อดิศร์ อิศรางกูร ณ อยุธยา
ที่ปรึกษา สถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาประเทศไทย
เมื่อประมาณต้นเดือนเมษายน 2559 มีคำสั่งห้ามไม่ให้รถจักรยานยนต์ใช้สะพานลอยข้ามแยก 39 แห่ง และห้ามลงอุโมงค์ 9 แห่ง ซึ่งคำสั่งนี้สร้างความไม่พอใจให้ผู้ขับขี่มอเตอร์ไซค์เป็นอย่างมาก โดยกลุ่มมอเตอร์ไซค์มีการรวมตัวปิดถนนบริเวณสะพานภูมิพลเพื่อเรียกร้องความเป็นธรรม นอกจากนั้นยังไปยื่นเรื่องต่อศาลปกครองในวันที่ 25 เมษายน 2559 ว่าคำสั่งดังกล่าวนั้นไม่ให้ความเป็นธรรมแก่ผู้ขับขี่จักรยานยนต์
ในประเด็นนี้ภาครัฐให้เหตุผลว่าคำสั่งห้ามรถจักรยานยนต์ขึ้นสะพานลอยและลงอุโมงค์มีเจตนาเพื่อลดอุบัติเหตุที่มักเกิดขึ้นบ่อยครั้ง ส่วนผู้ใช้รถจักรยานยนต์อ้างว่าเมื่อเป็นประชาชนเหมือนกันทำไมเขาถึงไม่มีสิทธิ์ใช้สะพานลอยและลงอุโมงค์เหมือนรถยนต์ และกฎหมายก็มิได้ระบุห้ามไว้ด้วย นอกจากนั้น การใช้จักรยานยนต์ยังเป็นการช่วยลดความแออัดบนท้องถนน เป็นการเดินทางที่ประหยัด แต่ทำไมจักรยานยนต์กลับไม่ได้รับการปฏิบัติอย่างเสมอภาคและต้องถูกรอนสิทธิ์ในที่สุด
ที่จริงเรื่องนี้ก็ไม่มีอะไรมากและไม่ควรนำไปโยงกับเรื่องความปลอดภัยหรือกฎหมายจราจรใดๆ ให้เสียเวลา คำสั่งห้ามมอเตอร์ไซค์ขึ้นสะพานลอยและห้ามลงอุโมงค์มีที่มาที่ไปอยู่อย่างเดียวละครับ คือ สังคมไทยเป็นสังคมแห่งความเหลื่อมล้ำ มีการเอารัดเอาเปรียบผู้มีรายได้น้อยและมีความไม่เท่าเทียมกัน คนจนที่มีรายได้น้อยที่ใช้มอเตอร์ไซค์เป็นยานพาหนะจึงไม่มีความสำคัญในสังคมนี้ ไม่มีสิทธิ์ และยังต้องเป็นผู้แบกรับภาระต่างๆ เช่น ค่ารีดไถ หรือต้องหาเงินเพื่อส่งให้มาเฟียทั้งหลายเพื่อแลกกับการทำงานในวินมอเตอร์ไซค์
การเป็นห่วงเป็นใยความปลอดภัยของผู้ขับขี่มอเตอร์ไซค์บนท้องถนนก็เป็นสิ่งที่ฟังลำบากจริงๆ แต่ก็ยังเอาสีข้างแถกันไปได้หน้าซื่อๆ หากการขี่มอเตอร์ไซค์ขึ้นสะพานลอยข้ามแยกมันไม่ปลอดภัยแล้วทำไมไม่ออกคำสั่งห้ามมอเตอร์ไซค์ขึ้นสะพานลอยทั่วประเทศไทยเลยละครับ สะพานนวรัฐที่เชียงใหม่ สะพานสารสินที่ภูเก็ต หรือสะพานศรีสุราษฎร์ที่สุราษฎร์ธานีก็มีมอเตอร์ไซค์ขึ้นลงทุกวัน ไม่เห็นมีใครเป็นห่วงเป็นใยบ้างเลย ส่วนการลงอุโมงค์ก็เช่นกัน หากมอเตอร์ไซค์ลงอุโมงค์แล้วมีอุบัติเหตุก็น่าจะประกาศห้ามมอเตอร์ไซค์ลงอุโมงค์ทั้งประเทศไปเสียเลย รวมทั้งอุโมงค์ดินแดงหรืออุโมงค์ลอดต่างๆ ที่เชียงใหม่ด้วย
