ThaiPublica > เกาะกระแส > เกมแย่งตลาดมือถือ จุดเดือดประมูลคลื่น 900

เกมแย่งตลาดมือถือ จุดเดือดประมูลคลื่น 900

17 ธันวาคม 2015


ประวิทย์ ลี่สถาพรวงศา

กรรมการกิจการกระจายเสียง กิจการโทรทัศน์ และกิจการโทรคมนาคมแห่งชาติ

คลื่น900
ราคาประมูลคลื่นความถี่ 900 MHz ทะลุ 1.2 แสนล้านบาท ไปเรียบร้อยแล้วในการประมูล วันที่สี่ (18 ธันวาคม 2558)

จากการเคาะราคาอย่างต่อเนื่อง จนเข้าสู่วันที่สาม (17 ธ.ค. 2558) ของการประมูลคลื่นความถี่ย่าน 900 MHz ซึ่งผู้ร่วมประมูลยังอยู่ครบทั้ง 4 ราย ชี้ให้เห็นว่าทุกรายจริงจังกับการประมูล แม้ว่าราคาประมูลจะสูงกว่าระดับราคาปกติแล้วก็ตาม การคาดการณ์ว่า จะมีการเคาะเพื่อดันราคาต้นทุนของคู่แข่งจนถึงระดับราคาหนึ่ง แล้วผู้ดันราคาจะถอยออกจากการประมูล จึงไม่สามารถอธิบายการต่อสู้ในระดับราคาที่สูงกว่าปกติได้

เพราะหากไม่ต้องการคลื่น แต่ต้องการดันราคาเท่านั้น การดันราคาในระดับสูงกว่าปกติอย่างต่อเนื่อง แล้วเกิดความผิดพลาดในการถอย ผู้ดันราคาอาจต้องรับชะตากรรมอันไม่พึงประสงค์เสียเอง

จึงสรุปได้แต่เพียงว่า ทั้ง 4 รายต้องการประมูลอย่างแท้จริง คำอธิบายที่เป็นไปได้คือ

รายใหม่ ต้องการเข้าสู่ตลาดในทุกระดับราคา ซึ่งโดยปกติรายใหม่จะมีต้นทุนโครงข่ายสูงกว่ารายเก่าที่มีต้นทุนโครงข่ายเดิม และยังต้องทำการตลาดใหม่หมด ในขณะที่รายเก่ามีลูกค้าเดิมมีส่วนแบ่งการตลาดเป็นฐานในการสร้างรายได้ที่แน่นอนอยู่แล้ว สถานการณ์นี้คำอธิบายที่เป็นไปได้มากที่สุด คือ รายใหม่มีความร่วมมือเป็นพันธมิตรกับรายเก่าบางรายอย่างไม่เปิดเผย และหากชนะประมูล อาจมีการใช้โครงสร้างพื้นฐานร่วมกัน มีการโรมมิ่งบริการกัน จะทำให้ลดต้นทุนส่วนโครงข่ายไปได้ไม่น้อย และอาจมีการขายส่งบริการระหว่างกันทำให้ลดภาระในการทำตลาดใหม่ทั้งหมด

รายเก่าอันดับ 1 ที่มีคลื่นในมือน้อยลง หลังการสิ้นสุดสัมปทาน คลื่นความถี่ย่าน 1800 MHz และ 900 MHz ที่ผ่านมา ก็ต้องการคลื่นเพิ่มเพื่อรองรับความต้องการใช้งานที่เพิ่มขึ้น เพราะแม้จะชนะประมูลก็ยังมีคลื่นไม่เท่าที่มีอยู่ จึงต้องรักษาส่วนแบ่งการถือครองคลื่น เพื่อรักษาส่วนแบ่งตลาด ในทุกระดับราคาเช่นกัน

รายเก่าอันดับ 2 ที่มีคลื่นในมือมากแต่มีอายุสัมปทานเหลือเพียง 3 ปี หากไม่ได้คลื่นใหม่ และในอนาคตไม่สามารถหาคลื่นมาทดแทนคลื่นที่หมดอายุ ก็จะเกิดความเสี่ยงที่จะต้องออกจากตลาดมือถืออย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ เพราะปริมาณคลื่นความถี่ย่าน 2100 MHz ที่เหลืออยู่ไม่เพียงพอที่จะรองรับลูกค้าหลายสิบล้านรายที่ใช้เน็ตความเร็วสูงผ่านมือถือ ที่นับวันที่แต่จะขยายตัว จึงต้องวางเดิมพันวันนี้ เพื่อหลีกเลี่ยงความลำบากในวันข้างหน้า นอกจากนี้ภาระส่วนแบ่งรายได้ใต้ระบบสัมปทานก็เป็นต้นทุนที่สูงกว่าค่าธรรมเนียมรายปีภายใต้ระบบใบอนุญาตจากการประมูลหลายเท่าตัว ความแตกต่างในการแข่งขันข้ามระบบดังกล่าว จึงต้องหาทางออกโดยเข้าสู่ระบบใบอนุญาตให้เร็วที่สุด

