ThaiPublica > ประเด็นสืบสวน > ผ่างบพีอาร์รัฐบาล 8 ปี 6 นายกรัฐมนตรี ยอดทะลุ 1,200 ล้าน ส่วนใหญ่ใช้ “ซื้อสื่อ” 90% จัดจ้างวิธีพิเศษ

ผ่างบพีอาร์รัฐบาล 8 ปี 6 นายกรัฐมนตรี ยอดทะลุ 1,200 ล้าน ส่วนใหญ่ใช้ “ซื้อสื่อ” 90% จัดจ้างวิธีพิเศษ

11 สิงหาคม 2015


ชุมชนพอเพียง
โครงการเศรษฐกิจพอเพียงเพื่อยกระดับชุมชน หรือ “โครงการชุมชนพอเพียง” สมัยรัฐบาลนายอภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ ต้องมีการใช้งบพีอาร์ของ สปน. ถึง 11 ครั้ง รวมเป็นเงิน 64 ล้านบาท ส่วนหนึ่งอาจเป็นเพราะโครงการนี้ถูกวิพากษ์วิจารณ์เรื่องความโปร่งใส

เมื่อต้องการตรวจสอบการใช้งบโฆษณาประชาสัมพันธ์ หรือ “งบพีอาร์” ของรัฐบาล โดยเฉพาะของตัวนายกรัฐมนตรี หน่วยงานที่เราพิจารณาแล้วเห็นว่าน่าจะมีส่วนเกี่ยวข้องโดยตรงมีอยู่ 2 หน่วยงาน ที่อยู่ใต้สังกัดสำนักนายกรัฐมนตรีเหมือนกัน คือ 1. สำนักงานปลัดสำนักนายกรัฐมนตรี (สปน.) และ 2. สำนักเลขาธิการนายกรัฐมนตรี (สลน.) เนื่องจากนายกฯ มักแต่งตั้งบุคคลใกล้ชิดเข้าไปกำกับดูแล 2 หน่วยงานนี้ซึ่งมีงบพีอาร์โครงการของรัฐบาลอยู่จำนวนหนึ่ง

โดยบุคคลที่กำกับดูแล สปน. มักเป็นรัฐมนตรีประจำสำนักนายกฯ ระดับมือขวาของนายกฯ ซึ่งมีหน้าที่สำคัญในการบริหารงานภายในทำเนียบรัฐบาล และดูแลภาพลักษณ์ของรัฐบาล จนคล้ายเป็น “แม่บ้านทำเนียบ” ส่วนบุคคลที่กำกับดูแล สลน. โดยตรง ก็คือเลขาธิการนายกฯ ที่ในบางยุคสมัย จะมีบทบาทและบารมีมาก จนสื่อมวลชนให้ฉายาว่าเป็น “นายกฯ น้อย”

ก่อนหน้านี้สำนักข่าวไทยพับลิก้าเคยตรวจสอบงบพีอาร์รัฐบาล ที่ “ปลายทาง” คือไปดูยอดงบประมาณที่ใช้ซื้อสื่อผ่านเอเจนซี่โฆษณา แต่ครั้งนี้ เราตัดสินใจไปตรวจสอบตั้งแต่ “ต้นทาง” คือดูจากข้อมูลการจัดซื้อจัดจ้างของหน่วยงานนั้นๆ โดยตรง

ผู้สื่อข่าวเดินทางไปแสดงตัวขอใช้สิทธิตาม พ.ร.บ.ข้อมูลข่าวสารของราชการ พ.ศ. 2540 เพื่อขอข้อมูลสรุปผลการจัดซื้อจัดจ้างของทั้ง สปน. และ สลน. ย้อนหลังเป็นเวลา 10 ปี ตั้งแต่เดือนพฤษภาคม 2558 ที่ผ่านมา แต่กว่าจะได้รับข้อมูลครบถ้วนก็ใช้เวลาเกือบ 2 เดือน แม้จะได้รับความร่วมมือจากเจ้าหน้าที่ของศูนย์ข้อมูลข่าวสารของราชการทั้ง 2 หน่วยงานเป็นอย่างดี โดยเหตุที่ล่าช้า เจ้าหน้าที่อ้างว่ามาจากการที่ต้องย้ายไปปฏิบัติราชการในสถานที่อื่น ในช่วงที่เกิดวิกฤติการเมืองและมีมวลชนสีต่างๆ บุกเข้ามาปิดล้อมทำเนียบรัฐบาล จนเอกสารบางส่วนสูญหาย ต้องใช้เวลาค้นหาและรวบรวมเอกสารใหม่(คลิ๊กที่ภาพเพื่อขยาย)

