หวัง ฮูหนิง อาจารย์ที่ปรึกษาของ สี จิ้นผิง กับหนังสือ America Against America

• Facebook
• Twitter
• Line

รายงานโดย ปรีดี บุญซื่อ

ในการประชุมคณะกรรมการกลางชุดที่ 19 ครั้งที่ 6 ของพรรคคอมมิวนิสต์จีน เมื่อวันที่ 8-11 พฤศจิกายนที่ผ่านมา ที่ประชุมได้รับรองมติเรื่อง ความสำเร็จที่สำคัญและบทเรียนทางประวัติศาสตร์ของพรรคคอมมิวนิสต์จีน (พคจ.) ในช่วง 100 ปีที่ผ่านมา ตลอดจนความสำเร็จของพรรคในยุคสมัยใหม่ นับจากการประชุมสมัชชาแห่งชาติของพรรคครั้งที่ 18 ในปี 2012 เป็นต้นมา

มติการประชุมครั้งนี้ ได้สรุปความสำเร็จที่สำคัญในช่วง 100 ปี ออกมาเป็น 4 ระยะ คือ (1) ระยะการปฏิวัติประชาธิปไตยใหม่ สมัยเหมา เต๋อตุง (2) ระยะการปฏิวัติและสร้างสังคมนิยม สมัยเหมา เจ๋อตุง (3) ระยะการปฏิรูป เปิดประเทศ และสร้างความทันสมัยของสังคมนิยม ในสมัยเติ้ง เสี่ยวผิง เจียง เจ๋อหมิน และหู จิ่นเทา และ (4) ยุคใหม่ของสังคมนิยมที่มีลักษณะแบบจีน ในสมัยสี จิ้นผิง

อาจารย์ที่ปรึกษาของสี จิ้นผิง

การประชุมสมัชชาพรรคครั้งที่ 18 ในปี 2012 ถือเป็นการเริ่มต้นที่สำคัญของจีนยุคใหม่ เมื่อผู้นำพรรครุ่นเก่าที่นำโดยหู จิ่นเทา ได้ถ่ายโอนอำนาจให้กับผู้นำพรรครุ่นที่ 5 ที่นำโดยสี จิ้นผิง

ในช่วง 10 ปีของจีน ภายใต้การนำของหู จิ่นเทา (2004-2012) เศรษฐกิจของจีนที่มีขนาดเท่ากับอิตาลี ได้เติบโตจนล้ำหน้าญี่ปุ่น กลายเป็นประเทศที่เศรษฐกิจใหญ่เป็นอันดับ 2 ของโลก ในช่วงสมัยของสี จิ้นผิง คาดกันว่าเศรษฐกิจจีนจะเติบโตจนทัดเทียมกับมหาอำนาจสหรัฐอเมริกา

กล่าวกันว่า ความสำเร็จอย่างต่อเนื่องของประเทศจีน ภายใต้ผู้นำจีน 3 รุ่นคือ เจียง เจ๋อหมิง หู จิ่นเทา และสี จิ้นผิง มาจากการวางแผน และดำเนินการให้เป็นไปตามแผนการของหวัง ฮูหนิง (Wang Huning) โดยเฉพาะบทบาทในการวางแนวคิดของสี จิ้นผิง ในเรื่อง “ความฝันของจีน” (Chinese Dream) และ “ความคิดสี จิ้นผิง” (Xi Jinping Thought)

ในปี 2012 หวัง ฮูหนิง ได้รับเลือกเป็นเป็นสมาชิก กรมการเมือง ที่ทรงอิทธิพลของพรรคคอมมิวนิสต์จีน ที่มีทั้งหมด 25 คน ต่อมาในปี 2017 เขาได้รับเลือกขึ้นเป็นสมาชิกประจำ กรมการเมือง ที่มีทั้งหมด 7 คน กรมการเมืองทำงานเหมือนคณะกรรมการ แต่เป็นคณะกรรมการ ที่ทำหน้าที่เสมือนเป็นศูนย์บัญชาการของพรรคคอมมิวนิสต์จีน