แต่ที่สะท้อนใจมากที่สุดและเป็นคำสรุปในตัวมันเองคือคำตอบที่บอกว่า สะพานลอยข้ามแยกและอุโมงค์เหล่านี้ไม่ได้ออกแบบมาเพื่อมอเตอร์ไซค์…จบมั้ย ประโยคนี้ฟังแล้วต้องบอกเลยว่าอึ้งจริงๆ และไม่เคยคิดเลยว่าข้าราชการของประชาชนจะพูดคำเช่นนี้ออกมาได้ ความหมายคือว่าประชาชนคนไทยด้วยกันที่มีรายได้น้อยและใช้มอเตอร์ไซค์ทั่วประเทศไม่เคยอยู่ในความสนใจของผู้บริหารบ้านเมืองเลย การออกแบบถนน สะพาน หรืออุโมงค์ จึงไม่ได้สนใจเลยว่าคนขี่มอเตอร์ไซค์ที่ต้องตากแดดตากฝนหาเช้ากินค่ำเขาจะเดินทางกันอย่างไร จะมีเลนมอเตอร์ไซค์ให้เขามั๊ย หรือจะแบ่งช่องทางการใช้ถนนอย่างเป็นธรรมกันอย่างไร เหมือนกับจะบอกว่าท้องถนนในเมืองนี้สร้างมาเพื่อคนรวยที่เป็นเจ้าของรถยนต์เท่านั้น ส่วนมอเตอร์ไซค์ไม่มีสิทธิ์
ในทุกจังหวัดมอเตอร์ไซค์เป็นยานพาหนะที่สำคัญสำหรับคนไทย ครอบครัวคนไทยจำนวนมากกว่าครึ่งใช้มอเตอร์ไซค์เพื่อการเดินทางเป็นหลัก บางบ้านพ่อขี่มอเตอร์ไซค์ไปทำงาน มีลูกนั่งกลางแล้วให้แม่ซ้อนท้าย ภาพแบบนี้มีให้เห็นทั่วไปในประเทศไทย สำหรับคนหนุ่มสาวที่เริ่มมีรายได้มอเตอร์ไซค์ก็เป็นพาหนะที่ราคาประหยัดสามารถหาซื้อกันได้ไม่แพงนัก นักเรียน นักศึกษา รวมทั้งเกษตรกรจำนวนมากก็ใช้มอเตอร์ไซค์เพื่อการเดินทาง
นอกจากนั้น การใช้มอเตอร์ไซค์ยังเป็นการประหยัดพลังงานของประเทศ ประหยัดพื้นที่บนท้องถนน และลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจก ไฉนในสายตาผู้บริหารประเทศมอเตอร์ไซค์กลับไม่มีความสำคัญ
จากข้อมูลของกลุ่มสถิติ กองแผนงาน กรมการขนส่งทางบก พบว่ายานพาหนะที่นิยมใช้ในประเทศไทยมีสามประเภทเท่านั้น ได้แก่ รถยนต์นั่งส่วนบุคคลไม่เกิน 7 คน รถยนต์บรรทุกส่วนบุคคลหรือปิกอัพ และรถจักรยานยนต์ โดย ณ วันที่ 28 กุมภาพันธ์ 2558 ประเทศไทยมีจำนวนยานพาหนะจดทะเบียนสะสมทั้งหมดประมาณ 34 ล้านคัน และหากพิจารณาความสำคัญของมอเตอร์ไซค์แล้ว พบว่าสัดส่วนรถจักรยานยนต์ต่อรถยนต์นั่งส่วนบุคคลไม่เกิน 7 คนบวกกับรถบรรทุกส่วนบุคคลนั้นสูงถึงร้อยละ 60 และถึงแม้พิจารณาเฉพาะกรุงเทพฯ สัดส่วนการจดทะเบียนรถจักรยานยนต์อยู่ที่ประมาณ 3 ล้านกว่าคัน หรือร้อยละ 40
