชีวิตสั้น (Ars longa, vita brevis) ภาษิตกรีกโบราณ ที่เราคุ้นหูจากท่านศาสตราจารย์ศิลป พีระศรี (Corrado Feroci) ปูชนียบุคคลในวงการศิลปะไทย
แรกเริ่มเดิมที ผู้เขียนมีแรงบันดาลใจส่วนตัวจากความประทับใจทุกครั้งในการนั่งดูภาพวาดหรือภาพถ่ายใน Gallery ต่าง ๆ
…แรงบันดาลใจทำให้อยากค้นคว้าหาข้อมูลและเขียนถึงภาพเหล่านั้นในมุมมองของผู้ตรวจสอบหรือ Auditor ซึ่งหากจะว่าไปแล้วอาชีพศิลปินกับผู้ตรวจสอบดูจะแตกต่างกันพอสมควร
อย่างไรก็ดี ด้วยภาษิตข้างต้น ผู้เขียนเชื่อมั่นเสมอว่า ศิลปะกล่อมเกลาให้เราได้ทบทวนตัวเองในทุกช่วงชีวิต
ผู้เขียนหยิบภาพวาดชิ้นแรกที่คุ้นตาอยู่เสมอ เป็นภาพวาดของศิลปินเอกชาวญี่ปุ่นนามว่า คัตสึชิกะ โฮกูไซ (Katsushika Hokusai) หรือ เรียกสั้น ๆ ว่า Hokusai มีชีวิตอยู่ในสมัยเอโด (Edo)
ภาพที่หยิบมาเล่านั้นมีชื่อว่า The Great Wave off Kanagawa หรือ คลื่นยักษ์นอกฝั่งคานางาวะ ภาพนี้ Houkusai เขียนขึ้นเมื่อปี ค.ศ. 1831
ยุค Edo หรือยุค Tokugawa กินเวลายาวนานตั้งแต่ปี 1603-1867 โดยช่วงเวลาดังกล่าวนับเป็นช่วงที่ญี่ปุ่นเจริญเติบโต ก้าวหน้า ค้าขายกับต่างชาติ และรุ่มรวยด้วยศิลปะ วัฒนธรรม…ยุคนี้ได้กลายเป็นฐานรากที่เข้มแข็งในเวลาต่อมาให้กับสมัยเมจิ (Meji Period)
The Great Wave ของ Hokusai มีองค์ประกอบสำคัญสามส่วน ได้แก่ ส่วนไกลที่สุดจากสายตาในภาพ คือ ภูเขาไฟฟูจิ (Fuji)… ส่วนที่เห็นเด่นชัดที่สุด คือ คลื่นยักษ์ที่กำลังเกรี้ยวกราด ราวกับสึนามิ และ ส่วนที่ต้องสังเกต คือ เรือสามลำที่ต้องเผชิญกับคลื่น
องค์ประกอบของภาพนี้ทำให้เรามองเห็นความเรียบง่าย ไม่ซับซ้อน แต่มีพลัง
ความเรียบง่ายที่สุด มักมีความสวยงามอยู่ในตัวเองเสมอ
นักวิจารณ์งานศิลปะชิ้นนี้ตีความปรัชญาเบื้องหลัง The Great Wave แตกต่างกันไป จากภาพใหญ่สุดคือ ภาพการพัฒนาประเทศญี่ปุ่นสมัยเอโดที่ต้องเผชิญคลื่นกระแสการล่าอาณานิคมจากตะวันตกในยุคต้นศตวรรษที่ 19
ยุคนี้เป็นยุคที่สหรัฐอเมริกา ภายใต้นโยบายเรือปืน (Gunboat diplomacy) ของประธานาธิบดี Millard Fillmore ส่งนายพล Matthew Perry มาเจริญสัมพันธไมตรีกับญี่ปุ่นแบบแกมบังคับ หรือที่นักประวัติศาสตร์เรียกกันว่า The Perry Expedition (1853-1854)
แม้ว่าภาพนี้จะเกิดก่อนที่นายพล Perry จะนำเรือปืนเข้ามา แต่ก่อนหน้านี้ญี่ปุ่นยุคเอโดเริ่มได้รับอิทธิพลจากชาติตะวันตกเป็นระยะจากเรือสินค้าที่เข้ามาค้าขายในโลกตะวันออกทั้งจีนและญี่ปุ่น
ขณะที่นักวิจารณ์บางสายมองภาพ The Great Wave นี้ในเชิงปรัชญา “หยินหยาง” ที่มองภาพคลื่นยักษ์เป็นพลังหยาง ร้อนแรง และมองภาพภูเขาไฟฟูจิเป็นพลังหยินที่นิ่งสงบเย็น
ผลงานของ Hokusai ชิ้นนี้กลายเป็นสัญลักษณ์อันโดดเด่นของศิลปะญี่ปุ่น ที่ยังคงยืนยาวมาถึงทุกวันนี้ แม้ว่า Hokusai จากโลกนี้ไปตั้งแต่ปี 1849
Hokusai ยังเป็นที่จดจำในฐานะศิลปินที่เขียนภาพวาดในรูปแบบการ์ตูนมังงะ (Manga) ซึ่งกล่าวกันว่า เค้าเป็นศิลปินคนแรก ๆ ที่เขียนการ์ตูนมังงะซึ่งมีราว ๆ พันกว่ารูป โดยเขียนตั้งแต่ปี 1815-1878 เรียกว่าเป็น Hokusai Manga
ผลงานของ Hokusai เป็นไปตามภาษิตที่ว่า ศิลปะยืนยาว ชีวิตสั้น…แม้ Hokusai จัดว่าเป็นศิลปินอายุยืน (เสียชีวิตตอนอายุ 89 ปี) แต่ The Great Wave off Kanagawa ยังคงเป็นอมตะ
ล่าสุดในปี 2022 ธนาคารกลางญี่ปุ่นประกาศที่จะนำภาพ The Great Wave off Kanagawa มาเป็นภาพธนบัตร 1,000 เยน ของญี่ปุ่น ในปี 2024
ข่าวหรือบทความที่เกี่ยวข้อง