ระหว่างปี 2550-2557 มีการใช้งบพีอาร์ของ สปน. สูงถึง 1,249 ล้านบาท โดยรัฐบาล น.ส.ยิ่งลักษณ์ ชินวัตร ใช้งบสูงที่สุดในปี 2556 อยู่ที่ 315 ล้านบาท
ระหว่างปี 2550-2557 มีการใช้งบพีอาร์ของ สปน. สูงถึง 1,249 ล้านบาท โดยรัฐบาล น.ส.ยิ่งลักษณ์ ชินวัตร ใช้งบสูงที่สุดในปี 2556 อยู่ที่ 315 ล้านบาท

8 ปี สปน. ใช้งบพีอาร์รวม 1,249 ล้าน

รายงานข่าวชิ้นนี้จะขอเจาะจงไปที่งบพีอาร์ของ สปน. ก่อน

สปน. เป็นหน่วยงานย่อยของสำนักนายกฯ มีภารกิจเกี่ยวกับราชการทั่วไปของผู้นำประเทศ นายกฯ หลายคนมักแต่งตั้งบุคคลใกล้ชิดเป็นรัฐมนตรีประจำสำนักนายกฯ และให้กำกับดูแลหน่วยงานนี้

จากการตรวจสอบเอกสารสรุปผลการจัดซื้อจัดจ้างของ สปน. ที่พบย้อนหลังเพียง 8 ปี คือระหว่างปี 2550-2557 ที่มีจำนวนรวมกัน 1,070 แผ่น คาบเกี่ยวระยะเวลาดำรงตำแหน่งของนายกฯ จำนวน 6 คน ประกอบด้วย พล.อ. สุรยุทธ์ จุลานนท์ นายสมัคร สุนทรเวช นายสมชาย วงศ์สวัสดิ์ นายอภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ น.ส.ยิ่งลักษณ์ ชินวัตร และ พล.อ. ประยุทธ์ จันทร์โอชา

พบว่า สปน. ได้ดำเนินโครงการพีอาร์ทั้งสิ้น 282 โครงการ รวมมูลค่า 1,249,005,674 บาท

เมื่อแยกลักษณะโครงการพีอาร์ตามวัตถุประสงค์เป็น 2 ประเภท คือ

1. การโฆษณาประชาสัมพันธ์ตามภารกิจประจำของ สปน. และหน่วยงานใต้สังกัด 18 หน่วยงาน อาทิ สำนักงานคณะกรรมการข้อมูลข่าวสารของราชการ (สขร.), สำนักงานเสริมสร้างเอกลักษณ์ของชาติ (สอช.), สำนักงานโฉนดชุมชน, สำนักงานคณะกรรมการการกระจายอำนาจให้แก่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น (สกถ.), สำนักงานนโยบายและบริหารจัดการน้ำและอุทกภัยแห่งชาติ (สบอช.) ฯลฯ หรืออาจเรียกว่า “งบพีอาร์ประจำ”

2. การโฆษณาประชาสัมพันธ์ตามนโยบายของรัฐบาลในช่วงเวลานั้นๆ ที่อยู่นอกเหนือภารกิจประจำของ สปน. และหน่วยงานใต้สังกัด อาทิ โครงการเศรษฐกิจพอเพียงเพื่อยกระดับชุมชนของรัฐบาลนายอภิสิทธิ์ โครงการสร้างภาพลักษณ์ประเทศ Modern Thailand ของรัฐบาล น.ส.ยิ่งลักษณ์ ชินวัตร โครงการค่านิยม 12 ประการ ของ พล.อ. ประยุทธ์ หรืออาจเรียกว่า “งบพีอาร์ตามนโยบาย”

ก็จะพบว่า “งบพีอาร์ตามนโยบาย” ที่มีจำนวน 48 โครงการ รวมมูลค่า 893.99 ล้านบาท มีมูลค่ารวมสูงกว่า “งบพีอาร์ประจำ” ที่มีจำนวน 234 โครงการ รวมมูลค่า 355.01 ล้านบาท เกือบสองเท่าครึ่ง