ดังนั้น หากจะมาบอกว่าสะพานข้ามแยกและอุโมงค์ไม่ได้ถูกออกแบบมาเพื่อรองรับผู้เป็นเจ้าของยานพาหนะที่เป็นจักรยานยนต์ร้อยละ 40-60 ของประเทศย่อมสะท้อนจิตใจของผู้บริหารประเทศนี้ว่าผู้มีรายได้น้อยไม่มีความสำคัญ คนจนเก็บหน่อไม้ในป่าก็ถูกปรับ คนจนเอาซีดีที่ใช้แล้วมาวางขายก็ถูกจับ แต่ลูกคนรวยขับรถชนคนตายกลับไม่ต้องรับโทษ แม้แต่จะขอตรวจแอลกอฮอล์ยังไม่กล้าเลย ทั้งๆ ที่คนธรรมดาที่ไม่ได้ขับรถชนใครตายยังโดนตรวจแอลกอฮอล์อย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้
ลองมาฟังเหตุผลของทางราชการดูว่าวิธีคิดของเขาเป็นอย่างไร มีความเที่ยงธรรมหรือไม่ การที่บอกว่ามอเตอร์ไซค์ขึ้นสะพานข้ามแยกแล้วเกิดอุบัติเหตุบ่อยครั้งก็เป็นการใช้เหตุผลที่แปลกๆ คำถามคือ แล้วทำไมเวลามอเตอร์ไซค์ขึ้นสะพานข้ามคลองจึงไม่เกิดอุบัติเหตุ แล้วอุบัติเหตุที่เกิดบนสะพานข้ามแยกมีสาเหตุมาจากอะไร มีสาเหตุมาจากเฉพาะมอเตอร์ไซค์บางคันขับขี่อย่างประมาทขณะขึ้นสะพาน หรือเกิดเพราะรถยนต์ใช้ความเร็วสูงขณะอยู่บนสะพาน หรือมอเตอร์ไซค์โดนรถใหญ่เบียด
การเกิดอุบัติเหตุกับมอเตอร์ไซค์บนสะพานนั้นมีจริง แต่สาเหตุคงไม่ใช่เป็นเพราะมอเตอร์ไซร์ขึ้นสะพานข้ามแยกแต่คงเป็นเพราะปัจจัยอื่นๆ มากกว่าที่ต้องได้รับการแก้ไข ไม่ว่าจะเป็นเรื่องการใช้ความเร็วบนสะพานเกินที่กฎหมายกำหนด การขับขี่คร่อมเส้นจราจร หรือการแซงบนสะพาน สิ่งเหล่านี้ต้องมีการควบคุมจับปรับอย่างเคร่งครัดไม่ว่าผู้กระทำผิดจะเป็นรถยนต์ รถบรรทุก รถเบนซ์ หรือมอเตอร์ไซค์ หมายความว่าหากรถยนต์และมอเตอร์ไซค์ล้วนขึ้นสะพานข้ามแยกและลงอุโมงค์ด้วยความเร็วที่กฎหมายกำหนดและขับขี่ในช่องการจราจรอย่างถูกต้อง ไม่แซงซ้ายขวา รับรองเลยว่าจะไม่เกิดอุบัติเหตุแน่นอน
ดังนั้น การมาอ้างว่ามอเตอร์ไซค์ที่ขึ้นสะพานข้ามแยกหรือลงอุโมงค์เป็นสาเหตุสำคัญของการเกิดอุบัติเหตุจึงเป็นการใช้เหตุผลแบบเอาสีข้างเข้าถูจริงๆ เหมือนกับจะบอกว่าต้นตอของอุบัติเหตุที่แท้จริงคืออะไรไม่สนใจแต่สนใจอย่างเดียว คือ ต้องการห้ามไม่ให้มอเตอร์ไซค์ขึ้นสะพานข้ามแยกและห้ามลงอุโมงค์ เพราะอะไรก็คิดกันเอาเอง
