ผู้เขียนเชื่อว่า มีเพียง “มโนทัศน์เน้นคน” เท่านั้น ที่จะเอื้อให้การพัฒนาสมาร์ทซิตี้เป็นไปในทิศทางที่ถูกต้อง ยั่งยืน และสร้างประโยชน์สาธารณะอย่างแท้จริง – เพราะเราจะมีเทคโนโลยีไฮโซหรือไฮเทคมากแค่ไหนก็ไร้ประโยชน์ ถ้าหากมันไม่ตอบโจทย์ประชาชนส่วนใหญ่ ผู้ใช้ชีวิตอยู่ในเมือง
สื่อหลายค่ายกำลังหาทางลดต้นทุน ลดภาระของนักข่าว และ/หรือลดข้อครหาที่ว่าข่าวบางชิ้นเขียนด้วยอคติ ลำเอียง หรือไม่สนใจที่จะแยกแยะระหว่าง “ข้อเท็จจริง” กับ “ความเห็น” อย่างชัดเจน โดย 4-5 ปีที่ผ่านมา การใช้ซอฟต์แวร์และ AI เป็น “ตัวช่วย” หรือถึงขั้นเป็น “ตัวแทน” นักข่าว ในกระบวนการผลิตข่าวเริ่มไม่ใช่เรื่องแปลกในวงการสื่ออีกต่อไป
ชั่วโมงนี้ที่ “นาฬิกาเพื่อน” กลายเป็นประเด็นร้อนฉ่าในสังคมไทย ท้าทายเก้าอี้นายพลในคณะเผด็จการทหาร ระดับ “พี่ใหญ่แห่งบูรพาพยัคฆ์” คงไม่มี “สื่อพลเมือง” คนไหนที่มีอิทธิพลในสังคม และคนติดตามมากกว่าคุณ “เดวิด” แอดมินเพจ CSI LA บนเฟซบุ๊ก ผู้จุดประกายเรื่องนาฬิกา
ทุกวันนี้คนจำนวนมากไม่เรียกตัวเองว่า “สื่อพลเมือง” แต่ทำงานของสื่อพลเมืองด้วยการใช้มือถือบันทึกเหตุการณ์ต่างๆ รอบตัว และเผยแพร่มันผ่านโซเชียลมีเดีย พวกเขาจำนวนมากไปในที่ที่นักข่าวอาชีพไม่เข้าไปหรือเข้าไม่ถึง เผยแพร่ข้อมูลที่หาจากที่อื่นไม่ได้อย่างฉับไวกว่าสื่อกระแสหลัก
คำถามที่ท้าทายสำหรับทีมข่าวของเวิร์คพอยท์วันนี้อยู่ที่ว่า ทีมข่าวจะ leverage หรือใช้ประโยชน์จากความดังและความเชี่ยวชาญของแบรนด์ที่ “เด่นเรื่องบันเทิง” ได้หรือไม่ อย่างไร และเนื้อหาข่าวที่ผลิตนั้นจะสามารถรักษาคุณค่าของความเป็น “ข่าว” (ความเป็นภววิสัย ถูกต้อง เที่ยงตรง เป็นประโยชน์สาธารณะ แยกแยะอย่างชัดเจนระหว่างข้อเท็จจริงกับความเห็น ฯลฯ) ได้มากน้อยเพียงใด กับแบรนด์ที่ขึ้นชื่อเรื่องตลกและบันเทิง ต้องทำแต่ “ข่าวชาวบ้าน” (ข่าวอาชญากรรม ใต้เตียงดารา ไสยศาสตร์ ฯลฯ) เท่านั้นหรือไม่เพื่อให้ตรงกับแบรนด์?
ย้อนไปเมื่อสี่ปีก่อน ในปี ค.ศ. 2013 เจฟ เบซอส (Jeff Bezos) มหาเศรษฐีนักธุรกิจ ผู้บุกเบิก Amazon.com จากร้านหนังสือออนไลน์ที่ขยายกลายเป็นเว็บขายสินค้าทุกชนิดที่ใหญ่เป็นอันดับต้นๆ ของโลก ทำให้โลกตะลึงด้วยการควักเงินส่วนตัวถึง 250 ล้านเหรียญสหรัฐ ซื้อกิจการของ Washington Post ในยุคที่หนังสือพิมพ์เก่าแก่ค่ายนี้ประสบปัญหาทางการเงินอย่างรุนแรง ไม่ต่างจากสื่ออีกจำนวนนับไม่ถ้วน
ผ่านมาหนึ่งปี “กลยุทธ์ 2020” ของ NYT ดูจะกำลังไปได้สวย ล่าสุดในการแถลงผลประกอบการประจำไตรมาสสองของปี 2017 NYT รายงานว่ามีฐานผู้สมัครสมาชิกดิจิทัลกว่า 2 ล้านราย ทำรายได้จากค่าสมัครสมาชิกเวอร์ชั่นออนไลน์มากถึง 83 ล้านเหรียญสหรัฐ แซงหน้ารายได้จากค่าโฆษณาฉบับสิ่งพิมพ์ (77 ล้านเหรียญสหรัฐ) เป็นครั้งแรกในประวัติศาสตร์ค่าย
New York Times เชื่อว่า การเน้น “สร้างข่าวบนฐานการทำธุรกิจ” นั้นอาจทำให้สื่อมีเงินมาต่อลมหายใจได้ก็จริง แต่เงินนั้นได้มาก็ไม่ยั่งยืน เพราะสื่อจะสูญเสียความน่าเชื่อถือไปเรื่อยๆ แต่ถ้าเน้น “สร้างธุรกิจจากฐานการทำข่าว” ทดลองโมเดลหารายได้ใหม่ๆ ไปเรื่อยๆ สักวันหนึ่งก็น่าจะเจอส่วนผสมของช่องทางการหารายได้ที่เหมาะสมกับตัวเอง โดยไม่บั่นทอน “คุณภาพ” ของข่าวที่ทำ เพื่อรักษาความน่าเชื่อถือจากประชาชนคนเสพสื่อ
เดอะอีสานเรคคอร์ดมีวัตถุประสงค์ที่ชัดเจนตั้งแต่แรก คือ นำเสนอข่าวคราวจากอีสาน โดยเฉพาะมุมมองและความรู้สึกนึกคิดของคนอีสานจริงๆ (ไม่ใช่มุมมองที่ถูกกรองผ่านแว่นอันอาจมีอคติของนักข่าวจากเมืองหลวง) รวมถึงขบวนการเคลื่อนไหวพิทักษ์ประชาธิปไตยในภูมิภาคนี้ด้วย
ในบรรดาสื่ออิสระออนไลน์ในอเมริกาทั้งหมดที่เน้นการทำข่าวสืบสวนสอบสวนหรือ “ข่าวเจาะ” Texas Tribune แทบจะเป็นเจ้าเดียวเท่านั้นที่มีความยั่งยืนทางการเงินและกำลังเติบโตอย่างมั่นคง ภายในเวลาเพียง 7 ปี นับจากก่อตั้งในปี 2010 ทีมงานเพิ่มจาก 12 เป็น 51 คน ในจำนวนนี้ราวครึ่งหนึ่งหรือ 23 คน เป็นนักข่าวภูมิภาค เน้นทำข่าวการเมืองและข่าวอื่นที่เกี่ยวกับประเด็นสาธารณะในมลรัฐเท็กซัส