ประวัติหวัง ฮูหนิง

แม้จะเป็นสมาชิกกรมการเมือง ที่ไม่มีตำแหน่งในรัฐบาล แต่ หวัง ฮูหนิง มีบทบาทสำคัญในการพัฒนานโยบายต่างๆของผู้นำจีน เช่น ทฤษฎีการพัฒนาที่เป็นวิทยาศาสตร์ของหู จิ่นเทา หรือแนวคิดความฝันของจีนของ สี จิ้นผิง บทบาทของหวัง ฮูหนิง คล้ายกับที่ปรึกษาด้านความมั่นคง และคนรับผิดชอบการเขียนสุนทรพจน์ของประธานาธิบดีสหรัฐฯ

หวัง ฮูหนิงเกิดที่เซี่ยงไฮ้ในปี 1954 ช่วงปี 1972-1977 เขาศึกษาภาษาฝรั่งเศสในโครงการอบรมผู้ปฏิบัติงานพรรค ที่มหาวิทยาลัย Shanghai Normal University ต่อมาเข้าศึกษาที่คณะการเมืองระหว่างประเทศ มหาวิทยาลัยฟูตัน (Fudan University) 1 ใน 10 มหาวิทยาลัยชั้นนำของจีน ในปี 1978 หลังจบการศึกษา เข้าเป็นอาจารย์สอนที่มหาวิทยาลัยแห่งนี้ ในปี 1989 ได้รับแต่งตั้งเป็นคณบดี คณะการเมืองระหว่างประเทศ หวัง ฮูหนิงพูดภาษาฝรั่งเศสได้คล่อง

ในปี 1995 หวัง ฮูหนิง ย้ายมาทำงานที่ปักกิ่ง ให้กับฝ่ายวิจัยของพรรคคอมมิวนิสต์จีน ปี 2002 ได้รับเลือกเป็นสมาชิกคณะกรรมการกลางพรรค เป็นครั้งแรก จากที่ประชุมสมัชชาพรรคครั้งที่ 16 หวัง ฮูหนิง เป็นผู้นำไม่กี่คน ที่ได้รับความเชื่อถือไว้วางใจจากผู้นำจีน 3 คนอย่างต่อเนื่องกัน คือจากเจียง เจ๋อหมิง หู จิ่นเทา จนถึงสี จิ้นผิง เขาจึงถูกเรียกว่า “ที่ปรึกษาจงหนานไห่”จงหนานไห่เปรียบเหมือน “ทำเนียบขาว” ของจีน

ทัศนะต่ออเมริกา

บทความใน Washington Post ชื่อ Meet the mastermind behind Xi Jinping’s power กล่าวว่า ก่อนจะได้รับเลือกให้มีตำแหน่งระดับสูงในพรรคคอมมิวนิสต์จีน หวัง ฮูหนิงเขียนหนังสือไว้หลายเล่ม แนวคิดของสี จิ้นผิงก็มาจากงานเขียนของหวัง ฮูหนิง ทำให้สิ่งที่หวัง ฮูหนิงเขียนไว้ ช่วยมองเห็นทิศทางการพัฒนาในอนาคตของจีน

เว็บไซต์ Bloomberg.com เขียนถึงหนังสือของหวัง ฮูหนิง ชื่อ America Against America ว่า หลังจากเกิดเหตุมีกลุ่มมวลชนบุกอาคารรัฐสภาสหรัฐฯ เมื่อเดือนมกราคมที่ผ่านมา

ทำให้ปัญญาชนของจีนมองหาหนังสือ America Against America ที่ขาดตลาดไปนานแล้ว หนังสือเล่มนี้พยากรณ์ไว้เมื่อ 30 ปีมาแล้ว ถึงการตกต่ำของสหรัฐฯ ที่มีสาเหตุจากความขัดแย้งภายในประเทศ

นอกจากนี้ ความต้องการหนังสือเล่มนี้ มาจากความสำคัญของคนที่เขียน คือหวัง ฮูหนิง ที่มีฐานะเป็นผู้นำพรรคคอมมิวนิสต์อันดับที่ 5 และยังเป็นนักทฤษฎีการเมืองให้กับผู้นำจีนถึง 3 คน ในเว็บไซต์ขายของเก่า หนังสือภาษาจีนเล่มนี้มีราคาถึง 16,600 หยวนหรือ 2,500 ดอลลาร์ ราคาเพิ่ม 3,000 เท่าจากราคาหน้าปกที่พิมพ์ครั้งแรกในปี 1991 ในเวลานั้น สหรัฐฯถือว่าญี่ปุ่นเป็นคู่แข่งทางเศรษฐกิจ

