ThaiPublica > คอลัมน์ > คอร์รัปชันเชิงอำนาจของอาร์เจนตินา

คอร์รัปชันเชิงอำนาจของอาร์เจนตินา

25 กุมภาพันธ์ 2015


วรากรณ์ สามโกเศศ
มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์

การฆาตกรรมอัยการผู้กำลังจะสร้างปัญหาให้รัฐบาลถือว่าเป็นคอร์รัปชันลักษณะหนึ่ง เหตุการณ์นี้เกิดขึ้นในดินแดนที่ผู้คนรู้จักกันดีเพราะเพลงรำพันของนักการเมืองหญิง “ประชานิยม” ของอเมริกาใต้ การใช้อำนาจผิดๆ แบบนี้มีมานานและถึงจะไม่มีเงินเข้ามาเกี่ยวพันมันก็เป็นคอร์รัปชันวันยังค่ำ

อาร์เจนตินาดินแดนแห่งการเต้นรำจังหวะแทงโก้และการหวลอาลัยถึง Eva ภรรยาของนายพลเผด็จการ Peron (คนยากจนถูกหลอกให้รักเพราะ “แจกสุดขั้ว” พร้อมกับเอาเข้ากระเป๋าตัวเองในทศวรรษ 1950) กำลังอื้อฉาวด้วยคดีฆ่าตัวตายของ Alberto Nisman อัยการสอบสวนคดีผู้ได้เปิดเผยว่าเขากำลังจะให้การปรักปรำอาชญากรรมอันเลวร้ายของประธานาธิบดีต่อรัฐสภา

ไม่มีใครเชื่อว่า Nisman ฆ่าตัวตาย ไม่เชื่อกันทั้งประเทศจนถูกประชดโดยเปลี่ยนคำว่า suicide ซึ่งเป็นการกระทำโดยบุคคล กลายเป็น was sucided ซึ่งหมายถึง “ถูกฆ่าตัวตาย”

Alberto Nisman  ที่มาภาพ : http://tn.com.ar/sites/default/files/2015/02/24/nisman1.jpg
Alberto Nisman ที่มาภาพ : http://tn.com.ar/sites/default/files/2015/02/24/nisman1.jpg

กรณีของ Nisman ไม่ใช่กรณีแรกของการ “ถูกฆ่าตัวตาย” หากมีนมนานจนเหมือนกับเป็นแบบแผนปกติ ในปี 1953 หลังจาก Eva ตายเพียง 9 เดือน พี่ชายของเธอ Juan Duarte ก็ตายตามไป โดยทางการบอกว่าเป็นการฆ่าตัวตายแต่คนส่วนใหญ่เชื่อว่าเป็นการ “ถูกฆ่าตัวตาย” สาเหตุที่ตายก็เนื่องมาจากเขาเกี่ยวพันกับการลักลอบนำเงินของพวกนาซีสมัยสงครามโลกครั้งที่สองเข้าอาร์เจนตินา

ในปี 2007 Hector Febres เจ้าหน้าที่ผู้ดูแลห้องคลอดของโรงพยาบาลทหารเรือซึ่งเป็นสถานที่กักกันนักการเมืองนับพันคนในช่วงเผด็จการทหารระหว่างปี 1976-1983 โดยนักโทษเหล่านี้ “ถูกฆ่าตัวตาย” โดยไซยาไนด์ เชื่อกันว่า Febres ถูกฆ่าปิดปากเพราะเกรงว่าเขาจะเปิดเผยอาชญากรรมอันร้ายแรงละเมิดสิทธิมนุษยชนครั้งใหญ่นี้

ในปี 1995 มีระเบิดครั้งใหญ่ในเมือง Rio Tercero ของอาร์เจนตินา คนตายไป 7 คน บาดเจ็บอีกนับร้อยคน คราวนี้เล่นกันตรงๆ เลยเพื่อทำลายหลักฐานที่มีการลักลอบนำอาวุธจำนวนมหาศาลไปขายให้เอกวาดอร์และโครเอเชียซึ่งผิดกฎหมายระหว่างประเทศ ในปี 2013 อดีตประธานาธิบดี Carlos Menem ถูกศาลตัดสินลงโทษจำคุกจากความผิดคดีนี้พร้อมกับทหาร 4 คนซึ่งเป็นมือระเบิด

คดีของ Alberto Nisman ดังก้องอาร์เจนตินาในปัจจุบัน มีทฤษฎีหลากหลายว่าจริงๆ แล้วใครเป็นคนฆ่า มีโพลหนึ่งระบุว่าประชาชนกว่าครึ่งหนึ่งเชื่อว่าเป็นฝีมือของประธานาธิบดีและเจ้าหน้าที่ของรัฐ

Nisman มีหลักฐานเป็นรายงานหนานับพันหน้าชี้ให้เห็นว่าประธานาธิบดีคนปัจจุบัน ซึ่งก็คือ Fernandez Kirchner และพรรคพวกได้ช่วยชาวอิหร่าน 5 คน ซึ่งเป็นมือระเบิดอาคาร AMIA (Argentine Israelite Mutual Association) ในปี 1994 จนยิวตายไป 85 คน และบาดเจ็บอีกไม่ต่ำกว่า 150 คน เพื่อแลกกับการเป็นมหามิตรกับอิหร่าน โดยหวังว่าจะเอาธัญพืชไปแลกกับน้ำมันที่อาร์เจนตินาขาดอยู่ปีละ 7,000 ล้านเหรียญสหรัฐฯ

