Happiness

แรมโบ้บ้านสวน

ต้นแฮปปิเนสส์หน้าอาคารหรูริมถนนพระรามสี่ดูแคระแกร็น มีดอกกระหรอมกระแหร็ม ดูสลดแต่เช้า ไม่ชวนแฮปปี้เหมือนชื่อ อาจเพราะถนนพระรามสี่ในช่วงนี้ที่ใครๆ ก็เรียกว่าทำเล “ทองฝังเพชร” ไม่ใช่ทำเลสำหรับทุกคน

ระยะทางไม่ไกลจากหัวลำโพงมาถึงตลาดคลองเตยมีโครงการพัฒนาใหม่ๆ เกิดขึ้นมากมาย ซึ่งพอค้นดูแล้วกดเครื่องคิดเลขดูก็รวมกันเป็นเงินลงทุนมากถึงสองแสนล้านบาท โครงการเหล่านี้จะสร้างปรากฏการณ์ใหม่ๆ อย่างต่อเนื่อง ทันสมัยสุด สูงสุด หรูสุด หรือแพงสุด

แต่บนถนนสายเดียวกันนี้ยังมีชุมชนบ่อนไก่ ชุมชนคลองเตย และชุมชนอื่นๆ ที่แทรกตัวไปในซอกซอยต่างๆ มีผู้คนประกอบอาชีพหลากหลายทั้งค้าขาย เข็นผัก มอไซค์รับจ้าง รถเข็นอาหาร หรือแม้แต่ไม่มีอาชีพและไร้บ้าน

ในไม่ช้าร้านโจ๊กตรงข้าม MedPark เย็นตาโฟเจ๊หมวยหน้าโรงงานยาสูบและปาท่องโก๋หน้าแบงก์กสิกรไทย อาจจะหายไปเพราะต้องเปิดทางให้โครงการหมื่นล้านบาท

การที่คนจนกว่าต้องเสียสละเพื่อการพัฒนาของเมืองใหญ่มีความสอดคล้อง ลงตัวกับภาษิตไทยที่ปลาใหญ่กินปลาเล็ก ซึ่งไม่ใช่เรื่องแปลก เพราะถ้าปลาเล็กมีปากกว้างจนกินปลาใหญ่ได้ คงจะประหลาดมากและมีราคาสูงกว่าต้นกล้วยด่าง

ความคิดแบบทุนทำให้จิตใจคนกระด้าง คิดแต่รายได้และกำไร จนเป็นธรรมดา ที่ปลาเล็กปลาน้อยตายไป ไม่เคยเป็นเรื่องสำคัญ

แต่เราลองคิดใหม่ได้ คิดแบบที่มนุษย์ควรจะคิดต่อกัน

หนึ่งในนั้นคือแนวคิดของ รศ. ดร.นพนันท์ ตาปนานนท์ จากคณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ จุฬาฯ ที่ร่วมกับหน่วยบริหารและจัดการทุนวิจัยด้านการพัฒนาระดับพื้นที่ (บพท.) ของกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (อว.) เอาความรู้มาลองทบทวน จนเป็นประเด็นท้าทายสำคัญ

เมื่อพบว่าประชากรบนทำเลทองฝังเพชรจำนวนมากอพยพมาจากภาคอีสานมาทำมาหากิน แล้วส่งเงินกลับไปให้พ่อแม่ ปู่ย่าที่บ้าน ฉะนั้น พวกเขาจึงมีบทบาทเกื้อหนุนเศรษฐกิจในชนบท

จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยเองนั้นแม้ว่าจะเป็นเจ้าที่ดินรายใหญ่ของถนนพระรามสี่ แต่ก็ระดมนิสิตลงพื้นที่พูดคุยกับคนอาชีพต่างๆ จนพบว่า คนยากจนที่อพยพมาหากินนี่เป็นหนึ่งในกลไกกระจายรายได้ซึ่งเป็นปัญหาสำคัญของประเทศ

แม่ค้าส้มตำรถเข็นจึงอาจจะมีบทบาทช่วยบ้านเมืองมากกว่านักการเมืองหรือเศรษฐีบางคนเสียอีก และพวกเขาไม่ควรถูกมองเป็นสิ่งเกะกะของเมือง

การใช้ความรู้ ความคิดทางวิชาการมาแก้ปัญหาสังคมด้วยนวัตกรรม กระตุ้นการคิดใหม่ ทำใหม่ จึงดูจะเป็นทางออกในท่ามกลางความแตกแยก เหลื่อมล้ำรุนแรง เพราะเปลี่ยนงานพัฒนาจากโครงการ มาเป็นกระบวนการทำงาน ที่ต้องรับฟัง มีเหตุ มีผล พร้อมกับสร้างสภาพแวดล้อมให้ทุกคนได้รับประโยชน์

งานวิจัยจึงเสนอแนวทางการยกระดับคุณภาพชีวิตประชาชนในทำเลพระรามสี่ ให้พวกเขาสามารถอยู่ร่วมกันได้อย่างมีความสุข แล้วเขาก็จะดูแลครอบครัวยากจนในชนบทได้ดีกว่าเดิม เกิดความสุขทั้งในเมืองและในชนบทพร้อมๆ กัน

งานวิชาการเล็กๆ ของจุฬาฯ และ บพท. นี้จึงมีความลึก มีความสำคัญเหมือนกุญแจดอกเล็กๆ ที่ต้องมีเพื่อเปิดประตูของอาคารมหึมา เป็นจุดเล็กๆ ที่อาจพลิกแนวคิดในการแก้ปัญหาและพัฒนาประเทศ