เมื่อวันที่ 8 สิงหาคม 2557 “สุลักษณ์ ศิวรักษ์” ได้กล่าวปิดงานเสวนา “ปฎิรูปสังคมไทย…ความท้าทายของนักธุรกิจ” โดยเครือข่ายธุรกิจเพื่อสังคมและสิ่งแวดล้อม (Social Venture Network Thailand: SVN) ว่า “ผมมีความพอใจมากที่นักธุรกิจเพื่อสังคมต้องการปฏิรูปสังคม แต่การปฏิรูปสังคมไม่ใช่ทำดีอย่างเดียว เมื่อจอมพลถนอม กิตติขจร เป็นเผด็จการ ประกาศตลอดเวลาว่า จงทำดีๆ ต่อด้วยมีศีลธรรม ถือความสัตย์ แล้วเป็นอย่างไรครับ เป็นคนที่นักศึกษาไล่ และยังทำร้ายบ้านเมืองอีก
อนึ่งวาทกรรมเรื่องความดีนั้น ผมอยากเตือนด้วยความเคารพนะครับ นักธุรกิจชั้นนำที่รวมตัวกันตั้งเป็นสโมสรโรตารี ว่าวาทกรรมอันแรกคือ service above self ผมอยากจะถาม โรตารีมีคนทำได้เช่นนั้นไหม โรตารีพบกันทุกสัปดาห์ และบริจาคเงินช่วยคนยากคนจน ให้คนยากคนจนเหล่านั้นจนต่อไปเรื่อยๆ … แต่การทำความดี ซึ่งไม่เกี่ยวกับการปฏิรูปสังคมเลย คนเหล่านั้นเป็นคนดีนะครับ แต่เป็นคนที่ไม่สามารถปฏิรูปสังคมได้ เพราะคนเหล่านั้นช่วยให้คนจนจนต่อไปและช่วยทำให้นักธุรกิจรวยยิ่งขึ้นไปเรื่อยๆ ผมดีใจที่นักธุรกิจเพื่อสังคมต่างไปจากโรตารีหรือไลออนส์
“ผมอยากจะเรียนว่า ถ้าหากนักธุรกิจต้องการปฏิรูป สิ่งที่ต้องปฏิรูปคือการปฏิรูปตัวเอง และการปฏิรูปตัวเองนั้นต้องมีจิตสำนึก ตรวจตราตัวเองตลอดเวลา ว่ากิจกรรมของเรานั้นให้โทษกับใครแค่ไหน สิ่งแรกเลยนะครับ นักธุรกิจ ทำธุรกิจนั้นให้โทษกับตัวเอง ทำงานหนักเกินไป ไม่มีเวลาให้ครอบครัว ให้ลูก ให้ภรรยา ให้เพื่อนร่วมงาน นักธุรกิจหลายแห่งประสบความสำเร็จมาก ร่ำรวยมาก แต่ลูกน้องเดือดร้อน กรรมการถูกเอาเปรียบ บางแห่งที่ร่ำรวยหรือร่ำรวยมากที่สุดในเมืองไทยเวลานี้ ค้าไก่ขายทั่วโลก แต่ไก่เหล่านั้นได้รับกระทบกระเทือนอย่างร้ายแรงที่สุด และคนกินก็กินไก่ที่ผลิตจากผงเคมีสารพัด ผมไม่ได้เอ่ยชื่อบริษัทนะครับ อันนี้ผมหวังว่าบริษัทเช่นนี้คงไม่ได้รับเชิญมาร่วมในสมาคมนักธุรกิจเพื่อสังคม”
นักธุรกิจเพื่อสังคม ประการแรกนอกจากไม่เอาเปรียบตัวเอง ไม่เอาเปรียบเพื่อนร่วมงาน ไม่เอาเปรียบสมาชิกในครอบครัว จะต้องให้เกียรติ โดยเฉพาะกรรมกร กรรมกรถ้าไม่มีเขา เราอยู่ไม่ได้ ทำอย่างไรที่เขาจะมีสิทธิใกล้เคียงกับเรา ทำอย่างไรเขาถึงมีโอกาสเป็นผู้นำกรรมกรได้ ที่เป็นผู้นำอย่างถูกต้อง มีสิทธิ เสมอภาค เสรีภาพ