หวัง ฮูหนิงเขียนหนังสือ America Against America หลังจากในปี 1988 เขาได้รับทุนสำหรับนักวิชาการไปเยือนสหรัฐฯเป็นเวลา 6 เดือน โดยไปประจำตามมหาวิทยาลัยต่างๆ จากบันทึกในช่วงดังกล่าว ได้เขียนออกมาเป็นหนังสือชื่อ America Against America ที่เขาวิเคราะห์ปัญหาความขัดแย้งภายในสังคมอเมริกา

หวัง ฮูหนิง ชี้ให้เห็นถึงสังคมอเมริกา ที่สภาพเป็นจริงขัดแย้งกับภาพอเมริกาในจินตนาการ หรือในอุดมคติของคนจำนวนมาก โดยยกตัวอย่างจากความมั่งคั่งของมหาเศรษฐีทางธุรกิจกับชุมชนที่ยากจนในอเมริกา หรือระบอบประชาธิปไตยกับการถูกควบคุมที่ไม่ใช่แบบประชาธิปไตย โดยกลุ่มผลประโยชน์ของระบบทุนนิยม เขาเปรียบเทียบประชาธิปไตยในอเมริกา เหมือนกับการเลือกตั้งของผู้ถือหุ้นในบริษัทธุรกิจ ผู้ถือหุ้นแต่ละคนอาจมีสิทธิมีเสียง แต่ผู้ถือหุ้นกลุ่มน้อยที่เป็นฝ่ายมีอำนาจควบคุมบริษัท

ในอเมริกา ทุกอย่างเป็นสินค้า

หวัง ฮุหนิง เขียนไว้ว่า ลักษณะสำคัญอย่างหนึ่งของสังคม หรือวัฒนธรรมอเมริกาคือ ภาวะที่ทุกอย่างเป็นสินค้าที่ซื้อขายได้ในตลาด เรียกว่า commodification ซึ่งเป็นลักษณะของระบบทุนนิยม เพราะเหตุนี้ มาร์กซจึงถือเอาสินค้าเป็นเซลล์ของระบบการผลิตแบบทุนนิยม แต่ทุนนิยมในปัจจุบัน ลักษณะดังกล่าวมีการพัฒนาสมบูรณ์มากขึ้น

หวัง ฮูหนิงมองว่า สังคมสมัยใหม่ที่สิ่งของต่างๆ มีภาวะการเป็นสินค้าซื้อขายในตลาดในระดับสูง คำถามสำคัญก็คือ สภาพดังกล่าวของการมีฐานะเป็นสินค้า ได้เข้ามาอยู่ในกระบวนการบริหารจัดการสังคมสมัยใหม่อย่างไร สังคมสมัยใหม่จำเป็นต้องมีระบบจัดการตัวเอง (self-organizing system) โดยที่รัฐไม่ต้องเข้ามาดำเนินการเสียเอง แต่ทำหน้าที่เป็นฝ่ายกำกับดูแล

สภาพที่สิ่งต่างๆกลายเป็นสินค้าซื้อขายในตลาด เป็นตัวเร่งทำให้สังคมมีระบบการจัดการดูแลตัวเองในเรื่องต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นปัญหาที่พักอาศัย อาหาร การขนส่ง การจ้างงาน หรือการศึกษา อย่างเช่น สินค้าอาหารในสหรัฐฯ ความอุดมสมบูรณ์กับความหลากหลายของอาหาร เป็นเรื่องที่น่าทึ่งมาก มากจนถึงขั้นเกิดการสูญเปล่า ระบบการผลิตอาหารเป็นแบบสินค้าทั้งหมด ผู้ผลิตทำในสิ่งที่ตลาดต้องการ ระบบตลาดขายให้ผู้บริโภค ทุกส่วนในระบบการผลิตต่างก็ได้กำไร ลักษณะดังกล่าวนี้เป็นรูปแบบโครงสร้างที่เด่นเฉพาะของอเมริกา

หวัง ฮูหนิง เห็นว่า เศรษฐกิจสินค้าทำให้เกิดโครงสร้างธรรมภิบาลในแบบคู่ขนาน ระบบจัดการดูแลตัวเองทางสังคม จะทำหน้าที่ดูกำกับแลเรื่องต่างๆ ส่วนระบบการเมืองจะทำหน้าที่ประสานงานระบบจัดการตัวเองดังกล่าว ดังนั้น กระบวนการที่ทำให้สิ่งต่างๆเป็นสินค้า ช่วยลดภาระงานของรัฐบาลลงไป เพราะเป็นไปไม่ได้ที่รัฐบาลจะมีประสิทธิภาพ หากต้องไปจัดการเรื่องต่างๆเองจำนวนมาก