การช่วยเหลือคนก่ออาชญากรรมอุกฉกรรจ์เช่นนี้เพื่อมิให้ถูกดำเนินคดีโดยแลกกับคะแนนเสียงที่ตนเองอาจได้รับก็คือคอร์รัปชัน เพราะคำจำกัดความของมันก็คือ “การใช้อำนาจรัฐที่ได้รับมาเพื่อสร้างประโยชน์ให้สาธารณะมาใช้เพื่อประโยชน์ส่วนตัวและพรรคพวก”

Nisman แอบดักฟังโทรศัพท์นานนับร้อยชั่วโมงที่เจ้าหน้าที่ของรัฐติดต่อกับฝ่ายอิหร่าน มีแม้กระทั่งคำพูดของประธานาธิบดี Kirchner และเขากล่าวหาว่าอดีตประธานาธิบดี Menam ก็มีส่วนร่วมด้วย

ชาวอาร์เจนตินารอคอยวันเปิดโปงของ Nisman เพราะเป็นคดีที่โยงใยผู้มีอำนาจหลายคนและเป็นคดีต่อเนื่องมาเกือบ 20 ปี แต่สุดท้ายก็ไม่ได้ฟังเพราะเขา “ถูกฆ่าตัวตาย” เสียก่อน ในตอนแรกประธานาธิบดีเขียนในเฟซบุ๊กว่าคงเป็นการฆ่าตัวตาย แต่วันต่อมาก็เขียนใหม่ว่าน่าจะเป็นการฆาตกรรมโดยกลุ่ม “คนเกเร” ซึ่งเป็นลูกน้องของผู้อำนวยการองค์กรข่าวกรอง (Secretariat of Intelligence)

คนที่สื่อสงสัยมากที่สุดคือ Antonio “Jaime” Stiuso หมายเลข 3 ขององค์กรนี้ผู้ทำงานใกล้ชิดกับ Nisman ในการสอบสวนครั้งนี้หลักฐานชี้ว่าเขาเป็นหนึ่งในกลุ่มคนที่พูดโทรศัพท์ด้วยก่อนตายและตามหาตัวไม่เจอหลังเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นเมื่อกลางเดือนมกราคม 2015

ประธานาธิบดี Kirchner เป็นหญิงคนแรกที่ได้รับเลือกตั้งเป็นประธานาธิบดีของอาร์เจนตินา แต่เป็นประธานาธิบดีหญิงคนที่สอง (คนแรกคือ Martinez de Peron, 1974-1976 ภรรยาคนที่สองของนายพล Peron) เธอรับบัลลังก์ต่อจากสามีของเธอคือ Nestor Kirchner (เป็นประธานาธิบดีระหว่าง 2003-2007) โดยเป็นประธานาธิบดีสมัยแรก 2007-2011 และได้รับเลือกอีกเป็นสมัยสองตั้งแต่ปี 2011

รัฐบาลของเธอในปัจจุบันประสบปัญหาเศรษฐกิจหนักหน่วง ประธานาธิบดีขาดความน่าเชื่อถือเพราะมีเรื่องอื้อฉาวในการเล่นพรรคเล่นพวกและคอร์รัปชัน ตกแต่งตัวเลขและสถิติต่างๆ โดยเฉพาะที่เกี่ยวกับด้านเศรษฐกิจ รุกรานทำร้ายสื่อ ฯลฯ อาวุธสำคัญของเธอก็คือการเซ็นเซอร์และการใช้หน่วยงานเก็บภาษีเป็นเครื่องมือข่มขู่

Nisman เป็นอัยการผู้มีความกล้าหาญและพูดอยู่เสมอในสาธารณะว่าเขาอาจถูกฆ่าตายเมื่อใดก็ได้เพราะคดีที่เขาทำอยู่นี้เป็นอาชญากรรมหรือคอร์รัปชันที่ร้ายแรงของภาครัฐ ซึ่งเกี่ยวพันขึ้นไปถึงประธานาธิบดีและเจ้าหน้าที่ระดับสูงหลายคน

ชาวอาร์เจนตินาเชื่อว่าสไตล์ปากโป้งผ่านสื่อสาธารณะของ Nisman มีส่วนอย่างสำคัญที่ทำให้เขาถูกฆ่า เพราะก่อนหน้า 14 มกราคม ซึ่งเป็นวันที่เขาจะไปให้การกับสภาผู้แทนราษฎร เขาออกข่าวกระหน่ำข้อหาคอร์รัปชันนี้ของประธานาธิบดีและพรรคพวกต่อเนื่องกันเป็นเวลาหลายวัน

การขัดขวางกระบวนการยุติธรรม (Obstruction of Justice) ของประธานาธิบดีเป็นอาชญากรรมและเป็นคอร์รัปชันเชิงอำนาจด้วยเนื่องจากการขัดขวางนี้นำมาซึ่งประโยชน์ของตนเองและพรรคพวก ในอาร์เจนตินามีอัยการที่มีความกล้าตายและกล้าหาญทางจริยธรรมและรักความถูกต้องเป็นที่ประจักษ์หลายคนเช่นเดียวกับเกาหลีใต้ ญี่ปุ่น และประเทศพัฒนาแล้วอื่นๆ

ถ้ามีคนถามว่าคดีเอกยุทธ อัญชันบุตร เป็นคอร์รัปชันเชิงอำนาจหรือเปล่า คงตอบไม่ได้เพราะถึงปัจจุบันเรามีกันแค่คดีเก่าซึ่งคนจำนวนมากเชื่อว่ามันผิดปกติ ไว้ให้มีการยกเครื่องรื้อการสอบสวนคดีนี้ขึ้นมากันใหม่แล้วค่อยคิดตอบปัญหานี้กัน

หมายเหตุ: ตีพิมพ์ครั้งแรก คอลัมน์ “อาหารสมอง” นสพ.กรุงเทพธุรกิจ ฉบับวันอังคารที่ 16 ก.พ. 2558