แต่ถ้ากรรมกรรวมตัวกันโดยมีผู้นำกรรมกร ซึ่งเป็นมาเฟียใหญ่ อังกฤษเคยมีพรรคกรรมกร ปกครองบ้านปกครองเมือง และพรรคกรรมกรนี่เอง สร้างกรรมกรใหญ่โตขึ้น จนกระทั่งผู้นำกรรมกรนั้นกลายเป็นมาเฟีย และสิ่งเดียวนะครับ ที่มิสซิสแทตเชอร์ (มาร์กาเรต แทตเชอร์ อดีตนายกรัฐมนตรีอังกฤษ) ทำได้สำเร็จและทำลายเรื่องคุณธรรม ในอดีตที่มิสซิสแทตเชอร์ทำเป็นความเลวร้ายทั้งสิ่ง แทตเชอร์เป็นประชาธิปไตย แต่เป็นประชาธิปไตยที่เลวร้ายที่สุดในอังกฤษ พอแทตเชอร์ไปแล้วแบลร์ (โทนี แบลร์ อดีตนายกรัฐมนตรีอังกฤษ) มา นึกว่าแบลร์จะดี แบลร์ที่ได้ชื่อว่าแทตเชอร์ที่นุ่งกางเกงเท่านั้นเอง
พวกเราหลายคนเห็นตะวันตกเป็นทางออก แต่ตะวันตกตอนนี้กำลังถึงจุดสุดขั้วแล้วครับ มันกำลังพังพินาศ ที่ตะวันตกร่ำรวยขึ้นมาเพราะอาศัยจักรวรรดิ จักรวรรดิอังกฤษยึดครองประเทศอื่นๆ มา แต่วันหนึ่งจะพินาศลง ดังที่จักรวรรดิโรมันพินาศลงไปแล้ว
เวลานี้จักรวรรดิอเมริกันกำลังพังพินาศ โดยที่จักรวรรดิจีนจะเข้ามาแทนที่ และจักรวรรดิจีนเองก็กำลังจะพินาศ ทำไมครับ เพราะปราศจากวิจารณญาณ เอาเปรียบประชาชน ประเทศจีนร่ำรวยมาก ราษฎรจีนส่วนใหญ่ถูกเอารัดเอาเปรียบมากที่สุด ประเทศสหรัฐอเมริการวยมาก แต่ความรวยนั้นอยู่กับคน 1% ขณะที่คน 90% เดือดร้อนมาก
ถ้าประเด็นนี้เราไม่พูดให้ชัดแล้ว การปฏิรูปประเทศไทยจะเป็นอีหรอบเดียวกับจีนและอเมริกา เพราะทั้งจีน อเมริกา ครอบงำเราเวลานี้ ผมอยากจะทราบว่า คสช. เข้าใจประเด็นหรือไม่ ว่าเราอยู่ใต้อิทธิพลจักรวรรดิจีน จักรวรรดิอเมริกา และบรรษัทข้ามชาติที่ยิ่งใหญ่ หากไม่เข้าใจประเด็นนี้ คสช. ไม่มีทางปฏิรูปประเทศไทยได้ แต่วันนี้เขา(SVN)ไม่ได้ชวนผมมาพูดเรื่อง คสช. ผมจึงละคุณประยุทธ์ (จันทร์โอชา) เอาไว้
นักธุรกิจจะปฏิรูปสังคมได้อย่างไร นักธุรกิจต้องปฏิรูปธุรกิจของตัวเองก่อน มองให้ชัดว่าธุรกิจของเรานอกจากจะเป็นประโยชน์กับเรา คนในบริษัทเรา ลูกค้าเรา ยังทำลายสิ่งแวดล้อม ธรรมชาติหรือไม่ ผมไม่อยากเอ่ยชื่อนะครับ บริษัทหนึ่งซึ่งประธานบริษัทนั้นเป็นผู้ที่นักธุรกิจเคารพนับถือ แต่บริษัทนั้นก็คิดจะไปตั้งโรงงานไฟฟ้าถ่านไฟฟ้าในจังหวัดประจวบคีรีขันธ์ ในขณะที่คนประจวบฯ เขาต้องการรักษาแผ่นดินของเขา แผ่นน้ำของเขา ให้ปลาวาฬมาว่าย ให้ปลาต่างๆ เข้ามา ประจวบฯ เป็นที่ผลิตปลาทูที่ดีสุดในประเทศ และบริษัทนี้มีคนดีๆ คนน่ารัก ทั้งนั้น แต่จะเอาถ่านหินมาผลิตโรงไฟฟ้า บอกว่าจะทำให้ประเทศไทยร่ำรวย จะวิเศษ แต่มองไม่เห็นว่าจะทำลายธรรมชาติขนาดไหน และไม่เคยปรึกษาหารือคนที่นั่นเลยว่าเขาต้องการหรือไม่ พอต่อต้านพวกนั้นถูกจับขังคุก
