รายงานโดย ปรีดี บุญซื่อ
เมื่อวันที่ 21-23 มิถุนายนที่ผ่านมา กระทรวงมหาดไทย และบริษัทธุรกิจชั้นนำของซาอุดีอาระเบีย ได้จัดงานเทศกาลตามศูนย์การค้าในเมืองสำคัญๆ งานเทศกาลนี้มีชื่อว่า “ขอให้มั่นใจ และก้าวออกมาขับ” เพื่อให้บรรดาผู้หญิงในซาอุฯ ได้ทดสอบกิจกรรมต่างๆ ที่เกี่ยวกับการขับรถยนต์ งานเทศกาลนี้ จัดขึ้นก่อนที่จะมีการยกเลิกการห้ามผู้หญิงขับรถยนต์ ที่จะมีผลตั้งแต่ 24 มิถุนายนเป็นต้นไป
งานเทศกาลขับรถยนต์ดังกล่าว แบ่งเป็น 5 ส่วน คือ ความปลอดภัย การทำงานของรถยนต์ การฝึกขับโดยเครื่องจำลอง (simulator) วิธีการจอดรถ และการขับบรรทุกสิ่งของ ผู้จัดงานคนหนึ่งบอกกับ arabnews.com ว่า การเข้าใจเรื่องพื้นฐานการขับรถ สำคัญกว่าการขับ เพราะจะทำให้สิ่งอื่นๆ ต่อมากลายเป็นเรื่องที่ง่ายขึ้น
เมื่อเดือนกันยายน 2017 กษัตริย์ซัลมานประกาศนโยบายการยกเลิกข้อห้ามดังกล่าว ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของการปฏิรูปประเทศ ที่ในเดือนเมษายน 2016 เจ้าชายโมฮัมหวัด บิน ซัลมาน มกุฎราชกุมาร ได้เสนอแผนการที่เรียกว่า “วิสัยทัศน์ 2030” วิสัยทัศน์นี้ต้องการสร้างภาพลักษณ์ใหม่ของซาอุฯ ผ่อนคลายข้อห้ามทางสังคม และสร้างซาอุฯ ให้กลายเป็นมหาอำนาจการลงทุนอีกแห่งหนึ่งของโลก
วันแห่งอิสรภาพ
หน่วยงานดูแลการจราจรในซาอุฯ รายงานว่า หลังเที่ยงคืนของวันที่ 23 มิถุนายน เหตุการณ์ต่างๆ บนท้องถนนเป็นไปตามปกติ ในเช้าวันที่ 24 มิถุนายน ตำรวจจราจรมอบดอกกุหลาบให้กับคนขับรถที่เป็นผู้หญิง บริษัทประกันภัยรถยนต์ได้จ้างและฝึกอบรมพนักงานผู้หญิง เพื่อจัดการกรณีอุบัติเหตุที่คนขับที่เป็นผู้หญิง รวมทั้งหน่วยงานจราจรของรัฐ ก็มีการจ้างผู้หญิงมาทำงานด้านจราจร
การยกเลิกข้อห้ามผู้หญิงขับรถยนต์ รวมถึงการยกเลิกข้อห้ามการขับจักรยานยนต์ ผู้หญิงซาอุฯ บางคนกล่าวว่า ต้องการขับรถจักรยานยนต์มากกว่ารถยนต์ เพราะเร็วกว่า ไม่ลำบากในการจอด แล้วยังทำให้ตัวเองรู้สึกมีอิสระและทันสมัย รถจักรยานยนต์ที่ได้รับความนิยม คือ ฮาร์เลย์ เดวิดสัน เพราะเป็นรถที่ออกแบบเฉพาะ แข็งแรง และหรูหรา บริษัทฮาร์เลย์ฯ ในซาอุฯ ก็กล่าวว่า ในอนาคต อาจจะจัดงานแรลลี่จักรยานยนต์เฉพาะสำหรับผู้หญิงซาอุฯ
สู่สังคมที่ทุกคนมีส่วนร่วม
การห้ามผู้หญิงขับรถยนต์ เคยเป็นสัญลักษณ์การเอาเปรียบทางเพศ การยกเลิกข้อห้ามจะช่วยดึงการลงทุนต่างประเทศ การที่ผู้หญิงคล่องตัวที่จะเดินทางไปไหนมาไหน จะช่วยให้รัฐบาลซาอุฯ สามารถบรรลุเป้าหมายการจ้างงานผู้หญิงเพิ่มขึ้นอีก 30% ในปี 2030 บริษัทวิจัย PwC ก็คาดการณ์ว่า ในปี 2020 ผู้หญิงซาอุฯ ราวๆ 3 ล้านคน หรือ 20% ของผู้หญิงทั้งหมด จะขับรถยนต์ แม้ว่าค่าเรียนขับรถยนต์สำหรับผู้หญิงจะสูงกว่าผู้ชายถึง 6 เท่า