หวัง ฮูหนิง บอกว่า กระบวนการทำให้สิ่งต่างๆเป็นสินค้าซื้อขายในตลาด มีพลังที่ผลักดันให้คนเราไปยังทุกจุดที่มีกำไร อย่างเช่นร้านไก่ทอดเคนตัคกี้ โคคา โคล่า บุหรี่มาร์โบโร มีอยู่ทุกแห่งในอเมริกา แม้ในจุดห่างไกล กระบวนการทำให้เป็นสินค้าไม่เพียงแต่ทำหน้าที่กระจายสินค้าไปทุกจุดของประเทศ แต่ยังมีส่วนทำให้การพัฒนาสังคมเป็นไปแบบสมดุลขึ้นด้วย

เสรีภาพกับความเท่าเทียม

ส่วนบทความชื่อ The Chinese Communist Who Understands America ในเว็บไซด์ lawliberty.org เขียนถึงประเด็นที่หวัง ฮูหนิง กล่าวถึงความขัดแย้ง ระหว่างเสรีภาพกับความเท่าเทียม เสาหลักของแนวคิดที่สำคัญของอเมริกาว่า เสรีภาพเป็นเรื่องที่ตีความได้หลากหลาย มีลักษณะยืดหยุ่น ส่วนความเท่าเทียมเป็นแนวคิดที่มีขอบเขตมากกว่า ความเท่าเทียมในเรื่องโอกาสหรือในเรื่องของเงื่อนไข หากไปโยงกับเสรีภาพ สิ่งที่เกิดขึ้นตามมาคือความไม่เท่าเทียมกันในผลลัพธ์

หวัง ฮูหนิง มองว่า ความคิดแบบปักเจกชน ทำให้ครอบครัวไม่ใช่หน่วยพื้นฐานของสังคมอเมริกันอีกต่อไป แต่หน่วยพื้นฐาน คือ ตัวปักเจกบุคคล ทำให้ครอบครัวอเมริกันสูญเสียบทบาททางสังคม ในการทำหน้าที่สั่งสอนเยาวชน สนับสนุนคนสูงอายุ หรือลดความขัดแย้งระหว่างบุคคล รัฐบาลต้องเข้ามาทำหน้าที่เป็นพี่เลี้ยงแทน

หวัง ฮูหนิง เห็นว่า ความคิดปัจเจกบุคคลที่เชื่อถือตัวเอง แต่ไม่เชื่ออำนาจทางการเมือง คือภัยคุกคามที่ใหญ่หลวงที่สุดต่ออเมริกา เพราะสิ่งนี้เป็นตัวที่ไปทำลายระบบค่านิยมเดิมของตะวันตก และประชาธิปไตยแบบตะวันตกเองก็จะสูญสิ้นไปด้วย

หนังสือ America Against America ของหวัง ฮูหนิงได้รับการยอมรับว่า เป็นการเขียนวิจารณ์อเมริกาอย่างตรงไปตรงมา เพราะหวัง ฮูหนิง ต้องการเข้าใจประเทศที่เป็นคู่แข่งของจีนที่เป็นสังคมนิยม แต่สิ่งที่สหรัฐฯจะต้องตระหนักก็คือว่า มีคนที่อยู่ในศูนย์กลางอำนาจของจีน ที่เข้าใจจุดแข็งและจุดอ่อนของสหรัฐฯเป็นอย่างดี

ซุนวูที่เขียนหนังสือ ตำราพิชัยสงคราม (The Art of War) เคยกล่าวประโยคที่โด่งดังมาแล้วว่า “หากเรารู้ทั้งฝ่ายข้าศึกและฝ่ายเรา แม้จะรบสักร้อยครั้ง ก็ไม่เสี่ยงที่จะพ่ายแพ้”

เอกสารประกอบ

Meet the mastermind behind Xi Jinping’s power, November 6, 2017, washingtonpost.com
A $2,500 Book on US Decline Is Suddenly a Must-Read in China, January 13, 2021, Bloomberg.com
America Against America, Wang Huning, electronic pdf version online
The Chinese Communist Who Understands America, Habi Zhand, November 15,m 2021, lawliberty.org