สื่อหลายค่ายกำลังหาทางลดต้นทุน ลดภาระของนักข่าว และ/หรือลดข้อครหาที่ว่าข่าวบางชิ้นเขียนด้วยอคติ ลำเอียง หรือไม่สนใจที่จะแยกแยะระหว่าง “ข้อเท็จจริง” กับ “ความเห็น” อย่างชัดเจน โดย 4-5 ปีที่ผ่านมา การใช้ซอฟต์แวร์และ AI เป็น “ตัวช่วย” หรือถึงขั้นเป็น “ตัวแทน” นักข่าว ในกระบวนการผลิตข่าวเริ่มไม่ใช่เรื่องแปลกในวงการสื่ออีกต่อไป
ชั่วโมงนี้ที่ “นาฬิกาเพื่อน” กลายเป็นประเด็นร้อนฉ่าในสังคมไทย ท้าทายเก้าอี้นายพลในคณะเผด็จการทหาร ระดับ “พี่ใหญ่แห่งบูรพาพยัคฆ์” คงไม่มี “สื่อพลเมือง” คนไหนที่มีอิทธิพลในสังคม และคนติดตามมากกว่าคุณ “เดวิด” แอดมินเพจ CSI LA บนเฟซบุ๊ก ผู้จุดประกายเรื่องนาฬิกา
ทุกวันนี้คนจำนวนมากไม่เรียกตัวเองว่า “สื่อพลเมือง” แต่ทำงานของสื่อพลเมืองด้วยการใช้มือถือบันทึกเหตุการณ์ต่างๆ รอบตัว และเผยแพร่มันผ่านโซเชียลมีเดีย พวกเขาจำนวนมากไปในที่ที่นักข่าวอาชีพไม่เข้าไปหรือเข้าไม่ถึง เผยแพร่ข้อมูลที่หาจากที่อื่นไม่ได้อย่างฉับไวกว่าสื่อกระแสหลัก
คำถามที่ท้าทายสำหรับทีมข่าวของเวิร์คพอยท์วันนี้อยู่ที่ว่า ทีมข่าวจะ leverage หรือใช้ประโยชน์จากความดังและความเชี่ยวชาญของแบรนด์ที่ “เด่นเรื่องบันเทิง” ได้หรือไม่ อย่างไร และเนื้อหาข่าวที่ผลิตนั้นจะสามารถรักษาคุณค่าของความเป็น “ข่าว” (ความเป็นภววิสัย ถูกต้อง เที่ยงตรง เป็นประโยชน์สาธารณะ แยกแยะอย่างชัดเจนระหว่างข้อเท็จจริงกับความเห็น ฯลฯ) ได้มากน้อยเพียงใด กับแบรนด์ที่ขึ้นชื่อเรื่องตลกและบันเทิง ต้องทำแต่ “ข่าวชาวบ้าน” (ข่าวอาชญากรรม ใต้เตียงดารา ไสยศาสตร์ ฯลฯ) เท่านั้นหรือไม่เพื่อให้ตรงกับแบรนด์?