ประเด็นสำคัญอีกประการหนึ่ง คือ กรณีสะพานภูมิพลข้ามแม่น้ำเจ้าพระยาที่อ้างกันว่ามีปัญหาลมแรงและนำไปสู่อุบัติเหตุบนสะพาน ในประเด็นนี้ผู้ออกแบบสะพานก็ออกมายืนยันแล้วว่าหากมีการแบ่งช่องทางเดินรถให้รถบรรทุกหรือมอเตอร์ไซค์โดยเฉพาะและมีการควบคุมความเร็วให้เหมาะสมปัญหาอุบัติเหตุก็ไม่น่าจะเกิดขึ้น ส่วนเรื่องการเปลี่ยนเลนในช่วงแยกสามทางบนกลางสะพานนั้นจะมาอ้างว่าหากมอเตอร์ไซค์ที่ใช้ความเร็วต่ำต้องมาเปลี่ยนช่องทางตรงกลางสะพานและจะนำไปสู่อุบัติเหตุก็จะเกิดคำถามตามมาว่า แล้วทำไมรถบรรทุกจำนวนมากที่ใช้ความเร็วต่ำขณะอยู่บนสะพานภูมิพลก็ต้องเปลี่ยนช่องทางกลางสะพานเช่นกัน แต่ทำไมรถบรรทุกทำได้และไม่เกิดอุบัติเหตุ แล้วทำไมมอเตอร์ไซค์จึงเปลี่ยนเลนไม่ได้
การที่หน่วยงานภาครัฐมาอ้างว่า จากการรวบรวมข้อมูลอุบัติเหตุบนสะพานภูมิพล พบว่าร้อยละ 21 ของอุบัติเหตุที่เกิดบนสะพานภูมิพลเกิดจากรถจักรยานยนต์ ดังนั้น ภาครัฐจึงจำเป็นต้องแก้ไขเพราะร้อยละ 21 นี้ถือว่าเป็นอัตราการเกิดอุบัติเหตุที่สูงและเป็นสาเหตุของการห้ามรถจักรยานยนต์ขึ้นสะพานภูมิพล เหตุผลนี้ก็ฟังไม่ขึ้นอีกเช่นกัน เพราะหากร้อยละ 21 ของอุบัติเหตุเกิดกับจักรยานยนต์เป็นอัตราที่สูงและต้องแก้ไข ผมก็อยากทราบว่าแล้วอุบัติเหตุที่เหลืออีกร้อยละ 79 ก็ต้องเป็นอุบัติเหตุที่เกิดกับรถยนต์และ/หรือรถบรรทุกที่ขึ้นสะพานภูมิพลไม่เป็นอัตราที่สูงกว่าจักรยานยนต์ถึง 3 เท่าหรือครับ
แล้วถ้าเป็นเช่นนี้ทำไมภาครัฐไม่ประกาศห้ามรถยนต์และ/หรือรถบรรทุกขึ้นสะพานภูมิพลด้วยละครับ หากไม่ใช่เพราะความลำเอียง ความไม่เห็นความสำคัญของผู้มีรายได้น้อย และความไม่เป็นธรรมของภาครัฐก็ไม่รู้จะหาเหตุผลอะไรมาอธิบายเรื่องนี้ได้
ท้ายสุดอยากวิงวอนว่า กฎหมายต้องไม่เอื้อประโยชน์เฉพาะคนมีฐานะดีที่ขับรถเบนซ์หรือรถอะไรก็ตาม แต่กฎหมายต้องให้สิทธิ์กับทุกคนอย่างเท่าเทียมกัน ไม่ว่าจะเป็นรถยนต์ มอเตอร์ไซค์ จักรยาน และคนเดินเท้า ประโยคหนึ่งที่ผมได้ฟังมาและคิดว่าเป็นข้อคิดสำคัญสำหรับกรณีนี้คือ ท่านเจ้าของรถยนต์ทั้งหลาย ท่านเป็นเพียงเจ้าของรถนะครับ ท่านไม่ใช่เจ้าของถนน ถนนต้องเป็นของคนไทยทุกคน ไม่ใช่เพราะพวกเราเสียภาษีดังนั้นพวกเราจึงมีสิทธิ์ แต่เป็นเพราะเราเป็นคนเหมือนกัน ดังนั้น กฎหมายจึงต้องให้ความเป็นธรรมกับทุกคนอย่างเท่าเทียมกัน ถึงแม้ในใจลึกๆ ของผู้บริหารประเทศนี้จะรักใคร่คนรวยมากกว่าคนจนก็ตาม
ข่าวหรือบทความที่เกี่ยวข้อง