ผมว่านักธุรกิจกลับมองการพัฒนา มองเพื่อความเจริญตัวเองฝ่ายเดียว โดยไม่คำนึงสภาพถึงแวดล้อม ธรรมชาติ ไม่คิดถึงคนเล็กคนน้อยที่อยู่ในแถบนั้น ผมว่าแบบนี้เป็นการปฏิรูปที่เลวร้าย ไม่ใช่การปฏิรูปที่ดีครับ
เพราะเราไปเชื่อทฤษฎีฝรั่งเรื่องการพัฒนา ไปเชื่อเทคโนโลยีฝรั่งว่าจะแก้ปัญหาได้ ขอให้ดูให้ดีครับ ประเทศญี่ปุ่นที่นำหน้าเทคโนโลยีมากที่สุดในเอเชีย ร่ำรวยที่สุดในเอเชีย เห็นไหมครับว่า ฟูกุชิมะ โรงไฟฟ้านิวเคลียร์ ทำลายล้างอย่างไรบ้าง
ผมเข้าใจว่าเมืองไทยอยากมีโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ เพราะต้องการความยิ่งใหญ่ ต้องการการพัฒนา และหลับหูหลับตาเจริญรอยตามเทคโนโลยีว่าจะแก้ปัญหาได้ เพราะอะไร เพราะคนที่พัฒนาประเทศไทยไม่ใช่นักธุรกิจเพื่อสังคม เพราะพวกนี้คิดในแง่เดียว ด้านเดียว นักธุรกิจเพื่อสังคมคิดรอบด้านครับ เป็นองค์รวม ต้องใช้หลักคิดที่พระพุทธเจ้าสอน เราทำไม่ใช่เพื่อประโยชน์เราเท่านั้น แต่เพื่อประโยชน์ของสรรพสัตว์ทั้งหมด
หลายบริษัทชอบบุญด้วยเงิน และการทำบุญแบบนี้สอนให้ศาสนาพุทธสยบยอมกับทุน บริโภคนิยม และเป็นที่น่าเสียใจ คณะสงฆ์ไทยส่วนใหญ่เวลานี้หันไปทางทุนนิยม บริโภคนิยม แล้วนักธุรกิจก็นิยมทำบุญกับพระเถราเถระทั้งหลาย พระยิ่งใหญ่เท่าไหร่ก็ยิ่งดัดจริตมากเท่านั้น เป็นเจ้าคุณ ต้องดีกว่ามหา เป็นสมเด็จต้องดีกว่าเจ้าคุณ อันนี้ไม่ใช่ศาสนาพุทธนะครับ อันนี้เป็นศักดินาขัตติยาธิปไตย หากปัญหานี้แก้ไขไม่ได้ ศาสนาพุทธก็จะอยู่ในเมืองไทยไม่ได้
ศาสนาพุทธจะอยู่เมืองไทยได้ก็ต่อเมื่อนักธุรกิจเพื่อสังคมแลเห็นคุณค่าของศาสนา และคุณค่าของศาสนาไม่ได้อยู่ที่คนห่มเหลืองเท่านั้น ผู้หญิงเป็นอันมากที่ห่มขาว เราไม่เหลียวแลเขาเลย และผู้หญิงเหล่านี้ที่มาห่มขาว หลายครั้งเขาถูกชำเรามา เขาถูกสามีทำร้ายมา มาอยู่วัดแล้วหลวงชียังรังแกแม่ชีอีกครับ หลายต่อหลายแห่งแม่ชียังต้องทำกับข้าวให้พระฉัน และพระก็ไม่ได้ทำอะไรเลย ขอโทษนะครับ “ฉันแล้วเอน เพลแล้วนอน” ผมว่าเราต้องตีประเด็นนี้ให้แตก
ศาสนาโดยเนื้อหาสาระแห่งคุณธรรมแล้ว เป็นสิ่งที่จะช่วยให้มนุษย์ไปพ้นความคิด เข้าถึงจิตวิญญาณ เข้าถึงสิ่งที่ประเสริฐสุด และสิ่งที่ประเสริฐสุดคือตัวศาสนธรรม และศาสนธรรมที่สำคัญนั้นคือการสอนให้แต่ละคนรู้สึกว่าผู้อื่นสำคัญไม่แพ้ไปกว่าเรา โดยเฉพาะคนเล็กคนน้อย สำคัญไม่น้อยไปกว่าไปกว่าเรา สรรพสัตว์ สำคัญไม่น้อยไปกว่าเรา