และเมื่อแบ่งลักษณะการใช้งบพีอาร์ สูงสุดคือจ้างซื้อสื่อ 30 โครงการ รวมมูลค่า 662.79 ล้านบาท ตามมาด้วยจ้างผลิตสื่อ 215 โครงการ รวมมูลค่า 292.56 ล้านบาท จ้างจัดอีเว้นต์ 22 โครงการ รวมมูลค่า 180.99 ล้านบาท และจ้างเหมาผลิตสื่อและซื้อสื่อ 15 โครงการ รวมมูลค่า 112.65 ล้านบาท

ModernThailand1
แคมเปญ Modern Thailand สมัยรัฐบาล น.ส.ยิ่งลักษณ์ ชินวัตร เป็นโครงการโฆษณาประชาสัมพันธ์ของ สปน. ที่ใช้งบสูงที่สุด โดยใช้งบรวมกันถึง 355 ล้านบาท มีคู่สัญญาคือ บริษัท เวิร์บ จำกัด ที่มาภาพ: http://verb.co.th/portfolio_page/modern-thailand/

จัดซื้อจัดจ้างวิธีพิเศษถึง 90%

ข้อค้นพบที่น่าสนใจอีกประการก็คือ ในการใช้งบพีอาร์ของ สปน. เหล่านั้น เป็นการจัดซื้อจัดจ้างด้วย “วิธีพิเศษ” ถึง 161 โครงการ จากทั้งหมด 282 โครงการ คิดเป็นมูลค่ารวมสูงถึง 1,118.44 ล้านบาท หรือคิดเป็น 90% ของโครงการโฆษณาประชาสัมพันธ์ของ สปน. ในช่วงเวลา 8 ปีที่ตรวจสอบ

จำแนกการใช้งบพีอาร์ของ สปน. ตามวิธีการจัดซื้อจัดจ้าง

– ตกลงราคา จำนวน 52 โครงการ รวมมูลค่า 54.36 ล้านบาท

– สอบราคา จำนวน 50 โครงการ รวมมูลค่า 19.55 ล้านบาท

– ประกวดราคา จำนวน 2 โครงการ รวมมูลค่า 5.31 ล้านบาท

– พิเศษ จำนวน 161 โครงการ รวมมูลค่า 1,118.44 ล้านบาท

– กรณีพิเศษ จำนวน 12 โครงการ รวมมูลค่า 8.57 ล้านบาท

– e-auction จำนวน 1 โครงการ รวมมูลค่า 3.45 ล้านบาท

– (ระบุไม่ได้) จำนวน 4 โครงการ รวมมูลค่า 39.29 ล้านบาท

แหล่งข่าวที่มีหน้าที่เกี่ยวกับการจัดซื้อจัดจ้างภายในทำเนียบรัฐบาล เปิดเผยว่า เหตุที่การใช้งบพีอาร์มักใช้การจัดซื้อจัดจ้างด้วย “วิธีพิเศษ” เนื่องจากจะสามารถดำเนินการได้เร็ว ใช้เวลาเพียงเดือนเศษเท่านั้น ต่างกับการจัดซื้อจัดจ้างด้วยวิธีปกติอื่นๆ ที่มักใช้เวลาอย่างน้อย 3 เดือน

“ส่วนจะเป็นการเปิดช่องเอื้อให้เกิดการใช้จ่ายงบอย่างไม่โปร่งใสหรือไม่ ในฐานะฝ่ายข้าราชการ หากทุกอย่างทำถูกต้องตามระเบียบก็ต้องดำเนินการไปตามขั้นตอน” แหล่งข่าวระบุ

โครงการพีอาร์ตามนโยบายซึ่งใช้งบของ สปน. ที่โดดเด่นในช่วงปี 2550-2557

– แคมเปญ Modern Thailand (รัฐบาล น.ส.ยิ่งลักษณ์ ชินวัตร) จำนวน 2 โครงการ รวมมูลค่า 355 ล้านบาท

– บริหารจัดการน้ำ (รัฐบาล น.ส.ยิ่งลักษณ์ ชินวัตร) จำนวน 8 โครงการ รวมมูลค่า 104 ล้านบาท

– ชุมชนพอเพียง (รัฐบาลนายอภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ) จำนวน 11 โครงการ รวมมูลค่า 64 ล้านบาท

– ไทยเข้มแข็ง (รัฐบาลนายอภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ) จำนวน 1 โครงการ รวมมูลค่า 49 ล้านบาท

– ภาพยนตร์สั้นค่านิยม 12 ประการ (รัฐบาล พล.อ. ประยุทธ์ จันทร์โอชา) จำนวน 1 โครงการ รวมมูลค่า 24 ล้านบาท