ทุกวันนี้ มีคนขับรถยนต์ชาวต่างชาติในซาอุฯ กว่า 1 ล้านคน เมื่อผู้หญิงสามารถขับรถยนต์ได้ จะทำให้ซาอุฯ ประหยัดเงินได้ปีหนึ่ง 9-12 พันล้านริยาล นอกจากนี้ ยังช่วยสร้างโอกาสใหม่ในการทำงานให้กับผู้หญิง นายลูกา เฟอร์รารี (Luca Ferrari) เอกอัครราชทูตอิตาลี ประจำซาอุฯ ก็กล่าวว่า “การให้อำนาจแก่สตรีเป็นก้าวสำคัญที่จะนำไปสู่สังคมที่ทุกคนมีส่วนร่วม (inclusive) และการเติบโตทางเศรษฐกิจที่สมดุล”
การอนุญาตให้ผู้หญิงขับรถยนต์ได้ จะช่วยเพิ่มผลิตภาพของเศรษฐกิจซาอุฯ ที่ผ่านมา บรรดานายจ้างยอมรับว่า ลูกจ้างชายสามารถหยุดงานชั่วคราว เพื่อขับรถยนต์ให้ผู้หญิงในครอบครัวไปงานนัดหมายหรือธุระต่างๆ แต่สภาพการจ้างงานของประเทศจะเปลี่ยนไปเมื่อผู้หญิงสามารถขับรถยนต์ได้เอง ที่ผ่านมา ผู้หญิงซาอุฯ จำนวนมากต้องทำงานที่ได้ค่าจ้างต่ำลงเพราะไม่สามารถขับรถยนต์ การให้อำนาจแก่สตรีจึงเป็นปัจจัยสำคัญในการส่งเสริมความก้าวหน้าด้านอาชีพของผู้หญิง
อคติทางเพศยังแรง
The New York Times รายงานว่า ในระยะ 40 ปีที่ผ่านมา โรงเรียนของรัฐบาลและองค์กรศาสนาในซาอุฯ จะสอนว่า สมองของผู้หญิงเล็กกว่าผู้ชาย ทำให้ไม่สามารถประมูลผลข้อมูลที่ซับซ้อน ผู้หญิงที่ท้องแล้วขับรถยนต์อาจจะทำให้แท้งลูก แต่แล้วเกิดอะไรขึ้นเมื่อรัฐบาลเปลี่ยนนโยบายทันทีทันใด โดยให้ผู้หญิงสามารถขับรถได้
คนซาอุฯ หลายคนกำลังประเมินสภาพความจริงใหม่ที่เกิดขึ้นในวันอาทิตย์ที่ผ่านมา ซึ่งเป็นวันแรกของการยกเลิกสิ่งที่เคยเป็นข้อห้ามสำคัญของประเทศ และก็ไม่ชัดเจนว่าในวันแรกนี้ มีผู้หญิงซาอุฯ จำนวนมากน้อยเพียงไรที่ขับรถยนต์ออกไปฉลองเสรีภาพ หน่วยงานรัฐบาลกล่าวว่า ในวันแรก ผู้หญิงซาอุฯ ที่มีใบขับขี่มีจำนวนหลายร้อยคน ความล่าช้าของระบบราชการ ทำให้ผู้หญิงหลายหมื่นคนยังไม่ได้ใบขับขี่ในวันแรกของประวัติศาสตร์
แต่การอนุญาตให้ผู้หญิงขับรถยนต์ได้ก็สร้างความกังวลแก่หลายครอบครัว สำหรับครอบครัวคนชั้นกลางที่ลูกสาวได้ไปศึกษาและทำงานในต่างประเทศ ผลกระทบจะเป็นเรื่องทางจิตวิทยา สำหรับผู้หญิงซาอุฯ ที่เคยไปศึกษาในต่างประเทศ หลายคนยังไม่มีแผนที่จะขับรถยนต์ทันที แม้ว่าตัวเองจะมีใบขับขี่จากสหรัฐฯ หรือประเทศอื่น
แต่สำหรับครอบครัวคนชั้นล่างลงมา ที่หาเช้ากินค่ำ การที่ผู้หญิงในครอบครัวจะขับรถยนต์ ดูจะเป็นเรื่องที่ไกลเกินเอื้อม ค่าเรียนขับรถยนต์สูงถึง 3,000 ริยาล หรือ 800 ดอลลาร์สหรัฐฯ คนซาอุฯ ส่วนใหญ่เติบโตขึ้นมาในสังคมที่กำหนดให้มีการดำรงชีวิตแบบอย่างเข้มงวด ตามความเชื่อของนิกายวะห์ฮาบี (Wahhabi) คนขับแท็กซี่ในเมืองรียาดบอกกับ New York Times ว่า เขาจะไม่อนุญาตให้ผู้หญิงในครอบครัวขับรถยนต์ “ผมเชื่อฟังในสิ่งที่เจ้าหน้าที่บอกเรา และยินดีที่คนอื่นจะมีทางเลือก แต่ชีวิตเราดีอยู่แล้ว ในแบบที่ผ่านมา”
เอกสารประกอบ
Start your engines, a special edition, 24 June 2018, arabnews.com
Saudi women can now drive. Overcoming beliefs on gender will be hard, Margaret Coker, 24 June 2018, The New York Times.
ข่าวหรือบทความที่เกี่ยวข้อง