ย้อนไปเมื่อสี่ปีก่อน ในปี ค.ศ. 2013 เจฟ เบซอส (Jeff Bezos) มหาเศรษฐีนักธุรกิจ ผู้บุกเบิก Amazon.com จากร้านหนังสือออนไลน์ที่ขยายกลายเป็นเว็บขายสินค้าทุกชนิดที่ใหญ่เป็นอันดับต้นๆ ของโลก ทำให้โลกตะลึงด้วยการควักเงินส่วนตัวถึง 250 ล้านเหรียญสหรัฐ ซื้อกิจการของ Washington Post ในยุคที่หนังสือพิมพ์เก่าแก่ค่ายนี้ประสบปัญหาทางการเงินอย่างรุนแรง ไม่ต่างจากสื่ออีกจำนวนนับไม่ถ้วน
ผ่านมาหนึ่งปี “กลยุทธ์ 2020” ของ NYT ดูจะกำลังไปได้สวย ล่าสุดในการแถลงผลประกอบการประจำไตรมาสสองของปี 2017 NYT รายงานว่ามีฐานผู้สมัครสมาชิกดิจิทัลกว่า 2 ล้านราย ทำรายได้จากค่าสมัครสมาชิกเวอร์ชั่นออนไลน์มากถึง 83 ล้านเหรียญสหรัฐ แซงหน้ารายได้จากค่าโฆษณาฉบับสิ่งพิมพ์ (77 ล้านเหรียญสหรัฐ) เป็นครั้งแรกในประวัติศาสตร์ค่าย
New York Times เชื่อว่า การเน้น “สร้างข่าวบนฐานการทำธุรกิจ” นั้นอาจทำให้สื่อมีเงินมาต่อลมหายใจได้ก็จริง แต่เงินนั้นได้มาก็ไม่ยั่งยืน เพราะสื่อจะสูญเสียความน่าเชื่อถือไปเรื่อยๆ แต่ถ้าเน้น “สร้างธุรกิจจากฐานการทำข่าว” ทดลองโมเดลหารายได้ใหม่ๆ ไปเรื่อยๆ สักวันหนึ่งก็น่าจะเจอส่วนผสมของช่องทางการหารายได้ที่เหมาะสมกับตัวเอง โดยไม่บั่นทอน “คุณภาพ” ของข่าวที่ทำ เพื่อรักษาความน่าเชื่อถือจากประชาชนคนเสพสื่อ
เดอะอีสานเรคคอร์ดมีวัตถุประสงค์ที่ชัดเจนตั้งแต่แรก คือ นำเสนอข่าวคราวจากอีสาน โดยเฉพาะมุมมองและความรู้สึกนึกคิดของคนอีสานจริงๆ (ไม่ใช่มุมมองที่ถูกกรองผ่านแว่นอันอาจมีอคติของนักข่าวจากเมืองหลวง) รวมถึงขบวนการเคลื่อนไหวพิทักษ์ประชาธิปไตยในภูมิภาคนี้ด้วย
ในบรรดาสื่ออิสระออนไลน์ในอเมริกาทั้งหมดที่เน้นการทำข่าวสืบสวนสอบสวนหรือ “ข่าวเจาะ” Texas Tribune แทบจะเป็นเจ้าเดียวเท่านั้นที่มีความยั่งยืนทางการเงินและกำลังเติบโตอย่างมั่นคง ภายในเวลาเพียง 7 ปี นับจากก่อตั้งในปี 2010 ทีมงานเพิ่มจาก 12 เป็น 51 คน ในจำนวนนี้ราวครึ่งหนึ่งหรือ 23 คน เป็นนักข่าวภูมิภาค เน้นทำข่าวการเมืองและข่าวอื่นที่เกี่ยวกับประเด็นสาธารณะในมลรัฐเท็กซัส
The Matter คล้ายกับ VICE ตรงที่นำเสนอข่าวและเนื้อหาต่างๆ อย่าง ‘โดนใจ’ คนรุ่นมิลเลนเนียล รวมถึงรุ่นอื่นๆ ที่ชอบเนื้อหาแนวนี้ ตั้งแต่รูปแบบ (กราฟฟิกประกอบสวยๆ ประกอบเนื้อหาทุกชิ้น เตะตาตั้งแต่แรกพบ และวิธีเขียนแบบเป็นกันเอง สนุก) การเลือกเนื้อหา (ตั้งแต่ประเด็น ‘ปัจเจก’ มาก อย่างเช่นวิธีหางาน ชีวิตรัก การแบ่งเวลา ฯลฯ ไปจนถึงประเด็นสังคมใหญ่ๆ และเรื่องราวแวดล้อมการใช้ชีวิตของคนรุ่นใหม่ เช่น เกม เทคโนโลยี การขนส่งสาธารณะ วัฒนธรรมไอดอล ฯลฯ) ไปจนถึง ‘น้ำเสียง’ (เนื้อหาหลายชิ้นรวมถึงสไตล์ภาพประกอบมีลักษณะ ‘แซะ’ หรือล้อเลียนผู้มีอำนาจ หน่วยงานราชการ ฯลฯ อย่างทีเล่นทีจริง)