ถ้าเข้าใจประเด็นนี้แล้วจะปฏิรูปสังคมได้สำเร็จมาก โดยเราต้องไม่ลืมว่า ธุรกิจขนาดใหญ่ได้ทำลายสิ่งเหล่านี้เป็นอันมากครับ ไม่จำเป็นต้องพูดถึงบรรษัทข้ามชาติ เขาหากินโดยการคุมพืชต่างๆ ที่อยู่ที่เขา เช่นเดียวกับ มอนซานโต้ ที่ควบคุมพืชผักต่างๆ อยู่ในอำนาจเขา
หากเราตีประเด็นพวกบรรษัทข้ามชาติที่ยิ่งใหญ่เหล่านี้ไม่แตก เราจะสยบยอมเขา และนักธุรกิจเพื่อสังคมจะทำอะไรที่กระฉับกระเฉงมากกว่านี้ไม่ได้
“เช่นเดียวกันครับ ถ้าเราไปเห็นคนจีนที่เขามารังแกเรา ต่อไปชาวไร่ชาวนาเราจะทำเกษตรไม่ได้ แม้ข้าวไทยเวลานี้ ผมเพิ่งกลับมาจากเยอรมัน ผมถามร้านอาหารไทย ว่าซื้อข้าวจากไทยหรือเปล่า เขาบอกว่าซื้อส่วนหนึ่ง แต่ส่วนใหญ่ซื้อข้าวหอมมะลิที่สหรัฐอเมริกาผลิตขายเพราะถูกกว่า อันนี้ท่านทั้งหลายต้องตระหนักความจริงข้อนี้ไว้นะครับ”
ผมอยากสรุปสั้นๆ ว่า ท่านทั้งหลายในกลุ่มเอสวีเอ็นนั้นเดินถูกทางแล้ว และจะเดินถูกทางต่อไปจะต้องพึงสังวรณ์และระมัดระวังตัวมากขึ้น ด้วยความเคารพครับ คสช. ไม่เป็นมิตรกับนักธุรกิจเพื่อสังคม คสช. ไม่เป็นมิตรกับคนยากคนจน คสช. จะสยบยอมกับอภิมหาอำนาจทั้งอเมริกา จีน และบริษัทข้ามชาติใหญ่ๆ
ต้องยอมรับความจริงว่าทหารมีหน้าที่ป้องกันประเทศ ทหารไม่มีหน้าที่บริหารประเทศ ทหารไม่มีหน้าที่ร่างกฎบัตรกฎหมาย ทหารต้องอยู่ในกรมกอง และทหารที่ดีนั้นควรจะลดงบประมาณในการซื้ออาวุธยุทธโปกรณ์ ไม่ใช่มายึดครองอำนาจแล้วเพิ่มงบประมาณทหาร เอาไปรบกับใครครับ
วันที่ 16 สิงหาคมนี้ มีใครนึกถึงบ้างครับ ว่าเป็นเป็นวันประกาศสันติภาพ ซึ่ง “ปรีดี พนมยงค์” ประกาศในพระปรมาภิไธยที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดล เพราะเสรีไทยทำให้เราไม่เป็นเมืองขึ้นฝรั่ง
และวันที่ 16 สิงหาคมนี้ มูลนิธิเสฐียรโกเศศ มอบรางวัลสันติประชาธรรมให้คนทำงานปิดทองหลังพระ และเราต้องการเชิดชูบุคคลเหล่านี้ และเราเชิดชูวันที่ 16 สิงหาคม เป็นวันสันติภาพ เสรีภาพ เป็นประชาธิปไตย และปีหน้าวันสันติภาพจะครบ 70 ปี ผมอยากฝากฝังนักธุรกิจเพื่อสังคมให้ตราไว้ว่าวันสันติภาพเป็นวันที่สำคัญ และสันติที่สำคัญ ที่อะไร รู้ไหม พระพุทธเจ้าตรัสไว้ สิ่งอื่นที่เป็นสุข ยิ่งกว่าสันติไม่มี เอวังก็มีด้วยประการฉะนี้
ข่าวหรือบทความที่เกี่ยวข้อง