รายเก่าอันดับ 3 มีคลื่นในมือมากและมีอายุการใช้งานนาน แต่หากต้องการไต่อันดับ การสะสมคลื่นความถี่เพิ่มเป็นปัจจัยสำคัญ แต่การประมูลนี้จะเป็นการยิงปืนนัดเดียวที่ได้นกสองตัว เพราะนอกจากจะได้คลื่นเพิ่ม คือกันรายใหม่ไม่ให้เข้าสู่ตลาด และบีบรายเก่าที่คลื่นความถี่เหลืออายุไม่นานออกจากตลาด ราคาที่ประมูลจึงรวมถึงกำไรสองต่อจากกระสุนนัดเดียว ทำให้ยอมประมูลในระดับราคาที่สูงกว่าปกติ

และที่สำคัญ วิธีการแบ่งงวดการชำระค่าคลื่นความถี่เป็นตัวหนุนให้ราคาไปต่อได้อีก

เพราะปกติ กสทช. จะนำราคาชนะประมูลคลื่นมาเป็นตัวตั้ง และกำหนดว่า ให้จ่ายทันที 50% ในงวดแรก และผ่อนจ่ายงวดละ 25% ในงวดที่สองและสาม ดังนั้น หากประมูลแรง ก็ต้องหาเงินมาจ่ายมากขึ้นทันที กระทบต่อกระแสเงินสดและปริมาณหนี้หลังการประมูลทันที

แต่การประมูลคลื่น 900 กสทช. กำหนดให้ชำระค่าคลื่นงวดแรกประมาณ 8,000 ล้านบาท และ ผ่อนงวดละ 4,000 ล้านบาทในงวดที่สองและสาม ไม่ว่าราคาประมูลจะสูงขึ้นไปเพียงใด (ซึ่งเป็นเม็ดเงินที่ต่ำกว่าค่างวดของคลื่นความถี่ย่าน 1800 MHz เสียอีก) ส่วนราคาคลื่นที่เหลือให้นำมาชำระในงวดที่สี่ ผู้ประมูลต่างเชื่อว่าจะนำคลื่นไปทำกำไรเพื่อนำมาชำระค่าคลื่นงวดที่สี่ได้ไม่ยาก จึงกระทบกระแสเงินสดและปริมาณหนี้ต่ำกว่าการประมูลคลื่นความถี่ย่าน 1800 MHz อย่างชัดเจน ราคาประมูลจึงไหลขึ้นอย่างต่อเนื่อง และในทางทฤษฎียังไหลต่อได้อีกโดยผลประกอบการอยู่เหนือเส้นขาดทุน

หากกังวลว่า ถ้าประมูลแรง แล้วชักดาบงวดที่สี่ เนื่องจากธุรกิจไม่ประสบความสำเร็จจะเป็นไปได้มากน้อยเพียงใด ก็ต้องย้ำว่า แต่ละรายมีโมเดลธุรกิจในหัวเรียบร้อยแล้ว ซึ่งธุรกิจโทรศัพท์มือถือเป็นตลาดเก่าที่เสถียรและมีอัตราเติบโตต่อเนื่อง การคาดการณ์ตลาดจึงแม่นยำกว่าธุรกิจทีวีดิจิทอลที่มีจำนวนสถานีเกิดใหม่มากมายหลายสิบสถานี เป็นตลาดใหม่ในประเทศ แต่เป็นขาลงของตลาดโลก ทำให้การคาดการณ์ตลาดทีวีดิจิตอลคลาดเคลื่อนได้สูงมาก

และที่สำคัญ รายใดที่ชักดาบงวดที่สี่ จะส่งผลให้ต้องออกจากตลาดโทรศัพท์มือถือทุกระบบอย่างถาวร และจะติดบัญชีดำไม่สามารถกลับเข้าสู่ตลาดได้อีกครั้งหนึ่ง การชักดาบจึงเป็นเหตุการณ์ที่ไม่น่าจะเกิดได้จริง

ณ วินาทีนี้ ราคาประมูลคลื่นความถี่ย่าน 900 MHz ยังไม่แพงเกินไป และยังไม่ถึงระดับราคาที่ไร้เหตุผล หรือเสี่ยงต่อการล้มเหลวทางธุรกิจแต่อย่างใด เพราะแต่ละรายต้องการผลประโยชน์หลายประการจากกระสุน คลื่นความถี่ย่าน 900 MHz นัดเดียว